نسخه چاپی
ارسال به دوستان
روزنامه واشنگتن‌پست در تحلیلی قابل تأمل تاکید کرد: ایران با وجود کارشکنی‌های آمریکا در برجام، دست برتر را هم در حوزه فعالیت‌های هستهای و هم گسترش نفوذ منطقه‌ای پیدا کرده است.
این روزنامه آمریکایی با اشاره به ناتوانی دولت‌های اوباما و ترامپ و بایدن در مقابل ایران نوشت:
همزمان با آنکه مذاکرات بین ایران و قدرت‌های جهانی بر سر احیای توافق هستهای سال ۲۰۱۵ دولت بایدن بر حملات خود به ترامپ افزوده است. کاخ سفید با هیاهوی جمهوری‌خواهان درباره احیای توافق هستهای یاد شده مواجه است و مایل است بحث‌‌‌ها در وین را در چارچوبی جدید به تصویر بکشد و این کار را با سرزنش کردن رئیس‌جمهور پیشین درباره خروج از توافق یاد شده انجام میدهد.
جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید این خروج را ریشه تمامی فعالیت‌های نامطلوب ایران توصیف کرد و گفت:«اگر رئیس‌جمهوری پیشین از توافق هستهای ایران خارج نمی‌‌‌شد هیچ‌یک از تحولاتی که اکنون شاهد آن هستیم؛ یعنی افزایش ظرفیت و فعالیت‌های هستهای ایران و دخالت‌های این کشور در منطقه رخ نمی‌‌‌داد.»
موضعی که اخیرا کاخ سفید اتخاذ کرده یعنی ملامت تصمیم ترامپ، به عنوان یک تاکتیک سیاسی، رویکردی هوشمندانه است،یعنی با این موضع گیری، دولت بایدن برای دو نتیجه محتمل مذاکرات وین بهانه‌ای آماده در اختیار دارد: اگر دولت آمریکا برای اجرای توافق هستهای امتیازهای بزرگ به ایران بدهد مثل لغو برخی تحریم‌های اقتصادی قبل از بازگشت کامل ایران به توافق، آنگاه کاخ سفید می‌تواند ادعا کند خروج آمریکا از توافق در دوره ترامپ سبب شد هیچ گزینه خوبی برای مهار ایران وجود نداشته باشد. و اگر مذاکرات شکست بخورد و ایران به غنی‌‌‌سازی اورانیوم به سطوح مناسب برای ساخت سلاح هستهای ادامه دهد آنگاه کاخ سفید می‌تواند اعلام کند اشتباه ترامپ در خارج شدن توافق هستهای ایران سبب شد محدودیت‌‌‌های اعمال شده بر فعالیت‌های هستهای این کشور در توافق یاد شده زیر پا گذاشته شود.
به عنوان یک استراتژی سیاست خارجی نیز این رویکرد یک رویکرد هوشمندانه است زیرا به ایرانی‌ها بهانه‌ای آماده میدهد تا از آن برای زیر پا گذاشتن مفاد توافق هستهای سال ۲۰۱۵ به شکل فزاینده و تداوم رفتارهای خود در خاورمیانه استفاده کنند.
اگر آمریکا از توافق هستهای سال ۲۰۱۵ خارج نمی‌‌‌شد و این توافق اجرا می‌‌‌شد، ایران برنامه هستهای خود را حداقل تا این اندازه با شدت توسعه نمی‌‌‌داد. اما اسرائیل و کشورهای عربی منطقه خاورمیانه می‌دانند که ایران سال‌ها قبل از حرکت به سمت توسعه توانایی‌‌‌های هسته‌‌‌ای‌اش با آنها مخالف بوده است.
ایران شبکه‌ای گسترده از نیروها و حامیان گوناگون را از حزب‌‌‌الله در لبنان و حماس در غزه گرفته تا حوثی‌ها در یمن و گروه‌‌‌های مسلح در عراق دارد.
حتی قبل از امضای توافق هستهای سال ۲۰۱۵ جنگ داخلی در یمن که شروع شد سبب شده بود عربستان و چند کشور عربی دیگر در این جنگ مداخله کنند.
