نسخه چاپی
محمودی علی اکبر
دکترای مدیریت
این روزها وقتی سخن از اقتصاد به میان
می آید، ناخودآگاه فکر و ذهن به سمت گرانی، تورم، ارز، سکه، شاخص
بورس و خودرو میرود و حرفهای محاوره ای جامعه به سمت و سوی دل
نگرانی از آینده اقتصاد کشور و بیان این صحبت می رود که "کی
قیمتها پایین آمده تا این دفعه بیاد". در نتیجه ریشه
ناامیدیها از بهبود شرایط اقتصادی کشور شروع به رشد در
دل و جان جامعه ایرانی میکند و بذر یاس را می نشاند.
دغدغه ای که اگر برای آن چارهای اندیشیده نشود، به
بیماری حاد و فراگیری در جامعه تبدیل میشود که روح و جسم
پویا و توانمند ایرانی به ویژه جوانان ایران زمین را درگیر
میکند. در این میانه زمزمه هایی از بهبود شرایط به گوش
میرسد که جان مانده های باقی را امیدوار نگاه میدارد.
امیدهایی که با حضور دولت جدید ابراهیم رئیسی و تیم
اقتصادی وی، جان گرفته و هر روز پاگیرتر میشود. دولت
سیزدهم با ترکیب تیم اقتصادی خود روندی را آغاز کرده
که هرچند در ابتدای کار، سخت و دشوار به نظر میرسد،
اما میتوان در امتداد آن به ترمیم شرایط امید داشت.
در این میانه از چند نکته نباید غافل بود. نخست توجه
دولت سیزدهم، شخص رئیس جمهور و وزرای اقتصادی دولت به این
مهم است که اقتصاد ایران نیاز به یک جراحی با دوره نقاهت طولانی
دارد. ناکارآمدی بسان توده ایی بدخیم در بخشهای
مختلف اقتصادی ایران ریشه دوانده که درمان آن مستلزم
شناسایی گلوگاهها و قطع شاهرگهای تغذیه کننده آن است. در کنار آن
اصلاح برخی ساختارهای کلان همچون تغییر روند بودجه نویسی و
تبدیل آن بودجه ریزی عملیاتی بر مبنای عملکرد، کاهش وابستگی
بودجه به درآمدهای نفتی، رشد پایه های مالیاتی و اصلاح
ریشه ای پدیده فرار مالیاتی، صادرات محور کردن تولیدات
صنعتی و سایر محصولات، ایجاد صنایع تبدیلی و زمینه سازی به منظور
ایجاد ارزش افزوده در بخش تولید، جلوگیری از خام فروشی،
تقویت دیپلماسی اقتصادی، توجه به ظرفیت داخلی، اصلاح ساختار
ارزی و کنترل گلوگاههای بروز فساد، تنها بخشی از حجم عظیم اقداماتی
هستند که دولت سیزدهم در مسیر اصلاح شرایط اقتصادی
میتواند در پیش گیرد. البته توجه به این مهم ضروری است که باز
کردن کلاف در هم پیچیده اقتصاد، نیازمند همت مضاعف و
تلاش شبانه روزی تمامی کابینه به ویژه تیم اقتصادی دولت است.
