مرتضی افقه، اقتصاددان با اشاره به سرنوشت ایران درصورت ماندگاری کرونا و تحریمها گفت: متاسفانه من خوشبین نیستم که درصورت لغو نشدن تحریمها و رفع چالشها وضعیت معیشت مردم از چیزی که الان هست بدتر نشود.
وقتی کرونا این مهمان ناخوانده یکی یکی به کشورها سرک میکشید هیچکس فکرش را هم نمیکرد که این ویروس تا چه اندازه میتواند سلامت و اقتصاد یک جامعه را با تهدید روبهرو کند. شیوع ویروس کرونا، اقتصاد جهانی را با تغییر و تحولات بسیاری روبهرو کرد؛ همچنین بسیاری از فعالیتها محدود شد، شرایط بازارهای اقتصادی تغییر یافت و از سوی دیگر با کاهش سفرها، شرکتهای ارائهدهنده خدمات در این زمینه آسیبهای قابل توجهی را متحمل شدند. مسائل گفته شده بخشی از چالشهایی است که کرونا برای اقتصاد دنیا به وجود آورده است. در این میان اقتصاد ایران نیز علاوهبر شیوع ویروس کرونا با چالش تحریمها روبهرو بود و آسیب بیشتری را متحمل شد. اما رفته رفته با خبر کشف واکسن کرونا امیدواریهایی برای بهبود شرایط و بازگشتن کسبوکارها به روال عادی در اقتصاد جهان و ایران به وجود آمد. این در حالی است که پس از خبر آغاز واکسیناسیون صحبتها در خصوص احیای برجام نیز سیگنالهای مثبتی را روانه اقتصاد ایران کرد. به گفته کارشناسان احیای برجام میتواند شرایط کسبوکارها، معیشت و بازارهای اقتصادی را بهبود بخشد. اما با کندی روند واکسیناسیون در ایران و صحبتهای ضدونقیض در خصوص مذاکرات برجام حال این پرسش مطرح است که اگر کرونا و تحریمها تا پایان سال و یا حتی سالهای آتی قصد رفتن نداشته باشند چه بر سر اقتصاد ایران میآید؟ مرتضی افقه، اقتصاددان در پاسخ به این پرسش به «ابتکار» گفت: متاسفانه اگر در کوتاهمدت برجام و fatf به نتیجه نرسند و مراودات کالایی و خدماتی بار دیگر برقرار نشود ما شرایط بسیار بدتری را تجربه خواهیم کرد.
این اقتصاددان در ادامه به روند کند تزریق واکسن در شور اشاره کرد و در این خصوص گفت: در سه دهه اخیر سیاستهای ما نتوانست وابستگی اقتصاد و معیشت را به روابط خارجی کم کند بنابراین اگر تحریمها لغو نشود شوکهایی در انتظار ما خواهد بود. اکنون کشور نمیتواند شاهد روند سریع واکسیناسیون باشد. این هم یکی دیگر از چالشهایی است که بخش قابل توجهای از آن به مشکلات تحریمی باز میگردد و بخشی دیگری از ماجرا هم مربوط به fatf و ناتوانی ما در تامین مالی و خریدها است. این مسائل شرایط سختی را برای معیشت مردم به وجود میآورد.
افقه در بخش دیگری از صحبتهایش به شرایط پس از لغو نشدن احتمالی تحریمها اشاره کرد و گفت: واقعیت این است که ساختارها بهگونهای نیستند که حتی اگر تحریمها رفع شود دولت بتواند به سرعت برنامهای برای بهبود شرایط داشته باشد. متاسفانه من خوشبین نیستم که درصورت لغو نشدن تحریمها و رفع چالشها وضعیت معیشت مردم از چیزی که الان هست بدتر نشود.
دولت باید از اقشار ضعیف حمایت ویژه کند
این اقتصاددان همچنین به بررسی وضعیت پس از لغو تحریمها پرداخت و در این راستا ادامه داد: اگر تحریمها لغو شود و امکان جابهجایی پول از طریق fatf فراهم شود یک مقدار قابل توجهای از داراییهای مالی ما که در کشورهای دیگر بلوکه شدهاند آزاد میشود در آن شرایط به نظر میرسد وضعیت کمی قابل کنترل شود.
افقه در بخش دیگری از صحبتهایش با توصیههایی به دولت جدید ادامه داد: من معتقدم اگر تحریمها لغو و منابع مالی بلوکه شده کشور آزاد شود دولت باید با سیاستهای مناسبی حداقل از سه دهک پایین که در این سالهای اخیر تحت فشارهای سنگینی و تورمهای کمرشکن بودهاند، حمایت کند. پس از حمایت از اقشار ضعیف و ایجاد آرامش برای معیشت آنها دولت باید تمرکز خود را بر مسئله تولید بگذارد.
باید به بنگاههای کوچک و متوسط توجه ویژهای شود
وی با اشاره به ظرفیتهای بنگاههای کوچک و متوسط گفت: دولت در بحث تولید باید به بنگاههای کوچک و متوسط توجه ویژهای داشته باشد چراکه بنگاههای کوچک و متوسط 40 تا 50 درصد از ظرفیتشان بلااستفاده مانده است. ظرفیت خالی این بنگاهها به دلیل سوءمدیریتها، بروکراسی پیچیده و ناکارآمد به وجود آمده و اگر بر روی این مسائل توجه کنیم بسیاری از چالشها رفع خواهد شد.
این اقتصاددان با تاکید بر توجه به بنگاههای کوچک گفت: مسئله دیگر این است که بنگاههای کوچکتر اشتغال بیشتری را جذب میکنند و اگر تمرکز بر روی این بخشها باشد و از ظرفیتهای خالیشان استفاده شود هم اشتغالزایی میشود و هم میزان تولید افزایش مییابد. این در حالی است که تولید بیشتر، زمینه کاهش تورم و بهبود شرایط معیشتی را فراهم میکند. بنابراین اگر مشکل تحریمها رفع شود، مراودات تجاری ما سامان مییابد و بسیاری از چالشها در مسیر صحیح قرار میگیرد.
وی در پایان با اشاره به سوءمیریتها ادامه داد: سوءتدبیرها در سه دهه گذشته موجب آسیبپذیری اقتصاد ایران شده است و این مشکل در کوتاهمدت قابل حل نیستن و حل آن به نوع نگرش تصمیمگیران بستگی دارد که متاسفانه فعلا نگرشی که تصمیم به حل چالشهای گفته شده داشته باشد وجود ندارد.