لندن پذیرفته که ۴۰۰ میلیون پوند (۵۳۵ میلیون دلار) از بدهیهای ایران را آزاد کند و منابع نزدیک به دولت هم از آزاد شدن بیش از ۵/۳ میلیارد دلار از منابع ایران خبر میدهند. این دو رویداد یعنی اینکه به فاصله ۱۷ روز به شروع مذاکرات در وین، تحولاتی قابلتوجه در حال رخ دادن است که میتواند چشماندازی متفاوت به پروسه وین بدهد.
سرویس بینالملل
جوان آنلاین: لندن پذیرفته که ۴۰۰ میلیون پوند (۵۳۵ میلیون دلار) از
بدهیهای ایران را آزاد کند و منابع نزدیک به دولت هم از آزاد شدن بیش از
۵/۳ میلیارد دلار از منابع ایران خبر میدهند. این دو رویداد یعنی اینکه به
فاصله ۱۷ روز به شروع مذاکرات در وین، تحولاتی قابلتوجه در حال رخ دادن
است که میتواند چشماندازی متفاوت به پروسه وین بدهد. آزاد شدن حدود ۴
میلیارد دلار از داراییهای ایران در کمتر از ۱۰۰ روز شروع به کار دولت
جدید، هرچند برای ایران قانعکننده نیست، اما در شرایطی رخ داده که این
بار، برخلاف سال ۹۲، مذاکره چندانی انجام نشده و ظرفیت برنامه هستهای
ایران هم در حال گسترش است؛ این یعنی آنکه، بعضی وقتها خیز برنداشتن به
سمت مذاکره، به خصوص با طرفهای غربی، بهتر جواب میدهد. به گزارش «جوان»،
یکی از بزرگترین بدهیهای کشورهای خارجی به ایران تا کمتر از شش ماه
دیگر ۴۳ ساله میشود. این بدهی مالی باید از سوی بریتانیا به ایران پرداخت
شود و شامل قرارداد تسلیحاتی لندن و تهران در دهه ۱۹۷۰ میلادی است که بر
اساس این قرارداد، وزارت دفاع بریتانیا هزار و ۵۰۰ تانک چیفتن و ۲۵۰ خودروی
زرهی به ایران فروخت، اما با وقوع انقلاب در ایران، لندن از زیر بار
تعهدات خود شانه خالی کرد و تاکنون نیز همچنان به وعده خود عمل نکرده است.
روز جمعه ۲۱ آبان ماه، «علی باقری» معاون سیاسی وزیر خارجه ایران در پایان
سفر به لندن اعلام کرد که دیدارهایش باعث نزدیکتر شدن دیدگاههای مقامهای
سیاسی دو کشور شده، اما تا رسیدن به سطح عادی روابط فاصله وجود دارد.
مذاکرهکننده ارشد هستهای ایران گفته است که بریتانیا روشهایی را برای
پرداخت ۴۰۰ میلیون پوند پیشنهاد کرده که ایران هنوز آن را نپذیرفته است.
باقریکنی گفت: هنوز در این رابطه به جمعبندی نهایی نرسیدهایم و قرار است
بحث را به تهران که برگشتم، ادامه بدهیم و امیدوارم در آینده نزدیک به
جمعبندی نهایی برسیم. اعتراف بریتانیاییها به طلب ایرانتأیید بدهی
انگلیس به ایران بارها از سوی مقامات انگلیسی نیز اذعان شده است و حال به
نظر میرسد لندن در مذاکرات با هیئت ایرانی پیشنهادهایی را برای روش
پرداخت این بدهی مطرح کرده است. یک روز قبل از اظهارات معاون وزیر خارجه
ایران نیز، «جرمی هانت»، وزیر سابق خارجه بریتانیا توضیح داد که بریتانیا
به هرحال باید این مبلغ را بپردازد، اما به دلیل تحریمها مشکلاتی وجود
دارد که یکی از راهحلهای آن پرداخت از طریق کمکهای انساندوستانه است.
