روابط مستحکم ایران و روسیه در سالهای متمادی منشأ تحولات مثبت در خاورمیانه و در سایه همکاریهای وسیع وصلح طلبانه این دو کشور بوده است که مناقشات منطقه ای به سمت آرامش رفتهاند.
روز گذشته «لوان جاگاریان»، سفیر روسیه در ایران در نشستی خبری در خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) که با حضور خبرنگاران این خبرگزاری و روزنامههای ایران، ایران دیلی و الوفاق برگزار شد، به تشریح اهمیت این روابط پرداخت و فردای مناسبات بین دو کشور را روشن ترسیم کرد.
«لوان جاگاریان» در آغاز این نشست خبری، در پاسخ به سؤال خبرنگار روزنامه ایران، با اشاره به روابط مثبت دو کشور در گذشته، ضمن ابراز امیدواری درباره تداوم همکاریهای ثمربخش دو کشور در دولت آتی ایران، گفت: «آقای پوتین نخستین رئیس جمهوری بود که پس از پیروزی آقای رئیسی در انتخابات، این پیروزی را تبریک گفت و ابراز امیدواری کرد همکاریها بین دو کشور مانند گذشته در عرصههای مختلف مستحکم باشد. امیدوارم با برطرف شدن مشکلاتی مانند کرونا، دیدارهای مکرر در سطوح و عرصههای مختلف از سرگرفته شود. من به عنوان سفیر فدراسیون روسیه به این روابط بسیار خوشبینم و برای آن تلاش میکنم. چراکه شکی ندارم این همکاریها همچون گذشته، ثمربخش و به نفع هر دو کشور است و بدون حمایت دوستان ایرانی، نمیتوان به اهداف مشترک دست یافت.»
وی همچنین در پاسخ به سؤال دیگری از روزنامه ایران درباره رویکرد روسیه در خروج نیروهای نظامی امریکا از افغانستان و جابه جاییهای استراتژیک نظامیان این کشور در خاورمیانه گفت: «امریکا و متحدانش بیش از 20 سال در افغانستان حضور داشتهاند، اما با وجود برخی دستاوردها، نتوانستند مشکلات امنیتی این کشور را برطرف کنند و در نهایت نیز متوجه شدند نمیتوانند در این کشور کاری از پیش ببرند و تصمیم به خروج از آن گرفتند. تصمیمی که میتوان آن را «خروج غیرمسئولانه» دانست. به نظر من آنها میخواهند مسئولیت ساماندهی شرایط را برعهده کشورهای منطقه و همسایگان افغانستان بگذارند. بویژه که سطح زندگی مردم افغانستان مانند گذشته همچنان پایین است و مردم برای فرار از این فقر و ناآرامیها، اقدام به مهاجرت به پاکستان، ایران و اروپا میکنند. از همینرو روسیه که همواره نگران شرایط افغانستان بوده، در جهت رفع مشکلات این کشور، برای همکاری با امریکا و دیگر بازیگران مهم حاضر در این کشور اعلام آمادگی کرده است و اکنون نیز با توجه به اینکه تا 11 سپتامبر هنوز وقت زیادی مانده، ما بهطور دائم با دوستان ایرانی و سایر کشورها در حال رایزنی هستیم تا به بهترین وجه افغانستان از بحران خارج شود. در موضوع خاورمیانه نیز، ما وقایع را به دقت دنبال میکنیم. روسیه از این فرصت برخوردار است که با همه ارتباط داشته باشد؛ در یمن با دولت قدیم و انصارالله و در غرب خاورمیانه با اسرائیل و حزب الله. این یک امکان منحصر به فرد است که روسیه از آن برای قانع کردن و رفع و حل و فصل سیاسی تمام مناقشات بویژه در حوزه «خلیج فارس» از آن بهره میگیرد.»
مسأله سوریه
«جاگاریان» در بخش دیگری از این نشست خبری، همکاریهای ایران و روسیه در حوزه مبارزه با تروریسم بویژه در سوریه را بهرغم کارشکنی غربیها و امریکا بسیار رضایتبخش خواند: «در حوزه سوریه ما با ایران همکاریهای ثمربخشی داشته و داریم و با تلاش مشترک دو کشور توانستیم به حفظ دولت قانونی جمهوری عربی سوریه و در رأس آن آقای «بشار اسد» کمک کنیم. ما به این حمایت ادامه میدهیم چراکه این پیروزی، اراده اکثریت مردم سوریه بود. در تلاش هستیم تا روند حل و فصل مناقشات سوریه را سرعت بخشیم. اما متأسفانه در این میان برخی کشورهای غربی مخالفت، تحریم یا تهدید میکنند. اما این تحریمهای غیرقانونی مانند قانون سزار تنها بر زندگی مردم این کشور اثر منفی میگذارد. ما به همراه ایران کنفرانسی را برگزار کردیم تا بتوانیم مهاجران سوری را از اروپا و سایر کشورهای منطقه بازگردانیم اما آنها مانع شدند چون نمیخواهند مهاجرین برگردند. این در حالی است که اروپا و کشورهایی مانند اردن و امارات مشکلاتی با مهاجران دارند. پس ما برای بازگشت مهاجران تلاش میکنیم. در حوزه تروریسم هم ساختارهای ایران و روسیه همکاریهایی دارند که ما از این همکاری بسیار راضی هستیم.» وی درباره روند مذاکرات آستانه و همکاری سه کشور ایران و روسیه و ترکیه در مسأله سوریه نیز گفت: «امیدواریم در آینده نه چندان دور در ماه ژوئیه، جلسه آستانه را تشکیل دهیم و این در دستور کار ما است.»
