نخستین مناظره انتخاباتی میان ۷ کاندیدای ریاست جمهوری شنبهشب برگزار شد و این مناظره با واکنشهای متفاوتی میان فعالان سیاسی و رسانهای مواجه بوده و هر کس از منظری به آن پرداخته است. این مناظره قرار بود که با محوریت مسائل اقتصادی برگزار شود اما برخی از کارشناسان معتقدند ایدهها و برنامههای مطرح شده، چالشهای اصلی اقتصادی را شامل نشد. معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهوری در این خصوص در حساب توییتر خود گفته است: «برای بسیاری از مردم این سوال مطرح شده که در محور اقتصادی مناظره دیشب چرا حتی یک سوال در مورد مهمترین چالش های اقتصاد ایران مطرح نشد؟»
پاسخ کاندیدها قابل قبول نبود
از سوی دیگر برخی از کارشناسان نیز بر این باورند که پاسخ کاندیدهای ریاست جمهوری در اولین مناظره قابل قبول نبود. فردین آقابزرگی، در گفتوگو با ایسنا، با تاکید بر اینکه در حال حاضر مسائل اقتصادی مهمترین دغدغه آحاد مردم است، گفت: «انتظار میرفت مناظره که با محوریت مسائل اقتصادی بود بیشتر به این مسائل پرداخته میشد تا به دغدغه آحاد مردم پاسخ داده شود اما میتوان گفت هیچ برنامه مدون،مشخص و عملیاتی از سوی کاندیداها مطرح نشد، البته برخی از آنها اعلام برنامههای خود را به آینده موکل کردند. برخی از کاندیداها که خود را صاحب نظر و کنندهکار میدانند هیچ پاسخ قانعکنندهای در برابر سوالات نداشتند. برای مثال هیچ کدام از کاندیداها در زمینه حفظ ارزش پول ملی و تقویت آن برنامهای نداشتند و میتوان گفت تا زمانی که رویکرد تفکرات مدیریتی به سمت و سوی برنامههای عملیاتی نرود نمیتوان انتظار نتیجه مناسب داشت در این شرایط است که با گذر چندسال کاندیدای که به ریاست جمهوری میرسد با توجیحاتی از قبیل نبود امکانات به نتیجه نرسیدن برنامههای خود را توجیه میکند.»
حمید حاجاسماعیلی کارشناس حوزه نیز در گفتوگو با ایسنا در ارزیابی مناظره اقتصادی ۷ کاندیدای ریاست جمهوری و بیان برنامههای آنها در حوزه اشتغال اظهار کرد: «برخلاف اصل موضوع که مسائل اقتصادی بود بیشتر تقابلات شخصی، سیاسی و جناحی حاکم و مطرح شده بود و کاندیداها تلاش میکردند اتهاماتی را نسبت به هم مطرح کنند تا مورد توجه مردم قرار گیرند و این اصل موضوع مسائل اقتصای و راهکارهای آن که بیشتر مدنظر مردم است را تحتشعاع قرار داده بود. انتظار این بود که برنامه جدی در خصوص مباحث و مسائل اقتصادی از جمله اشتغال مطرح شود ولی بیشتر اعلام میکردند که این مشکل وجود دارد و ما حلش میکنیم اما حل کردن موضوعاتی مثل اقتصاد و اشتغال از چه طریقی و با کدام پول و منابع؟ منابعش مهم است چون کشور الان دچار کمبود منابع است لذا امیدواریم در مراحل بعدی و دو مناظره دیگر که ممکن است موضوعش اقتصادی نباشد و بیشتر مسائل سیاسی و اجتماعی است یا در بیانیهها و اطلاعیهها و اصول و راهکارها و برنامههایی که منتشر خواهند کرد به این مسئله با اولویت اقتصادی اشاره کنند.»