از سوی دیگر ایران همواره از رژیم حاکم بر سوریه حمایت کرده است و در عراق نیروهای حامی ایران فعال هستند.
ایران در داخل به توسعه توان موشکی خود و تقویت نیروهای نظامی از جهات مختلف ادامه داده و تمام این روندها از سال‌ها قبل از امضای توافق هستهای شروع شده است. توافق هستهای سال ۲۰۱۵ که در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما امضا شد تنها یکی از رفتارهای ایران را محدود کرد یعنی برنامه هستهای را که ایران همواره تاکید دارد برنامه‌ای صلح‌آمیز است. طبق این توافق قرار شد ایران فعالیت‌های هستهای خود را برای مدتی مشخص محدود کند و در مقابل تحریم‌های سازمان ملل و آمریکا علیه این کشور لغو شود اما در این توافق به رفتارهای ایران در منطقه اشاره نشده بود. صادرات نفت ونزوئلا با کمک ایران دو برابر شد
حمایت‌های ایران موجب شد تا ونزوئلا ضمن عبور از تحریم‌های آمریکا بتواند صادرات نفت خود را افزایش دهد.
اویل پرایس در این‌باره نوشت: ونزوئلا با نادیده گرفتن تحریم‌های آمریکا بر صنعت نفت خود عملا راه ایران را دنبال می‌کند. پس از سال‌ها توقف به نظر می‌رسد کاراکاس قصد دارد تولید نفت خود را افزایش دهد و روابط با بازارهای صادراتی کلیدی را که البته حاضرند خلاف دستور واشنگتن عمل کنند، تقویت کند.
طی چند هفته گذشته، ایران بر اساس پایه‌هایی که در سال 2021 ایجاد کرده بود، موقعیت بین‌المللی خود را به عنوان تولیدکننده بزرگ نفت بازیابی کرد. این اقدام باعث شد که در تلاش برای غلبه بر تحریم‌های آمریکا به منظور افزایش تولید نفت و آغاز مجدد صادرات، شراکت‌های کلیدی خود را با چین و روسیه توسعه دهد. اکنون به نظر می‌رسد که ونزوئلا در حال انجام اقداماتی مشابه است و راه‌هایی برای غلبه بر تحریم‌های نفتی خود برای کمک به حمایت از اقتصاد ضعیفش پیدا کرده است.
گمان می‌رود در سال 2021، ونزوئلا تولید نفت خود را نسبت به سال قبل تقریبا دو برابر کرده باشد. این در حالی است که شرکت دولتی پترولئوس دی ونزوئلا (PDVSA) به لطف پرداخت بدهی‌هایش، حمایت چندین شرکت کوچک حفاری را به دست آورده است. علاوه بر این، این شرکت پس از نگرانی اولیه در مورد کمبود رقیق‌کننده، برای پالایش نفت خام فوق‌سنگین خود، یک ماده رقیق‌کننده از ایران وارد کرد. تولید این شرکت در ماه نوامبر به حدود 824 هزار بشکه در روز رسید که بسیار بیشتر از ماه‌های قبل است و در پایان سال 2021، نیز تولید کل ونزوئلا رقم 1 میلیون بشکه در روز را لمس کرد. این افزایش تولید یک چرخش بزرگ را رقم زد.
بیشتر این موفقیت به همکاری اخیر این کشور با ایران مرتبط است. رقیق‌کننده‌هایی مانند نفتا که از ایران خریداری می‌شود برای کاهش ویسکوزیته نفت خام ونزوئلا در کمربند نفتی سنگین اورینوکو ضروری است. تینرها از طریق مسیرهای پیچیده از ایران به ونزوئلا منتقل می‌شوند تا از دید آمریکا پنهان بمانند. خوان فرناندز، مدیر اجرایی سابق برنامه‌ریزی در پترولئوس می‌گوید: برآوردهای تولید نفت در کمربند نفتی سنگین اورینوکو حال حاضر بین 450 تا 500 هزار بشکه در روز است و این عمدتا به دلیل کمک ایران است. اکنون ونزوئلا به لطف ایران بار دیگر از صنعت دیرینه نفت خود سود می‌برد. تولید نفت ونزوئلا امیدوارکننده به نظر می‌رسد. بدون راستیآزمایی لغو تحریم‌ها توافق به زیان ایران است
سهل‌انگاری در موضوع راستیآزمایی لغو تحریم‌ها، می‌تواند آن را به ابزاری علیه ایران تبدیل کند و در این‌باره نباید تجربه برجام تکرار شود.
