گروه صنعت و تجارت: از سال 97 مذاکرات اولیه برای پیوستن ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا شروع شد و از آن زمان گام‌هایی برای توسعه روابط با 5 عضو این اتحادیه برداشته شد. شروع روابط با اتحادیه اقتصادی اوراسیا با برقراری تجارت ترجیحی بود به طوری که بیش از 800 قلم کالا مشمول این نوع تجارت میان ایران و اعضای اتحادیه شد. به گزارش «تجارت»، نوسانات نرخ ارز، عدم ثبات قوانین صادراتی و فقدان زیرساخت‌های لجستیکی سه مانع اصلی مسیر توسعه تجارت با روسیه به عنوان مهمترین عضو اتحادیه اوراسیا محسوب می‌شوند. ایران و روسیه در حالی روزهای پایانی سال 2022 را پشت سر می‌گذارند که متغیرهای سیاسی نظام بین‌الملل این دو کشور را بیش‌ازپیش به یکدیگر نزدیک کرده است. جنگ روسیه و اوکراین و به دنبال آن اعمال تحریم‌های جدی غرب علیه روسیه و همچنین تعلیق مذاکرات برجام و تداوم تحریم‌ها علیه ایران، تهران-مسکو را بیش از هر زمان دیگری به عنوان دو متحد استراتژیک به یکدیگر نزدیک کرده است. متحدینی که عزمشان را جزم کرده‌اند تا سطح روابط تجاری خود را به اندازه روابط سیاسی‌شان تقویت کنند. هرچند در این میان گذشته از موانع خارجی، دست‌کم 10 مانع داخلی مانع تحقق این خواسته شده است. اما با وجود عضویت ایران در اتحادیه اوراسیا و افزایش تجارت مشترک با روسیه و دیگر اعضای این اتحادیه، فعالان اقتصادی معتقدند که برای افزایش جدی این آمار، باید برخی زیرساخت‌های مهم فراهم شوند. عضو هیات‌رئیسه اتاق تهران با بیان اینکه مسیر حمل‌ونقل با روسیه با دو شکاف بزرگ مواجه است، به الزامات تقویت مراودات تجاری از منظر حمل‌ونقل اشاره کرد و گفت: یکی از این شکاف‌ها در بخش اتصال انزلی و آستاراست که فعالان اقتصادی مدت‌هاست در انتظار اتصال این 30 کیلومتر هستند و در صورت اتصال این نقطه، خط ریلی ایران می‌تواند یک ناوگان بسیار قوی را برای ارتباط با روسیه فراهم کند. سیده فاطمه مقیمی افزود: مساله دیگر در اولویت قرار گرفتن کشتی‌های روس در بنادر این کشور است.
یعنی کشتی‌های ایرانی علاوه بر فرسودگی با مساله انتظار طولانی‌مدت نیز مواجهند. بنابراین، در تفاهم‌نامه‌های مربوط به بخش حمل‌ونقل میان دو کشور این مساله باید مورد رسیدگی قرار گیرد. او ادامه داد: در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای نیز بحث مربوط به ویزای رانندگان مطرح است؛ به ترتیبی که روادید رانندگان باید برای دوره‌ای درازمدت صادر شود که برای هر بار ارسال محموله نیاز به اخذ مجدد ویزا نباشد.