مسأله هستهای ایران و امنیت منطقه
سفیر روسیه همچنین به همکاریهای دفاعی آتی دو کشور ایران و روسیه با توجه به پایان تحریمهای تسلیحاتی ایران اشاره و خاطرنشان کرد: «در ماه اکتبر سال گذشته میلادی تحریمهای تسلیحاتی علیه ایران لغو شد و ما با وجود مقاومت امریکا و متحدانش برای تحقق آن تلاش بسیاری کردیم. طوری که از 18 اکتبر 2020 به اینسو دیگر هیچ منعی برای واردات و صادرات سلاح به جمهوری اسلامی ایران وجود نداشته است. گرچه برخی کشورها نگران هستند اما من این نگرانی را بیدلیل میدانم چراکه ایران تهدیدی برای هیچکس نیست و تنها برای منافع دفاعی خود سلاح میگیرد و تسلیحاتی نیز به روسیه میفروشد. کشورهای دیگر نیز در منطقه سلاح میفروشند پس نباید نگران بود.» سفیر روسیه، روند مذاکرات وین را خوشبینانه خواند و ادامه داد: «مشکلات زیاد است اما نمیتوان آنها را رسانهای کرد. البته بسیاری از این مشکلات با نقش سازنده دیپلماتهای اروپایی و انعطاف امریکاییها رفع شده است. من شخصاً به این مذاکرات خوشبین هستم.» وی درباره تحریمهای امریکا درباره ایران و موضع روسیه در قبال این اقدام نیز گفت: «برخورد و موضع روسیه در قبال جمهوری اسلامی ایران اصولی است. اما تحریمهای امریکا غیرقانونی است و باید برداشته شود چراکه ایران بازیگر مهمی برای منطقه است.»
«جاگاریان» با اشاره به اهمیت صلح منطقهای در خلیج فارس، خواهان رایزنی و همراهی همه طرفها شد: «طرح صلح منطقه خلیج فارس را با دوستان ایرانی و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس مطرح کردیم. میخواهیم همه کشورهای خلیج فارس گردهم آیند و رایزنی داشته باشند اما متأسفانه هنوز پیشرفت عملی در این حوزه نداشتیم. پیشتر بین ایران و عربستان رایزنیهایی برگزار شده و امیدواریم در آینده نیز این وضعیت ادامه یابد و ایران و عربستان؛ دو کشور دوست ما بتوانند به نوعی سازش و توافق دست یابند تا کارها برای همه راحت شود. این توافق میتواند تأثیر مثبتی بر پایان جنگ یمن بگذارد که بسیار اهمیت دارد و در دستور کار ما است. ما با دوستان ایرانی مان در ارتباطیم و امیدواریم مذاکرات هستهای به سرانجام برسد تا با هموار شدن این راه مناقشات منطقهای از جمله در خلیج فارس را حل و فصل کنیم.»
روابط تجاری ایران و روسیه موضوع دیگری بود که سفیر روسیه به آن پرداخت و با وجود تأیید مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا تأکید کرد: «گرچه کرونا بر اقتصاد اثر منفی داشته اما ما تا حد زیادی توانستیم جلوی این زیان را بگیریم. به طوری که واردات و صادرات بین ایران و روسیه در سه ماه ابتدایی سالجاری میلادی افزایش داشت و اگر این روند ادامه پیدا کند شاید تا پایان سال از 2 میلیارد دلار فراتر رود. البته این مبلغ برای ما راضی کننده نیست چون هر دو کشور قابلیتهای بسیاری دارند. امیدوارم وضعیت هر چه زودتر عادی شود و ما بتوانیم کمیسیون مشترک ایران و روسیه را برگزار کنیم. در حال حاضر منتظریم دولت جدید ایران تشکیل شود و طرف ایرانی رئیس بخش ایرانی این کمیسیون را معرفی کند.»