مدیریت وابستگی به درآمد نفت

در اینکه اقتصاد به زلف نفت گره خورده بود، شکی نیست اما قرار نیست با مشکلات بسازیم و برای آنها راهکار بیندیشیم. تاثیرات وابستگی به درآمد نفتی و آنچه که نفت بر سر اقتصاد کشور ما آورده، یک واقعیت انکار ناپذیر است. اگر بخواهیم بودجه جاری کشور را از درآمد‌های نفتی مجزا کنیم باید بودجه جاری کشور را به دست وزارت اقتصاد بازگردانیم که خزانه دولت است. درآمد‌های دولت، در آمد‌های مالیاتی، عوارض، درآمد‌های گمرکی، سود شرکت‌های دولتی و سایر درآمد‌های دولت به همراه بودجه جاری کشور به دست وزارت اقتصاد مدیریت شود و درآمد‌های مازاد از بودجه جاری خارج شود و در اختیار سازمان توسعه قرار بگیرد تا آن را صرف توسعه زیرساخت‌ها و نوسازی صنایع و میادین نفتی کند؛ حتی بخشی از آن می‌تواند در خارج از کشور سرمایه گذاری شود.
از سال ۵۴ به بعد در اقتصاد ایران با مازاد درآمد‌های نفتی مواجه بودیم، اما در همان سال‌های قبل از انقلاب با مشکل بیماری هلندی در اقتصاد هم دست و پنجه نرم می کردیم؛ به همین دلیل بود که از طریق واردات کالا‌های مصرفی مورد نیاز کشور تامین شد، اما مسکن که تولید آن زمان بر است با افزایش قیمت مواجه شد. افزایش درآمد‌ها تقاضای مسکن را در کشور افزایش داد و تامین نشدن کافی مسکن در نهایت افزایش قیمت‌ها را به همراه داشت.
این اشتباه در سال‌های بعد از انقلاب هم ادامه پیدا کرد. در برخی سال‌ها بیش از ۱۱۴ میلیارد دلار درآمد نفتی داشتیم و از این درآمد بیش از ۷۴ میلیارد دلار را صرف واردات کردیم. مدت‌ها نرخ ارز را سرکوب و تثبیت کردیم؛ اگر چه این موضوع برای اکثر مردم موضوعی مثبت تلقی می‌شود، اما بسیاری از موقعیت‌های صادراتی را از دست دادیم همچنین با واردات بی رویه‌ای که در این مسیر انجام شد جلوی رشد صنعت را گرفتیم و در نهایت افزایش نرخ مسکن را به همراه داشت. در این مسیر اقتصاد کشور ما دچار بیماری هلندی شد.
حالا با تجربیات ۴۰ سال گذشته امیدوار هستیم اشتباهات گذشته را تکرار نکرده وابستگی اقتصاد را به نفت کم کنیم. درآمد‌های نفتی باید صرف ساخت اقتصاد غیر نفتی شود.