نرخ تورم تغییر مسیر داد

به گزارش بیبنا به نقل از دنیای اقتصاد، بررسی‌ها نشان می‌دهد که در این ماه، شاخص بهای مصرف‌کننده به ۵/۱۱۷ واحد رسیده است. این رقم نشان می‌دهد که نرخ تورم ماهانه در ماه دوم سال‌جاری به ۶/۱ درصد رسیده است. این رقم در فروردین‌ماه ۸/۰ درصد بوده است، بنابراین طی یک ماه ۸/۰ واحد درصد به نرخ تورم ماهانه افزوده شده یا به بیان دیگر، نرخ تورم ماهانه دو برابر شده است. این سطح از نرخ تورم ماهانه، نسبت به ماه‌های اخیر در سطح بالایی قرار دارد و تداوم این روند باعث خواهد شد که نرخ تورم متوسط به‌عنوان معیار اصلی سنجش تورم از سطح تک‌رقمی خارج شود. نرخ تورم ماهانه اردیبهشت‌ماه در مقایسه با ۴ ماه منتهی به آن بیشترین سطح را ثبت کرده است. به گفته اقتصاددانان محدوده مجاز برای تورم ماهانه اقتصاد ایران، سطح ۸/۰ درصدی است و با رفتن نرخ بالاتر از این سطح، سیاست‌گذاران باید شرایط لازم برای کنترل نرخ تورم را فراهم سازند.

شیب تند تورم نقطه‌به‌نقطه

روند افزایشی نرخ تورم، در آمار نقطه‌به‌نقطه نیز مشهود است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که نرخ نقطه‌به‌نقطه در اردیبهشت‌ماه به سطح ۷/۹ درصد رسیده و در آستانه دو رقمی شدن قرار دارد، این در حالی است که این نرخ در فروردین ماه ۹/ ۷ درصد ثبت شده بود. بنابراین طی یک ماه ۸/۱ واحد درصد به نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه افزوده شده است که رکورد جالبی محسوب می‌شود. آخرین بار که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه به این میزان افزایش یافته بود، به خرداد سال ۹۲ بازمی‌گردد. بنابراین شیب افزایش نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در ماه دوم سال‌جاری نسبت به حدود ۵ سال گذشته بی‌سابقه بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که اگر نرخ تورم ماهانه در خردادماه در سطح ۹/۰ نیز ثبت شود، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در خردادماه باز به سطح دو‌رقمی بازخواهد گشت. به‌نظر می‌رسد احتمال دو رقمی شدن نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در خردادماه از احتمال تک‌رقمی ماندن آن بیشتر باشد و می‌توان انتظار داشت در انتهای بهار سال‌جاری تورم نقطه‌به‌نقطه به سطح دو رقمی برسد. اما نکته قابل توجه این است که به رغم افزایش نرخ تورم ماهانه و نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه، نرخ تورم متوسط روند کاهشی را حفظ کرده است. نرخ تورم متوسط تغییرات شاخص بهای مصرف‌کننده در ۱۲ ماه منتهی به یک ماه مشخص نسبت به مدت مشابه سال قبل را در نظر می‌گیرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که نرخ تورم متوسط در اردیبهشت‌ماه به رقم ۱/۹ درصد رسیده، که نسبت به ماه قبل یک دهم واحد درصد از سطح آن کاسته شده است، اما به‌نظر می‌رسد روند کاهشی نرخ تورم متوسط در ماه آینده متوقف شود.

 تغییرات تورمی در زیر گروه‌ها

شاخص بهای مصرف‌کننده از ۱۲ گروه اصلی تشکیل شده است. این گروه‌ها با توجه به اهمیت خود دارای وزن مشخصی هستند. از بین کالا و خدماتی که خانوارهای ساکن در شهرها مصرف می‌کنند، تعداد ۳۸۶ قلم کالا و خدمت (۲۹۴ قلم کالا و ۹۲ خدمت) با توجه به اهمیت آن‌ها به طریق علمی انتخاب شده است. بر اساس طبقه‌بندی COICOP، ۳۸۶ قلم کالا و خدمت، به ۱۲ گروه اصلی تقسیم شده است. در این گروه‌ها دو گروه «مسکن،‌ آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها» با وزن ۰۵/۳۷ درصد و گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها با وزن ۵۱/ ۲۵ درصد بیشترین اثر را در شاخص بهای مصرف‌کننده دارند و به نوعی دو‌گروه تعیین‌کننده روند تورم محسوب می‌شوند. پس از آن حمل و نقل با ۹/۸ درصد و بهداشت و درمان با ۸/۷ درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارد. وزن سایر گروه‌ها زیر ۵ درصد بوده و نسبتا از اهمیت کمتری برخوردار هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که نرخ تورم ماهانه گروه مسکن در اردیبهشت‌ماه معادل ۶/۰ درصد بوده که نسبت به سطح کلی رقم بسیار پایین‌تری ثبت شده است. همچنین نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه این گروه نیز ۹/۸ درصد ثبت شده است. اما نرخ تورم ماهانه گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها با ثبت رقم ۵/۲ درصد، یکی از گروه‌های پر تورم در ماه دوم است، هر چند نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه آن با ثبت رقم ۴/ ۸ درصد در سطح پایین‌تری قرار دارد. این موضوع نشان می‌دهد که گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها یکی از عوامل اصلی بالا بودن نرخ تورم ماهانه در اردیبهشت‌ماه است، اما نرخ تورم مسکن، اثر کاهنده در نرخ تورم ماهانه داشته است. مانند گروه خوراکی‌ها، در گروه حمل و نقل نیز نرخ تورم ماهانه ۵/۲ درصد ثبت شده است، همچنین تورم نقطه‌به‌نقطه گروه حمل و نقل نیز ۷/ ۱۰ درصد ثبت شده است. اما یکی از گروه‌هایی که در فروردین ماه دارای تورم قابل توجهی بوده است، نرخ تورم دخانیات است که دارای تورم ماهانه ۵/۲ درصدی و تورم نقطه‌به‌نقطه ۶/۲۲ درصدی است. اگرچه وزن گروه دخانیات تنها ۳۷/ ۰ درصد است و عملا تاثیری در تورم کل ندارد.