دومین
نکته به مردم برمیگردد که بدانند بهبود شرایط
در هر حوزه و زمینه ای کاری دشوار و زمانبر است. چه بسا این مرمت
مربوط به حیطه اقتصاد و در شرایطی باشد که مولفه های مختلفی
برای تخریب آن وجود داشته باشد . نقدینگی فزاینده،
تحریمهای ناعادلانه، پولهای بلوکه شده، اقدامات ناصواب گذشته و
انتظارات ناخوشبینانه اقتصادی هرکدام شاخصه ای هستند که شرایط
را برای احیای اقتصاد کشور سخت و پیچیده کرده اند. در
چنین شرایطی صبوری و تغییر انتظارات به سمت بهبود وضعیت تا حد
مطلوبی میتواند مدرسان دولت سیزدهم در جراحی
اقتصادی کشور باشد. جامعه ایران اسلامی باید بر این مهم واقف
باشد که روند بهبود شرایط اقتصادی کشور در یک ماه و
۱۰۰ روز و یک سال پدید نمی آید و باید برای حصول نتیجه پله
های ترمیم شده را یک به یک طی کرد تا به دستاورد غایی آن
رسید. سوم اهتمام جدی مسئولان دولت و تیم کابینه به این مهم
است که اقتصاد فعلی ایران در عملکرد وزارت اقتصاد یا وزارت
صمت یا تیم اقتصادی دولت خلاصه نمیشود. در هم پیچیدگی
اقتصادی به گونه ای است که ترمیم آن نیازمند همدلی، همراهی و
تعامل تمامی وزارتخانه ها، نهادها و سازمانهای دولت است که در
کنار آنها قوه مقننه و قوه قضاییه نیز باید در حوزه های فعالیت
خویش به میدان آمده و در این مسیر همراه دولت باشند.
چهارمین نکته جلوگیری از سطحی نگری در رفع مسائل اقتصادی کشور است.
اینکه مسائل اقتصادی را به شکل راه حلهای تئوریک دانشگاهی
دید یا برای رفع آنها متوسل به دستاویز موج سازی رسانه ای
شویم، نتایجی جز مرمت موضعی به همراه نخواهد داشت؛ چه بسا به
مانند آتشی زیر خاکستر در زمان وزش نسیمی آرام، این شراره
دوبار سرکشد و شرایطی نگران کنندهتر از قبل را پدید
آورد. با این توصیف باید با شناخت عوامل اصلی بروز مسائل
اقتصادی در صدد رفع آنها گام برداشت .
پنجمین نکته
در این مسیر توجه به دیدگاه و اندیشه صاحب نظران و متخصصان
امر از هر طیف و جناحی است. در چنین شرایطی که کشور در شرایط جنگ
اقتصادی به سر میبرد، به مانند دوران دفاع مقدس
باید با همدلی و هم اندیشی دست در دست یکدیگر
داده و برای اصلاح امور وارد میدان شویم. امروز مشکلات
آنچنان عرصه را بر مردم تنگ کرده که فرصتی برای من و تو کردن و
رئیس و مرئوس بودن نیست. هر شخص صاحب نظر و متخصص با هر سطحی از
توانمندی در هر جایگاه و پایگاهی که هست، باید پای کار
آمده و دولت سیزدهم را در مسیر بهبود شرایط یاری
رساند. نکته ششم اقدام مطلوب دولت در حضور بین مردم
است. سفرهای هفته ای دولت به استانها و حضور رئیس جمهوردر دل
مردم در دورترین مناطق کشور، حضور معاون اول رئیس جمهوری
در بین مردم زلزله زده، حضور وزرا در بین مردم معترض
اصفهان و اقداماتی از این دست، همه و همه بارقه ایی از امید
در دل مردم ایجاد کرده که میتواند در
بهبود شرایط و همراهی و و همدلی مردم مفید باشد. جنس
کار و نوع اقدامات مذکور دولت با رویکردهای پوپولیستی و
عوامفریبانه تضاد دارد و بر دل نشستن این اقدامات نشان
میدهد فعالیتهایی این چنینی از دل برآمده است. آنچه
در این مجال مختصر نگاشته شد همه آنچیزی نیست که بر اقتصاد این
روزهای ایران اسلامی می گذرد، بلکه مختصری از گوشه و کنار اقتصاد و
حال آن بود. بی تردید بررسی دقیق و کارشناسی اقتصاد
کشور نیازمند توجه همه جانبه گرایانه و پرهیز از بخشی نگری و جزیره
سازی است تا برمبنای آن جراحی اقتصاد کشور، نتیجه بخش باشد .