در اولین مناظره، خبری از کار کارشناسی نبود
با وجود اینکه کارشناسان و صاحبنظران معتقدند در اولین مناظره انتخاباتی کاندیدها، به مسائل اقتصادی توجه کمتری شد اما مسائلی همچون اصلاح فرآیند بودجهریزی، ابربدهکاران بانکی و راهکار بازگشت پول در دست آنان به بانکها، جلوگیری از فرار مالیاتی، راهکار تقویت ارزش پول ملی و... مورد بحث و بررسی قرار گرفت. حال پرسش این است که راهکارها و برنامههای مطرح شده از سوی کاندیدهای ریاست جمهوری تا چه حد موثر و به واقعیت اقتصاد نزدیک است؟ علی مزیکی، کارشناس مسائل اقتصادی در پاسخ به این پرسش به «ابتکار» میگوید: در مناظرههای انتخاباتی در هر دورهای طبیعی است که کاندیدها با وعدههایی به دنبال جلب نظر جامعه باشند این روند گاهی ممکن است همراه با وارد کردن اطلاعات غلط در برخی مسائل اقتصادی باشد. اما در مناظره شنبهشب در برنامهها و راهکارها اثری از کار کارشناسی نبود و بیشتر مسائل شخصی و سیاسی شده بود. بنابراین نمیتوان انتظار داشت که راهکاری مناسب برای مسائل اقتصادی در مناظره روز شنبه به میان بیاید.
وعدهها در شرایط فعلی محقق میشود؟
این کارشناس اقتصادی در ادامه صحبتهایش به بازخواست نشده رئیسجمهور در هر دورهای اشاره میکند و در اینباره میگوید: بسیاری از وعدههای داده شده در شرایط فعلی اقتصادی قابل تحقق نیستند و تنها برای جلب نظر جامعه مطرح میشود. متاسفانه نظام حزبی کشور ساختار یافته نیست بنابراین هیچ مکانیزمی وجود ندارد که رئیس جمهور را پس از انتخابات برای محقق نشدن وعدههایش بازخواست کند، این مسئله و مشکل در هر دورهای وجود داشته است. وی اظهار میکند: متاسفانه کاندیدها در هر دورهای میدانند باید موقع انتخابات وعدههایی را مطرح کنند و پس از آنهم کسی برای وعدههای داده شده بازخواستشان نمیکنند.
بهبود شرایط سیاسی، راهکاری برای گشایش اقتصادی
مزیکی در پاسخ به این پرسش که راهکار گشایش اقتصادی در شرایط فعلی چیست؟ میگوید: من گمان میکنم شرایط فعلی کشور به خوبی نشان میدهد که یکی از اصلیترین چالشها، مسائل سیاسی است. به عبارتی روشنتر ما اکنون ظرفیتهایی را در اقتصاد داریم که به دلیل مشکلات سیاسی نمیتوانیم در عرصه اقتصادی موفق عمل کنیم.
وی در پایان با اشاره به ضرورت رفع مشکلات سیاسی میافزاید: همیشه یک سوال مطرح میشود که باز بودن سیاسی مهمتر است یا باز بودن اقتصادی؟ باز بودن اقتصادی بسیار مهم است ولی به نظر میرسد که ما به مرحلهای رسیدهایم که باز بودن سیاسی شرط لازم برای بهبود شرایط اقتصادی است.
وعده را عامه مردم هم میتوانند بدهند
مرتضی افقه، اقتصاددان نیز با اشاره به برنامه کاندیدها و روند اولین مناظره انتخاباتی به «ابتکار» میگوید: وعده و راهکار را عامه مردم هم میتوانند بدهند. قول و قرار مسئله تازهای نیست و همیشه در زمان انتخابات مطرح بوده اما اینکه چگونه وعدهها را محقق کنند بسیار اهمیت دارد.
این اقتصاددان میافزاید: وعده بدون توجه به پیش نیاز و توانایی دولت عملا نمیتواند راه به جایی ببرد. متاسفانه هر بار در انتخابات همان وعدههای همیشگی داده میشود.
تحریم و FATF دو چالش اصلی ایران
افقه در ادامه صحبتهایش به اهمیت سامان یافتن مسائل سیاسی اشاره میکند و در این خصوص میگوید: مهمترین مسئلهای که مطرح است، تحریمها و FATF بوده و میدانیم اگر این دو مسئله به سرانجام نرسد نه تنها نمیتوانیم شاهد بهبود در اقتصاد ایران باشیم بلکه شرایط به مراتب بدتر از قبل خوهد شد.
این اقتصاددان در بخش دیگری از گفتوگو به ضرورت رفع موانع بینالمللی اشاره میکند و میگوید: در اولین مناظره کاندیدهای ریاست جمهوری به تاثیر روابط خارجی، تنشزدایی و تحریمها اشارهای نشد و معلوم نیست که کاندیدها بر روی وعدههایشان تا چه اندازه دقیق محاسبه انجام دادهاند. بنابراین اشاره نشدن به تحریمها و FATF ثابت میکند برنامه و وعدهها تنها بر روی کاغذ خواهد بود و فقط برای جلب نظر جامعه گفته شده است.