وی بعید دانست که دولت جو بایدن با تسویه این بدهی مخالفتی داشته باشد و در
این باره اشاره کرد به صحبتهای وزیر امور خارجه امریکا که گفته
تصمیمگیری درباره پرداخت این بدهی به دولت انگلیس ارتباط دارد. به نظر
میرسد که واشنگتن نیز با تسهیل پرداخت مالی انگلیس به ایران، امید دارد که
تهران را پس از سه ماه عدم مذاکره، این بار پشت میز مذاکره ببیند. بن
والاس، وزیر دفاع انگلیس نیز دوم فروردینماه گذشته با تأکید بر اهمیت
پرداخت طلب ایران تصریح کرده بود که باید راهی برای این مسئله پیدا کنیم.
وی در گفتگو با شبکه رادیویی تایمز لندن افزود: ما به روشنی اعلام کردیم که
باید این بدهی را به جا آورده و راهی برای پرداخت آن به ایران پیدا کنیم.
والاس شهریورماه سال گذشته، اولین مقام رسمی دولت لندن بود که پس از چهار
دهه به این بدهی اعتراف کرد. «سایمون مکدونالد»، معاون سابق وزیر امور
خارجه انگلیس هم اخیراً اعتراف کرده که دولت لندن ۴۰۰ میلیون پوند بابت طلب
ایران در پرونده تانکهای «چیفتن» بدهکار و تلاشهای زیادی برای عودت آن
در جریان است. او گفته است: اعتراف میکنیم که این پول متعلق به ایران است و
باید به این کشور پرداخت شود. یکی از موضوعات مورد مناقشه بین ایران و
انگلیس سود ۲۰ میلیون پوندی است که به این بدهی تعلق میگیرد. دولت انگلیس
تاکنون به بهانه تحریمها از پرداخت بدهی و سود آن شانه خالی کرده است.
برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند که انگلیس با استفاده از بلوکه کردن طلب
ایران سود قابلتوجهی را کسب کرده است. مذاکره نکردن جواب داد!ایران همواره تأکید دارد که پیش از آغاز
مذاکرات وین، طرفهای غربی برجام باید عمل به تعهدات خود را به صورت ملموس
نشان دهند. علی باقریکنی نیز در آستانه برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام
در وین تصریح کرد که نقطه شروع دور بعدی مذاکرات لغو تحریمهای غیرقانونی
امریکاست. باقریکنی همزمان با حضور در لندن به خبرنگاران گفت: ریشه
مسئلهای که ما دربارهاش صحبت میکنیم نقض توافق و قطعنامه از سوی
امریکاییها، بازگرداندن تحریمها و اعمال تحریمهای جدید از سوی
امریکاییهاست. از این جهت مسئلهای که باید در مرحله اول به آن رسیدگی شود
موضوع لغو تحریمهای غیرقانونی امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران است. به
گفته معاون وزارت خارجه ایران، مسئله اصلی، لغو تحریمهای غیرقانونی است و
بازگشت امریکا به برجام مسئله بعدی است. حال به نظر میرسد در آستانه آغاز
مذاکرات وین که تاریخ آن ۸ آذرماه اعلام شده، طرفهای غربی برجام در حال
برداشتن گامهایی هستند. علاوه بر مذاکرات مثبتی که در لندن درباره پرداخت
طلب ایران دنبال شده، همزمان «علی نادری» از چهرههای رسانهای نزدیک به
دولت در تهران خبر داد که کمتر از ۱۰۰ روز پس از آغاز دولت سیزدهم، بیش از
۵/۳ میلیارد دلار از منابع مسدود ایران در یکی از کشورها در دسترس قرار
گرفته و بخش قابلتوجهی از این منابع در حال ورود به چرخه تجاری کشور است.