این موضوع را روزنامه ایران به‌عنوان یکی از خطوط قرمز کشورمان در مذاکرات وین توصیف کرده و نوشته است: لغو کل تحریم‌ها، سپس راستیآزمایی ایران و پس از آن اجرای تعهدات هستهای، سیاست جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات احیای توافق هستهای برجام است که تاکنون چند بار توسط رهبر معظم انقلاب به‌صراحت بیان شده است.
«آمریکایی‌ها باید تمام تحریم‌ها را لغو کنند، بعد ما راستیآزمایی خواهیم کرد؛ اگر چنانچه به معنای واقعی کلمه لغو شده بود، آن وقت ما به تعهدات برجامی‌مان برمی‌گردیم، یعنی بدون هیچ مشکلی به تعهدات برخواهیم گشت؛ این سیاست قطعی است. قول آمریکایی‌ها را [هم] معتبر نمی‌دانیم؛ اینکه بگویند ما برمی‌داریم و روی کاغذ بردارند، این فایده‌ای ندارد؛ عمل لازم است؛ باید در عمل تحریم‌ها را بردارند، ما هم راستیآزمایی کنیم و مطمئن بشویم که تحریم‌ها برداشته شده، آن‌وقت به تعهداتمان عمل می‌کنیم.»
بندهایی از «قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» مصوب ۱۲ آذر ۱۳۹۹ نیز تکلیف دولت در مسئله هستهای را روشن کرده و به نوعی راستیآزمایی لغو تحریم‌ها را به دولت تکلیف کرده است.
مورد مهم رفع تحریم‌های بانکی بود که در برجام تصریح شده بود اما به دلیل سخت‌گیری در اجرای برجام از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا، روابط بانکی ایران به حالت قبل از تحریم‌ها بازنگشت.
راستیآزمایی لغو تحریم‌ها در رابطه با نوع تحریم متفاوت است نمی‌توان برای تمام تحریم‌ها فرمول یکسانی برای راستیآزمایی ارائه داد. راستیآزمایی در زمان ۲۴ یا ۴۸ ساعته که در هفته‌های اخیر از سوی غرب مطرح شده و واکنش وزیر امور خارجه کشورمان را نیز به‌دنبال داشته، برای افتتاح حساب و انجام یک تراکنش مالی ممکن است منطقی باشد، اما بخش قابل‌توجهی از لغو تحریم‌ها در حوزههای بانکی، نفت و گاز و یا سرمایه‌گذاری را نمی‌توان در این بازه زمانی راستیآزمایی کرد. بنابراین ضروری است که درباره «بسته راستیآزمایی لغو تحریم‌ها» صحبت کرد. تعهدات روز اجرای توافق هم باید شامل سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در حوزههای مختلف ازجمله حوزه انرژی در ایران باشند و هم باید شامل برخی قراردادهای تجاری باشد که در عمل نشان دهد امکان برقراری چرخه کامل تجاری با ایران در اثر لغو تحریم‌ها میسر شده است.
سهل‌انگاری در طراحی دقیق ویژگی‌ها و کیفیت راستیآزمایی، می‌تواند آن را به ابزاری برای به‌کارگیری علیه خود ایران تبدیل کند. اگر ایران اقدامات و تعهدات طرف‌های مقابل را راستیآزمایی کند، دیگر نمی‌تواند مدعی بدعهدی آنها باشد و مسیر استفاده از ماده ۳۶ برجام برای کاهش تعهدات به صورت متقابل برای ایران بسته می‌شود. به عبارت دیگر می‌توان گفت که راستیآزمایی بی‌کیفیت بیش از نبود آن آسیب خواهد داشت.
