«همزمان با قطع ناگهانی برق در روزهایی که ایران با چالش کمبود آب مواجه است، روزهای سختی را برای مردم بهوجود آورده» در حال نوشتن این مطالب بودم که ناگهان برق رفت.
شنبه شب نیز قطعی برق گسترده در تهران و کرج، مردم را غافلگیر کرد و همین امر سبب شد که ساعتها و بدون اعلام قبلی مردم در خاموشی بهسر ببرند. سخنگوی صنعت برق کشور در این رابطه گفته متاسفانه دو نیروگاه تولید برق در کشور به دلیل مصرف بالا از مدار خارج و به اورهال نیاز پیدا کردند و ناچار شدیم بر اساس دستور ملی خاموشی برق را افزایش دهیم. آنطور که مصطفی رجبی مشهدی گفته است: «متاسفانه شنبه شب بیشترین مصرف برق در کشور را تجربه کردیم. خاموشی تا ساعت ۲۲ است، ولی خاموشی شنبه شب و گسترده در تهران و کرج، تا یک بامداد هم به طول انجامید، با توجه به اینکه شرایط تولید برق در کشور ثبات ندارد، نمیتوانیم به مردم قول بدهیم که دیگر خاموشی خارج از برنامه نخواهیم داشت.» این درحالی است که سازمان هواشناسی از افزایش دمای شهرهای شمالیتر کشور، ازجمله تهران و قزوین به بالای به ۴۰ درجه سانتیگراد طی روزگذشته و فردا (دوشنبه چهاردهم تیر) خبر میدهد. خاموشیهای اعلام نشده و چندین ساعته روز و شب شنبه و بامداد یکشنبه، غیر از خاموشیهایی رخ داد که وزارت نیرو و شرکت توانیر در سراسر استانها و شهرهای ایران تحت عنوان «مدیریت بار شبکه و کاهش مصرف برق» در شبانه روز اجرا میکنند. در همین حال، حمیدرضا جانباز، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کشور، در مورد احتمال کوپنبندی مصرف آب در کشور گفت: «هنوز به شرایط کوپن نرسیدهایم اما باید گفت که در حال حاضر از میان ۳۰۴ شهر در معرض تنش آبی ۱۰۱ شهر در وضعیت قرمز تأمین آب قرار دارد» . روز یکشنبه نیز محمدحسن متولیزاده، مدیرعامل توانیر، درباره یکی از علتهای این وضعیت گفت: «متأسفانه در انتهای سال گذشته و اوایل سال جاری، حجم قابل ملاحظهای از دستگاههای استخراج ارزهای دیجیتال وارد مدار شد و این به عنوان یک مصرفکنندهای که در برنامهها لحاظ نشده بود موجب افزایش مصرف برق شد.» دیماه سال گذشته پس از قطعی گسترده برق در چندین شهر اعلام شد که استخراج رمزارز بیتکوین و فشار زیاد آن به شبکه برق کشور، عامل اصلی این اتفاق بوده است. مسئولان از اطلاعرسانی شفاف در این زمینه خودداری کردند، اما موضعگیریهای کاربران شبکههای اجتماعی و اظهارات غیرمستقیم برخی مقامها حکایت از استخراج گسترده رمزارزها بهویژه از سوی شرکتهای چینی در ایران به خاطر ارزانی برق در کشور داشته است. از ماه گذشته، قطع برق زندگی روزمره بسیاری از شهروندان را در ایران با مشکلات مواجه کرده است. اختلال در کار ادارات و کارگاههای کوچک، گرفتاری صدها نفر در آسانسور، اختلال در ترافیک، خراب شدن لوازم خانگی شهروندان، شکست قهرمانان شطرنج کشور در رقابتهای جهانی آنلاین و احتمال از بین رفتن واکسنهای کرونا در مراکز سلامت از جمله این مشکلات بوده است. ۱۰۱ شهر در وضعیت قرمز آب همزمان با بحران ناشی