آزادسازی این منابع ارزی در شرایطی صورت گرفته که در این مدت تهران با
تأکید بر لغو تحریمها، هنوز هیچ مذاکره هستهای را در قالب برجام آغاز
نکرده و همچنان بر موضع خود برای اقدامات اعتمادساز از سوی غرب پیش از شروع
مذاکرات تأکید دارد. همسو با ایران، «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر امور
خارجه روسیه هم پنج شنبه گذشته گفت که واشنگتن باید در واقع اراده خود را
برای بازنگری در سیاست تحریمی علیه تهران به منظور پیشرفت در جهت احیای
برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) نشان دهد. وی اظهار داشت: ما باید تمام
تلاش خود را بکنیم تا اطمینان حاصل کنیم که مذاکرات برای بازگرداندن آنچه
را که میتوان «تنظیمات کارخانهای» برجام نامید، تضمین کرد. برای
ایران لغو تحریمها مقدم بر مذاکرات در زمینه هستهای است و این موضوع را
معاون سیاسی وزارت خارجه ایران نیز بارها اشاره کرده است. علی باقریکنی
در این زمینه روز جمعه به پرستیوی گفت: هدف گفتگوها لغو تحریمهایی است
که به واسطه نقض توافق برجام و نقض قطعنامه ۲۲۳۱ از سوی امریکاییها اعمال
شده است. ما مذاکرات هستهای را در سال ۲۰۱۵ به اتمام رساندیم که نتیجه آن
توافق برجام بود. هدف اصلی مذاکرات آینده، بازگشت امریکا از تحریمهاست.
باقریکنی گفت: یکی از موضوعات مهم در دستور کار گفتگوها این است که ما به
تضمینهایی دست پیدا کنیم که از تکرار مجدد نقض فاحش یک توافق بینالمللی
جلوگیری کنیم. امریکاییها با نقض برجام و نقض قطعنامه ۲۲۳۱ و تحمیل تحریم
علیه جمهوری اسلامی ایران، صرفاً به جمهوری اسلامی ایران خسارت وارد
نکردند، بلکه به کشورهای دیگر عضو برجام نیز خسارت وارد کردند. برای
ایران همچنین مذاکره بر سر قابلیتهای دفاعی غیرقابل پذیرش است و این موضوع
را معاون سیاسی وزیر خارجه ایران در گفتوگوی روز جمعه خود با «گاردین»
مورد تأکید قرار داد و گفت: برجام، دارای چارچوب روشنی است و سایر مسائل
(غیر از مسائل هستهای) به آن مربوط نیستند. ما بر سر قابلیتهای دفاعی یا
امنیتمان مذاکره نخواهیم کرد. تشدید تحرکات امریکا در آستانه مذاکرات با
نزدیک شدن به تاریخ اعلام شده برای آغاز مذاکرات هستهای، امریکاییها نیز
تحرکات دیپلماتیک را شدت بخشیدهاند و «رابرت مالی»، نماینده ویژه امریکا
در امور ایران از روز پنج شنبه دور جدید سفرهای خود را به کشورهای غرب
آسیا آغاز کرده است. وزارت خارجه امریکا با انتشار بیانیهای در این ارتباط
گفت که مالی در صدر هیئتی امریکایی از بیستم تا بیست و نهم آبان به امارات
متحده عربی، اسرائیل، عربستان سعودی و بحرین سفر خواهد کرد و هدف از انجام
این سفرها «رایزنی با شرکا و شرکت در تعاملات منطقهای» است. پیشتر
رابرت مالی دهم آبان با «بنی گانتس» وزیر جنگ رژیم صهیونیستی دیدار و گفتگو
کرده بود و وزیر جنگ رژیم صهیونیستی در اینباره مدعی شده بود که درباره
اهمیت تقویت بیش از پیش همکاریهای ایالات متحده و اسرائیل در خصوص مقابله
با برنامه هستهای ایران و خشونتهای آن در منطقه گفتگو کردیم. برای
امریکا مذاکرات هستهای با ایران بسیار تعیینکننده است. واشنگتن میداند
که تأخیر بیشتر در مذاکرات به معنای توسعه بیشتر توان هستهای ایران تا
آستانه برگشت ناپذیرخواهد بود و این شرایط موضع غربیها را بیش از گذشته
تضعیف خواهد کرد. از همین رو امریکاییها این روزها به شدت به تکاپو
افتادهاند تا بهرغم تهدیدات شعاری خود، زنگ مذاکره با ایران هرچه زودتر
در وین به صدا درآید.