به طور کلی اگر هدف مقامات رسمی دو کشور، توسعه مراودات اقتصادی است، لغو روادید می‌تواند به عنوان یک راهکار کاربردی مورد توجه قرار گیرد. مقیمی در ادامه با اشاره به ضرورت برقراری پرواز مستقیم و منظم در مسیرهای تهران–آستاراخان یا رشت–آستاراخان، نیاز دیگر فعالان اقتصادی برای افزایش داد و ستدها را تامین ناوگان یخچال‌دار عنوان کرد و گفت: کامیون یخچال‌دار به میزان کافی برای حرکت در مسیرهای مختلف وجود ندارد و در عین حال، امکان ورود این کامیون‌ها نیز از سوی دولت فراهم نشده است؛ اگر چه، برخی از شرکت‌ها با به‌کارگیری ترموکینگ، کامیون‌ها را یخچال‌دار می‌کنند اما حتی این کامیون‌ها نیز تکافوی نیاز کشور را نمی‌دهد. نکته دیگر اینکه کامیون‌های یخچالی در ایران عمدتاً برای عملیات فریزینگ کاربرد دارند و منجر به یخ زدن محموله می‌شوند. در حالی که نیاز عمده صادرکنندگان، کامیون‌هایی با سیستم برودتی است که میوه، تره‌بار، صیفی‌جات و گل را حمل کند. بر اساس گزارش سایت اتاق تهران، رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه نیز با اشاره به شروع درگیری‌های فدراسیون روسیه و اوکراین و تحولات منطقه‌ای ناشی از آن، گفت: شرایط به گونه‌ای پیش رفت که کشور روسیه به مسیر ایران برای ترانزیت کالاهای خود توجه جدی‌تری نشان داد و در حال حاضر بسیاری از کالاهای روسیه از این مسیر به بازارهای هدف ارسال می‌شود. بنابراین میزان کالای حمل شده در دریای کاسپین و به دنبال آن، تقاضای کشتی برای حمل این کالاها، افزایش چشمگیری یافت.
این موضوع باعث شد که هزینه حمل کشتی‌ها در بازه زمانی کوتاهی به شدت افزایش یابد و در عین‌حال، فعالان تجاری برای حمل کالاهای خود با بحران تامین کشتی مواجه شوند. هادی تیزهوش تابان بیان اینکه بخشی از این افزایش قیمت‌ها ناشی از تورم حاکم بر کشور بوده و بخش دیگری از آن به دلیل افزایش تقاضا رخ داد، افزود: به دلیل افزایش قیمت‌ها، کشتی‌ها دیگر تمایلی به حمل کالاهای صادراتی از مبدا ایران به مقصد روسیه ندارند زیرا در صورتی که کالاهایشان را در بنادر ایران تخلیه کنند و پس از آن بدون بارگیری به بنادر مبدا بازگردند، در مقایسه با حالتی که پس از تخلیه بار، کالای صادراتی ایران را بارگیری کنند، درآمد و سود بیشتری را کسب می‌کنند. رئیس اتاق ایران و روسیه در ادامه گفت: این در شرایطی است که تا پیش از این، ناوگان حمل فعال در دریای سیاه در زمان پیک تقاضا به دریای کاسپین منتقل می‌شد؛ ولی با توجه به افزایش قیمت‌ها در دریای سیاه، دیگر این رغبت در ناوگان‌های حمل مذکور برای حضور در دریای کاسپین وجود ندارد. از سوی دیگر ناوگان حمل ایرانی در دریای کاسپین، محدود و عموما فرسوده است و پاسخگوی تقاضای ایجاد شده نیست. بنابراین به شدت نیاز به توسعه و نوسازی این ناوگان احساس می‌شود. او با اشاره به مجموعه مشکلات حمل‌ونقل زمینی در شهرستان مرزی آستارا و تکمیل نبودن محوطه گمرک آستارا و همچنین تجهیزات و زیرساخت‌های مرتبط آن، گفت: برای توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری میان ایران و روسیه، ضرورت دارد سیاستگذاران، نگاه ویژه‌ای به زیرساخت‌های حمل‌ونقلی دو کشور در حوزه‌های زمینی، ریلی و دریایی داشته باشند. یکی از مواردی که بسیار دارای اولویت است و می‌تواند کمک بسزایی به ارتقا سطح مناسبات کند، اتصال راه‌آهن رشت به آستارا است که از اهمیت ملی و منطقه‌ای بالایی برخوردار است. هادی تیزهوش تابان افزود: ناوگان حمل ایران در دریای کاسپین نیز باید در گام اول نوسازی شود و در گام بعدی به لحاظ تعداد ناوگان افزایش یابد تا در کنار مسیرهای زمینی و ریلی، فعالیت‌های تجاری منطقه را توسعه و متعادل کند.
همچنین رانندگان ایرانی به هنگام حضور در کشورهای منطقه، با مشکلاتی مواجه می‌شوند که ضرورت دارد در این باره با کشورهای منطقه مذاکراتی صورت گیرد تا تردد آنان با سهولت بیشتری انجام پذیرد.