همزمان با آنکه مذاکرات بین ایران و قدرت‌های جهانی بر سر احیای توافق هستهای سال ۲۰۱۵ دولت بایدن بر حملات خود به ترامپ افزوده است. کاخ سفید با هیاهوی جمهوری‌خواهان درباره احیای توافق هستهای یاد شده مواجه است و مایل است بحث‌‌‌ها در وین را در چارچوبی جدید به تصویر بکشد و این کار را با سرزنش کردن رئیس‌جمهور پیشین درباره خروج از توافق یاد شده انجام میدهد.
جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید این خروج را ریشه تمامی فعالیت‌های نامطلوب ایران توصیف کرد و گفت:«اگر رئیس‌جمهوری پیشین از توافق هستهای ایران خارج نمی‌‌‌شد هیچ‌یک از تحولاتی که اکنون شاهد آن هستیم؛ یعنی افزایش ظرفیت و فعالیت‌های هستهای ایران و دخالت‌های این کشور در منطقه رخ نمی‌‌‌داد.»
موضعی که اخیرا کاخ سفید اتخاذ کرده یعنی ملامت تصمیم ترامپ، به عنوان یک تاکتیک سیاسی، رویکردی هوشمندانه است،یعنی با این موضع گیری، دولت بایدن برای دو نتیجه محتمل مذاکرات وین بهانه‌ای آماده در اختیار دارد: اگر دولت آمریکا برای اجرای توافق هستهای امتیازهای بزرگ به ایران بدهد مثل لغو برخی تحریم‌های اقتصادی قبل از بازگشت کامل ایران به توافق، آنگاه کاخ سفید می‌تواند ادعا کند خروج آمریکا از توافق در دوره ترامپ سبب شد هیچ گزینه خوبی برای مهار ایران وجود نداشته باشد. و اگر مذاکرات شکست بخورد و ایران به غنی‌‌‌سازی اورانیوم به سطوح مناسب برای ساخت سلاح هستهای ادامه دهد آنگاه کاخ سفید می‌تواند اعلام کند اشتباه ترامپ در خارج شدن توافق هستهای ایران سبب شد محدودیت‌‌‌های اعمال شده بر فعالیت‌های هستهای این کشور در توافق یاد شده زیر پا گذاشته شود.
به عنوان یک استراتژی سیاست خارجی نیز این رویکرد یک رویکرد هوشمندانه است زیرا به ایرانی‌ها بهانه‌ای آماده میدهد تا از آن برای زیر پا گذاشتن مفاد توافق هستهای سال ۲۰۱۵ به شکل فزاینده و تداوم رفتارهای خود در خاورمیانه استفاده کنند.
اگر آمریکا از توافق هستهای سال ۲۰۱۵ خارج نمی‌‌‌شد و این توافق اجرا می‌‌‌شد، ایران برنامه هستهای خود را حداقل تا این اندازه با شدت توسعه نمی‌‌‌داد. اما اسرائیل و کشورهای عربی منطقه خاورمیانه می‌دانند که ایران سال‌ها قبل از حرکت به سمت توسعه توانایی‌‌‌های هسته‌‌‌ای‌اش با آنها مخالف بوده است.
ایران شبکه‌ای گسترده از نیروها و حامیان گوناگون را از حزب‌‌‌الله در لبنان و حماس در غزه گرفته تا حوثی‌ها در یمن و گروه‌‌‌های مسلح در عراق دارد.
حتی قبل از امضای توافق هستهای سال ۲۰۱۵ جنگ داخلی در یمن که شروع شد سبب شده بود عربستان و چند کشور عربی دیگر در این جنگ مداخله کنند.
از سوی دیگر ایران همواره از رژیم حاکم بر سوریه حمایت کرده است و در عراق نیروهای حامی ایران فعال هستند.