از کمبود برق، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب نیز گفت میزان ورودی آب سدها در سال جاری آبی نسبت به میانگین سال گذشته ۶۰ درصد و میزان حجم آب سدها هم ۳۴ درصد کاهش داشته است. حمیدرضا جانباز در یک نشست خبری گفت که «هنوز به شرایط کوپن نرسیدهایم اما باید گفت که در حال حاضر از میان ۳۰۴ شهر در معرض تنش آبی ۱۰۱ شهر در وضعیت قرمز تأمین آب قرار دارد.» به گفته این مقام مسئول تأمین آب آشامیدنی ۴۶۷ شهر وابسته به منابع آب سدها است و بیشتر کاهش بارشها در حوزه شرق و مرکز فلات ایران با ۵۳ درصد و کمترین کاهش بارش در شمال غرب و حوضه آبریز دریاچه ارومیه ۱۳ درصد بوده است. مسئولان، شدت گرفتن خشکسالی و واردمدار شدن سریعتر چاههای کشاورزی را از دیگر دلایل کمبود برق در روزهای اخیر ذکر میکنند. از حالا به فکر جمعیت کشور باشید اما دلیل خاموشیها به کمبود آب یا استخراج رمز ارز بازمیگردد؟ یک کارشناس انرژی در این رابطه میگوید: «همه موارد مذکور به همراه زیرساختهای صنعت برق به دلیل تحریمها، سبب شده که کشــور با چالش منابــع انرژی برق روبهرو شود.» مهدی سعیدی، میافزاید: «دسترسی به آب و برق که جز نیازهای اولیه است، مردم را به دهه 60 برده و اگر در فصل گرما نبودیم، قطعا کشور ما با کمبود گاز نیز مواجه میشد، زیرساختهای کشور ما با رشد جمعیت تناسبی ندارد و نیاز 82 میلیون نفر را برآورده نمیکند، همانطور که شاهد هستیم اینترنت نیز همین وضعیت را دارد. با این وضعیت سیاستهای توسعه جمعیت که مجلس شورای اسلامی به آن تاکید دارد، با چالش روبهرو خواهد شد.» وی در ادامه میافزاید: «با این شرایط در ماههای آینده مانند مرداد و شهریور نیز کشور ما با قطعی مکرر آب و برق مواجه خواهد بود، چون گرمای هوا بیش از 40 درجه خواهد رسید و نیاز مردم به وسایل سرمایشی مانند کولرهای آبی و گازی افزایش پیدا خواهد کرد. امروزه شاهد هستیم که دسترسی به آب شرب نیز کاهش پیدا کرده است، حتی قطعی برق پمپهای آب در مناطق روستایی، برای این مردم مشکلات زیادی را به همراه داشته باشد. مصارف خانگی تنها با مشکل روبهرو نمیشوند و در بخش کشاورزی، صنعتی نیز افزایش خواهد داشت. گرچه تحمل گرما در خانه و پایتخت برای مردم چندان دشوار نباشد، اما این مشکل در مناطق گرمسیر بسیار بیشتر است. بحران حوزه صنعت، کشاورزی، شهروندان را تحت تاثیر قرار خواهد داد و امیدوارم مسئولان به فکر تابستان آینده باشند که زیرساختهای کشور فرسودهتر شده و در عین حال به جمعیت شهرها و در کل جمعیت ایران افزوده میشود و امیدواریم از این نوع بهانهها را در سال آینده شاهد نباشیم. از همین امروز باید به فکر سالهای بعد با توجه به روند گرم شدن ایران و کمبود منابع آبی باشیم، نه اینکه در زمستان آقای کلانتری (رئیس سازمان محیط زیست) بیاید بگوید که اگر برق میخواهید دود مازوت را تحمل کنید. امیدوارم این شرایط برای سال آینده بهتر شود، که البته با روند تحریمها و حرکت لاک پشتی مسئولان وزارت نیرو در این زمینه، بعید میدانیم.»