ابهام در نرخ تورم؟

اما انتشار آمارهای بانک مرکزی باعث شده که برخی معتقد باشند، گزارش بانک مرکزی و دیگر گزارش‌های تورمی با واقعیت‌های اقتصادی تفاوت  دارد و افزایش قیمت‌ها به مقدار واقعی در گزارش‌ها منعکس نشده است. به‌عنوان مثال، ممکن است برخی معتقد باشند که نسبت به سال گذشته قیمت‌ها و اجاره‌ها در بخش مسکن حدود ۲۰ درصد رشد کرده، این در حالی است که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در این بخش کمتر از ۱۰ درصد گزارش شده است. در این خصوص باید اطلاعاتی از شاخص بهای مصرف‌کننده ارائه داد، بررسی‌ها نشان می‌دهد آمارگیران بانک مرکزی هر ماه به حدود ۴۰ هزار منبع اطلاع مراجعه و قیمت جاری ۱۳۰ هزار مظنه از کالا و خدمات را رصد می‌کنند. قیمت‌گیری در تهران به‌صورت روزانه، در شهرهای بزرگ دو روز یک بار، در شهرهای متوسط ۳ روز یکبار و در شهرهای کوچک که نماینده روستاها نیز محسوب می‌شود، ۵ روز یک بار صورت می‌گیرد. درخصوص بررسی بخش مسکن در قالب طرح مسکن اجاری نیز از ۱۶ هزار نمونه استفاده می‌شود که ۵ هزار نمونه اجاره‌نشین در پایتخت مورد بررسی قرار می‌گیرد، بررسی‌ها نشان می‌دهد که قراردادهای اجاری عموما به شکل یک ساله منعقد می‌شود و بیشترین زمان عقد قرارداد و جا‌به‌جایی در نیمه اول سال‌جاری است؛ به‌نحوی‌که حدود ۶۰ درصد از این موارد در نیمه نخست  قراردارد. همچنین در بین ماه‌های بهار نیز بیشترین جابه‌جایی در خردادماه روی می‌دهد. بنابراین عموما تغییر قیمت‌های مسکن اجاری نیز بیشتر در این ماه‌ها منعکس می‌شود، زیرا فراوانی نمونه‌ها در این ماه‌ها بیشتر است. همچنین باید اشاره کرد که تورم گزارش شده در بانک مرکزی، به طور میانگین در تمام شهرهای منتخب بوده است، این در حالی است که به‌نظر می‌رسد افزایش قیمت مسکن عمدتا در پایتخت صورت می‌گیرد و در سایر شهرها شیب این افزایش کمتر بوده است.

 سناریوهای احتمالی تا پایان سال

بهنوشته دنیای اقتصاد، به‌نظر می‌رسد نوسان نرخ تورم در سال جدید، با توجه به شوک‌های سیاسی و اقتصادی نسبت به سال دیگر بیشتر باشد، بر این اساس پیش‌بینی نرخ تورم تا پایان سال، به بسیاری از عوامل مانند تعیین تکلیف نرخ ارز و نرخ سود بانکی بستگی دارد. در این خصوص می‌توان سه سناریو در نظر گرفت. در سناریوی خوش‌بینانه می‌توان نرخ تورم ۸/۰ درصدی را برای تورم ماهانه در نظر گرفت، در سناریوی محتمل نرخ تورم ماهانه ۲/۱ درصدی را به‌عنوان میانگین سه‌ماه منتهی به اردیبهشت‌ماه می‌توان در نظر گرفت. در سناریوی بدبینانه نیز می‌توان نرخ تورم اردیبهشت‌ماه را به‌عنوان معیاری برای تورم ماهانه تا پایان سال دانست. بنابراین در سناریوی خوش‌بینانه اگر نرخ تورم ماهانه در سطح ۸/۰ درصد قرار گیرد، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه ۹/۱۰ درصد و نرخ تورم میانگین ۱۱ درصد خواهد بود. در سناریوی میانه اگر نرخ تورم ماهانه در سطح ۲/۱ درصد قرار گیرد نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه ۵/ ۱۵ درصد و نرخ تورم متوسط به میزان ۳/۱۳ درصد خواهد بود. همچنین در سناریوی بدبینانه اگر نرخ تورم ماهانه در سطح ۶/ ۱ درصد قرار گیرد، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه ۱/۲۰ درصد و نرخ تورم متوسط ۳/ ۱۵ درصد خواهد بود؛ بنابراین به‌نظر می‌رسد که نرخ تورم متوسط تا پایان سال در محدوده ۱۱ تا ۱۵ درصد تغییر کند.