ایران در داخل به توسعه توان موشکی خود و تقویت نیروهای نظامی از جهات مختلف ادامه داده و تمام این روندها از سال‌ها قبل از امضای توافق هستهای شروع شده است. توافق هستهای سال ۲۰۱۵ که در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما امضا شد تنها یکی از رفتارهای ایران را محدود کرد یعنی برنامه هستهای را که ایران همواره تاکید دارد برنامه‌ای صلح‌آمیز است. طبق این توافق قرار شد ایران فعالیت‌های هستهای خود را برای مدتی مشخص محدود کند و در مقابل تحریم‌های سازمان ملل و آمریکا علیه این کشور لغو شود اما در این توافق به رفتارهای ایران در منطقه اشاره نشده بود. صادرات نفت ونزوئلا با کمک ایران دو برابر شد
حمایت‌های ایران موجب شد تا ونزوئلا ضمن عبور از تحریم‌های آمریکا بتواند صادرات نفت خود را افزایش دهد.
اویل پرایس در این‌باره نوشت: ونزوئلا با نادیده گرفتن تحریم‌های آمریکا بر صنعت نفت خود عملا راه ایران را دنبال می‌کند. پس از سال‌ها توقف به نظر می‌رسد کاراکاس قصد دارد تولید نفت خود را افزایش دهد و روابط با بازارهای صادراتی کلیدی را که البته حاضرند خلاف دستور واشنگتن عمل کنند، تقویت کند.
طی چند هفته گذشته، ایران بر اساس پایه‌هایی که در سال 2021 ایجاد کرده بود، موقعیت بین‌المللی خود را به عنوان تولیدکننده بزرگ نفت بازیابی کرد. این اقدام باعث شد که در تلاش برای غلبه بر تحریم‌های آمریکا به منظور افزایش تولید نفت و آغاز مجدد صادرات، شراکت‌های کلیدی خود را با چین و روسیه توسعه دهد. اکنون به نظر می‌رسد که ونزوئلا در حال انجام اقداماتی مشابه است و راه‌هایی برای غلبه بر تحریم‌های نفتی خود برای کمک به حمایت از اقتصاد ضعیفش پیدا کرده است.
گمان می‌رود در سال 2021، ونزوئلا تولید نفت خود را نسبت به سال قبل تقریبا دو برابر کرده باشد. این در حالی است که شرکت دولتی پترولئوس دی ونزوئلا (PDVSA) به لطف پرداخت بدهی‌هایش، حمایت چندین شرکت کوچک حفاری را به دست آورده است. علاوه بر این، این شرکت پس از نگرانی اولیه در مورد کمبود رقیق‌کننده، برای پالایش نفت خام فوق‌سنگین خود، یک ماده رقیق‌کننده از ایران وارد کرد. تولید این شرکت در ماه نوامبر به حدود 824 هزار بشکه در روز رسید که بسیار بیشتر از ماه‌های قبل است و در پایان سال 2021، نیز تولید کل ونزوئلا رقم 1 میلیون بشکه در روز را لمس کرد. این افزایش تولید یک چرخش بزرگ را رقم زد.
بیشتر این موفقیت به همکاری اخیر این کشور با ایران مرتبط است. رقیق‌کننده‌هایی مانند نفتا که از ایران خریداری می‌شود برای کاهش ویسکوزیته نفت خام ونزوئلا در کمربند نفتی سنگین اورینوکو ضروری است. تینرها از طریق مسیرهای پیچیده از ایران به ونزوئلا منتقل می‌شوند تا از دید آمریکا پنهان بمانند. خوان فرناندز، مدیر اجرایی سابق برنامه‌ریزی در پترولئوس می‌گوید: برآوردهای تولید نفت در کمربند نفتی سنگین اورینوکو حال حاضر بین 450 تا 500 هزار بشکه در روز است و این عمدتا به دلیل کمک ایران است. اکنون ونزوئلا به لطف ایران بار دیگر از صنعت دیرینه نفت خود سود می‌برد. تولید نفت ونزوئلا امیدوارکننده به نظر می‌رسد. بدون راستیآزمایی لغو تحریم‌ها توافق به زیان ایران است
سهل‌انگاری در موضوع راستیآزمایی لغو تحریم‌ها، می‌تواند آن را به ابزاری علیه ایران تبدیل کند و در این‌باره نباید تجربه برجام تکرار شود.
