ریزش سنگین بورس درحالی از مردادماه آغاز شده و همچنان با کمی نوسان در روزهای اخیر ادامه دارد که جمع زیادی از سهامداران به دعوت تیم اقتصادی دولت و شخص رئیس جمهور راهی بازار سرمایه شدند، به امید آنکه ارزش پولشان در گرداب تورم حفظ شود اما در نهایت تنها دستاوردشان یاس و ناامیدی بود.
«همه داراییهایتان را به بورس بسپارید» این گفته رئیس جمهور سبب شد تا بسیاری از افراد به فکر دریافت کد بورسی بیافتند و اما زمانی نگذشت که ورق بازار سرمایه برگشت و سهامداران را در بهت فرو برد. در این میان هراز چندگاهی مسئولان صحبتهایی را در خصوص بازار سرمایه مطرح میکردند که برای سهامداران چندان خوشایند نبود. به عنوان نمونه یک روز رئیس جمهور گفت: « بازار سرمایه را در همین دوران به اوج رساندیم، بازار سرمایه مخصوص عدهای از شرکتها بود که در یک گوشهای کار میکردند. بازار سرمایهای که همه مردم حضور پیدا کنند، ۵، ۱۰ و ۱۵ میلیون نفر در این بازار سرمایه فعال هستند، ما بازار سرمایهای با این قدرت نداشتیم که اکنون بسیاری از پروژههای مهم و بزرگ را به جای بانک بازار سرمایه به میدان میآید. البته بازار سرمایه، فراز و نشیبی هم دارد و دولت فقط باید بازار سرمایه را یاری و کمک کند، و هیچ وقت در این بازار مداخله نمیکند، بازار سرمایه به دولت مربوط نیست چرا که یک بازار آزاد است و مربوط به شرکتها و مردم است.»
روز دیگر علی ربیعی، سخنگوی دولت اعلام میکند «مشکل بورس این بود که مردم در اوج وارد شدند.» این صحبت در حالی مطرح میشود که مردم با وعده دولتیها در دوران اوج بورس تمام دارایی خود را به این بخش سپردند.
دولت سبب ریزش شاخص شد
از همان ابتدای تغییر مسیر شاخص بورس برخی از کارشناسان دولت و تصمیمات خلقالساعه را مقصر در شرایط به وجود آمده میدانستند. عباسعلی حقانینسب کارشناس بازار سرمایه در گفتوگویی با اشاره به وضعیت بازار گفته بود: «نگاه کوتاهمدت دولت به بازار سرمایه و افزایش نرخ سود بانکی دلیل ریزش شاخص بورس است.»
محمد خبریزاده، کارشناس بازار سرمایه نیز در گفتوگویی اشاره کرده بود که مهمترین مسئله این است که افراد یا نهادها و سازمانهایی که قانونگذار هستند باید کمک میکردند که این اتفاقا رخ ندهد. مقصر ریزش ۲۰ درصدی بازار را وزارت صمت میدانم، چون آنها با دستورالعملهایی که دادند عملا بازار را به عقب راندند.
مصطفی صفاری، کارشناس بازار سرمایه نیز با اشاره به وضعیت بازار بورس از ابتدای رشد تا کنون به «ابتکار» میگوید: واقعیت این است که از ابتدا ما یک رشد حبابی داشتیم و پس از آن نیز شاهد نزول احساسی شدیم. من معتقدم در زمان رشد دولت باید عرضه مناسبی میداشت اما متاسفانه اینگونه نبود. دولت بیشتر از طریق اوراق کسب درآمد میکرد و صندوقهای پالایشگاهیش را در اوج قیمت عرضه کرد. این اشتباهاتی بود که دولت داشت و افرادی که در آن زمان معاملاتی را انجام داده بودند متضرر شدند.
صفاری با بیان این مسئله که دولت باید مانع از رشد حبابی میشد ادامه میدهد: دولت باید با راهکارهایی مانع از رشدهای حبابی بورس میشد. دولت باید با عرضههای مناسب به شرکتهای شبه دولتی تکلیف میکرد و یا سهمهای خود را در زمان مناسب برای فروش بگذارد. به نظر میرسد دولت در زمانیکه بازار تشنه سهم بود عرضه مناسبی نکرد.
این کارشناس بازار سرمایه بر ضرورت صبر سهامداران در بازار اشاره میکند و در اینباره میگوید: مهمترین توصیه به سهامداران این است که باید صبر داشته باشند، باید منتظر ماند ودید که دولت جدید چه برنامهای برای بازار خواهد داشت. اگر دولت جدید به دنبال تولید باشد بدون شک وضعیت بازار سرمایه بهبود مییابد چراکه شاخص تولید همسو با شاخص بورس است. بنابراین اگر تولید مناسب باشد بورس هم بهبود مییابد.
تنها دولت مقصر نبود
البته عدهای از کارشناسان و فعالان تنها دولت را مقصر شرایط به وجود آمده در بورس نمیدانند و معتقدند مجموعهای از نهادها و تصمیمات سبب تغییر مسیر شاخص شدند. شاهین احمدی، کارشناس بازار سرمایه در این خصوص به «ابتکار» میگوید: من گمان نمیکنم که تنها دولت مسبب نزولی شدن شاخص باشد. در یک دورهای تمام نهادها به دنبال این بودند که به بازار سرمایه رونق بدهند. بنابراین در میان نمیتوان تنها یک سیاست و یا تصمیم را عامل نزولی شدن شاخص دانست.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه میدهد: مجموعهای از دلایل در کنار هم شرایط بازار را تغییر داد، دلایل و تصمیماتی همچون قیمتگذاریهای دستوری، تغییرات نرخ بهره بانکی، دخالت مجلس و وزارت صنعت در بحث قیمتگذاریها و حتی کرونا عواملی بود که در تغییر مسیر شاخص تاثیر داشت.
وی میافزاید: همانطور که اشاره کردم تمام ارکانهای اقتصادی اعم از مجلس، وزارتخانهها، دولت و بانک مرکزی در شرایط به وجود آمده مقصر بودند.
دلیل نوسان در روزهای اخیر چیست؟
احمدی در پاسخ به این پرسش که علت نوسان شاخص در روزهای اخیر چیست، میگوید: نوسان ذات بازار است و نمیتوان انتظار یک نوع حرکت از شاخص را داشت بنابراین نمیتوان گفت چرا بازار با نوسان همراه است. من گمان میکنم چون شاخص به شدت پایین آمد احتمال دارد که رقمهای فعلی کف قیمتی باشد و خیلی از سهمها با توجه به سودآوریشان اکنون ارزنده هستند. بنابراین با توجه به این پارامتر احتمالا بازار تا انتهای سال نسبت به سایر بازارها شرایط بهتری داشته باشد.
وی در پایان در توصیه به سرمایهگذاران در بازار بورس میگوید: بهترین توصیه این است که سهامداران به دنبال خرید سهمهای بنیادی باشند، همان سهمهایی که سود نقدی خوبی به سهامدار میدهد.