دوراهی کنترل تورم و رشد بورس

گروه اقتصادی – کورش شرفشاهی: دولت در دوراهی سختی قرار گرفته است، کنترل نرخ ارز و تورم اولویت همه دولت‌هاست که مانع از رشد بازار سرمایه می‌شود، این در صورتی است که سهامداران بازار سرمایه هم پس از ضرر و زیان‌های بسیار، انتظار حمایت دولت از بازار را دارند.بازار سرمایه در سالهای اخیر دچار بی ثباتی و سردرگمی عجیبی بوده است. در اواخر 98 افت شدید نرخ سود بین‌بانکی صورت گرفت اما بدنبال رفتارهای عجیب دولت و روند رو به رشد قیمت دلار، سرمایه‌های خرد به بورس وارد شد که شتاب شاخص اتفاق افتاد به‌طوری که در سال 99 شاخص از ارتفاع 2میلیون واحدی عبور کرد. با توجه به تورم بالایی که در آن برهه در کشور احساس می‌شد، سیاست دولت و بانک مرکزی برای کنترل این تورم فزاینده، چیزی جز افزایش نرخ سود بین‌بانکی نبود، به نوعی که نرخ سود بین‌بانکی با رشد نسبتاً زیادی از 8 درصد به حدود 18 درصد رسید. این تغییر در بازار پول، یک سیگنال قوی منفی به بازار سهام بود. از سوی دیگر اقتصاد دستوری بار دیگر در بورس خودنمایی کرد، به نوعی که رییس دولت دوازدهم با عرضه سهام شرکتهای دولتی و حتی شبهه دولتی همچون سهام شرکتهای شستا، رونق مصنوعی را ایجاد کرد. اما یک باره مشخص شد که حقوقی ها تن به بازار نمی دهند و خودشان را به عنوان تنظیم کننده می دانند، در نتیجه رفتار سوال برانگیز حقوقی ها، شاخص کل از بالای 2میلیون واحد تا پله یک میلیون و 100 هزار واحد سقوط کرد. از سوی دیگر بورس که چسبندگی عجیبی با دلار دارد، بدنبال پیش بینی دولتمردان مبنی بر رسیدن دلار به 15 هزار تومان که البته به زیر 20 هزار تومان سقوط کرد، سودسازی بسیاری از شرکت‌های بزرگ صادرات‌محور مانند پالایشی، پتروشیمی، فولادی، سیمانی و... را به‌شدت تهدید کرد.

بحران های بی پایان
این اتفاقات باعث شد تا مجلس یازدهم دولت دوازدهم را تحت فشار قرار دهد که تغییراتی در ریاست بورس رخ داد. با وجود همه این موارد، بحران در بورس پایانی ندارد و اکنون که دولت سیزدهم روی کار آمده، هنوز بحران سهام و بالا و پایین شدن های وحشتناک را در پی دارد. از سوی دیگر دولت در دوراهی عجیبی قرار دارد. تجربه نشان داده هرگاه تورم بالا می رود، بورس نیز رشد می کند به نوعی که رسیدن بورس به قله دو میلیون و دویست واحد در شرایطی صورت گرفت که دلار 32 هزار تومانی رقم خورد. اکنون نیز دولت اگر بخواهد سیاست انقباظی را در پیش بگیرد و قیمت ها را کنترل کند، بورس بار دیگر روند نزولی را در پیش خواهد گرفت که تبعات اجتماعی بیش از تبعات اقتصادی را در پی خواهد داشت. بنابر این باید چاره اندیشی صورت بگیرد.

تشکیل کمیته مشترک بانک و بورس
از آنجا که بورس به دستگاههای مختلفی وابسته است، جلسه مشترکی با حضور رئیس کل بانک مرکزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی و رئیس و اعضای هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار برگزار شد که در این جلسه مقرر شد کمیته ای به منظور هماهنگی سیاست گذاری ها و تصمیمات در بازار پول و سرمایه تشکیل شود. رئیس بانک مرکزی در این نشست گفت: تشکیل کمیته مشترک بانک مرکزی و سازمان بورس اوراق بهادار به توسعه همکاری های مشترک بازارهای پولی و مالی، ثبات در بازارها و ایجاد ظرفیت ها جدید کمک می‌کند چراکه بازار پول و سرمایه نه رقیب، بلکه مکمل یکدیگرند.علی صالح آبادی هماهنگی در اتخاذ سیاست های بازار پول و سرمایه را یک ضرورت دانست و افزود: سیاست‌های پولی بانک مرکزی با همکاری وزارت امور اقتصادی و دارایی و در نهایت در شورای پول و اعتبار جمع‌بندی می‌شود و در این مسیر نگاه جامعی به بازارهای مختلف کشور به ویژه بازار سرمایه وجود دارد. وی افزود: نباید این نگاه حاکم باشد که بازار سرمایه و پول رقیب یکدیگرند و زبان مشترکی ندارند و امروز خوشبختانه در این خصوص، بین ارکان اقتصادی کابینه دولت به ویژه وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی اتفاق نظر وجود دارد. رئیس بانک مرکزی به ضرورت ایجاد شورای ثبات مالی اشاره کرد و گفت: با ایجاد این شورا، می توان هماهنگی بین اجزای مختلف بازار مالی، به ویژه بازار پول و سرمایه در کشور را ارتقاء داد و شرایط کنونی، زمان بسیار مناسبی برای تأسیس شورای ثبات مالی و ارتقاء این همکاری هاست.