این موضوع را روزنامه ایران به‌عنوان یکی از خطوط قرمز کشورمان در مذاکرات وین توصیف کرده و نوشته است: لغو کل تحریم‌ها، سپس راستیآزمایی ایران و پس از آن اجرای تعهدات هستهای، سیاست جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات احیای توافق هستهای برجام است که تاکنون چند بار توسط رهبر معظم انقلاب به‌صراحت بیان شده است.
«آمریکایی‌ها باید تمام تحریم‌ها را لغو کنند، بعد ما راستیآزمایی خواهیم کرد؛ اگر چنانچه به معنای واقعی کلمه لغو شده بود، آن وقت ما به تعهدات برجامی‌مان برمی‌گردیم، یعنی بدون هیچ مشکلی به تعهدات برخواهیم گشت؛ این سیاست قطعی است. قول آمریکایی‌ها را [هم] معتبر نمی‌دانیم؛ اینکه بگویند ما برمی‌داریم و روی کاغذ بردارند، این فایده‌ای ندارد؛ عمل لازم است؛ باید در عمل تحریم‌ها را بردارند، ما هم راستیآزمایی کنیم و مطمئن بشویم که تحریم‌ها برداشته شده، آن‌وقت به تعهداتمان عمل می‌کنیم.»
بندهایی از «قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران» مصوب ۱۲ آذر ۱۳۹۹ نیز تکلیف دولت در مسئله هستهای را روشن کرده و به نوعی راستیآزمایی لغو تحریم‌ها را به دولت تکلیف کرده است.
مورد مهم رفع تحریم‌های بانکی بود که در برجام تصریح شده بود اما به دلیل سخت‌گیری در اجرای برجام از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا، روابط بانکی ایران به حالت قبل از تحریم‌ها بازنگشت.
راستیآزمایی لغو تحریم‌ها در رابطه با نوع تحریم متفاوت است نمی‌توان برای تمام تحریم‌ها فرمول یکسانی برای راستیآزمایی ارائه داد. راستیآزمایی در زمان ۲۴ یا ۴۸ ساعته که در هفته‌های اخیر از سوی غرب مطرح شده و واکنش وزیر امور خارجه کشورمان را نیز به‌دنبال داشته، برای افتتاح حساب و انجام یک تراکنش مالی ممکن است منطقی باشد، اما بخش قابل‌توجهی از لغو تحریم‌ها در حوزههای بانکی، نفت و گاز و یا سرمایه‌گذاری را نمی‌توان در این بازه زمانی راستیآزمایی کرد. بنابراین ضروری است که درباره «بسته راستیآزمایی لغو تحریم‌ها» صحبت کرد. تعهدات روز اجرای توافق هم باید شامل سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در حوزههای مختلف ازجمله حوزه انرژی در ایران باشند و هم باید شامل برخی قراردادهای تجاری باشد که در عمل نشان دهد امکان برقراری چرخه کامل تجاری با ایران در اثر لغو تحریم‌ها میسر شده است.
سهل‌انگاری در طراحی دقیق ویژگی‌ها و کیفیت راستیآزمایی، می‌تواند آن را به ابزاری برای به‌کارگیری علیه خود ایران تبدیل کند. اگر ایران اقدامات و تعهدات طرف‌های مقابل را راستیآزمایی کند، دیگر نمی‌تواند مدعی بدعهدی آنها باشد و مسیر استفاده از ماده ۳۶ برجام برای کاهش تعهدات به صورت متقابل برای ایران بسته می‌شود. به عبارت دیگر می‌توان گفت که راستیآزمایی بی‌کیفیت بیش از نبود آن آسیب خواهد داشت.
نظر شما
آخرین اخبار