امید به گفت‌وگو نهادهای سیاست‌گذار
از سوی دیگر وزیر اقتصاد در این نشست، گفت ‌وگو بین نهادهای سیاست‌گذار اقتصادی را بسیار امیدوارکننده دانست و گفت: این امر می‌تواند به نتایج مطلوبی ختم شود و در صورت استمرار، معنای بسیار روشنی برای فعالان اقتصادی و بازار خواهد داشت. این نکته که در پس سیاست‌های اقتصادی هماهنگی‌های لازم وجود دارد و استمرار آن بسیار مهم و مطلوب است. احسان خاندوزی تصریح کرد: تا تعیین تکلیف قانونی شورای ثبات، می‌توان از ظرفیت کمیته بند «ک» استفاده کرد و سازمان بورس و اوراق بهادار نیز در این جلسات حضور داشته باشد؛ چرا که حضور نهاد بازار سرمایه در کنار سازمان برنامه و بودجه، بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی در این قبیل تصمیمات مؤثر خواهد بود. وی ادامه داد: حضور بانک مرکزی و نیز کمیته‌های مشترکی از این دست کمک می‌کند تا چشم‌انداز متغیرهای کلیدی که فعالان اقتصادی با نگاه به آن تصمیمات را تنظیم خواهند کرد، شفاف تر شود.خاندوزی تصریح کرد: اگر کمیته مشترک به صورت هفتگی و مستمر تشکیل جلسه دهد، مسائل کوچک می‌تواند به سرعت برطرف شود و مبنایی برای گفت‌وگو، افزایش تفاهم و همکاری‌ها با سایر بخش‌های واقعی و تولید اقتصاد باشد و نیز با افزایش گستره این همکاری‌ها سایر وزارتخانه‌ها نیز در این همکاری‌ها گنجانده شوند.

ثبات، کلیدی ترین نکته بازار سرمایه
رئیس سازمان بورس نیز در این نشست، ثبات را کلیدی ترین مؤلفه در بازار سرمایه دانست و گفت: مهم‌ترین عاملی که به نگرانی‌ها در بازار سرمایه دامن می‌زند، بی ثباتی است و البته این در حالی است که متغیرهای کلان بازار سرمایه در شرایط مطلوبی است. با این وجود امیدوارم با حضور دکتر صالح آبادی در کسوت ریاست کلی بانک مرکزی زبان مشترک بین هر دو بازار بهبود یابد. عشقی در خصوص شرایط بازار سرمایه گفت: در حال حاضر ارزش بازار سرمایه حدود 8000 هزار میلیارد تومان است و کوچک‌ترین تغییری در آن حائز بسیار اهمیت و در حوزه بسیار گسترده، اثرگذار خواهد بود. وی در همین راستا، تشکیل شورای ثبات مالی را یک ضرورت دانست و گفت در حال حاضر، خلأ چنین شورایی، به وضوح احساس می شود. رئیس سازمان بورس با اشاره به ضرورت پیش بینی پذیر بودن بازار، به اثرگذاری مستقیم سیاست های پولی بر بازار سرمایه اشاره کرد و گفت موضوعاتی همچون نرخ ارز و نرخ تسعیر، نرخ سود بین بانکی و انتشار اوراق دولت، از جمله موضوعات حائز اهمیت برای بازار سرمایه است.

رکود ادامه دار بورس
با توجه به وضعیت اقتصادی کشور، به‌نظر می‌رسد بازار سرمایه وارد دوران رکود می‌شود و خیلی به تابلوهای سبز و قرمز آن نمی‌شود دل بست و احتمال دارد در یک محدوده مشخصی نوسان کند چراکه شرایط اقتصادی و سیاسی کشور آبستن اتفاقات مهمی است که تأثیر مستقیمی روی بازار می‌گذارد و تا مشخص نشدن این ابهامات، بازار سرمایه حرکت خاصی را در پیش ندارد.