نسخه چاپی
ارسال به دوستان
وليعهد بلندپرواز سعودي ۶ سال بعد از رسيدن پدرش به تخت سلطنت در عربستان به تدريج در حال بازنگري در برخي سياست‌هاي خود است.
محمد بن سلمان، وليعهد و حاكم بالفعل عربستان سعودي، سه‌شنبه شب درگفت‌وگويي تلويزيوني گفته كه «خواستار روابطي خوب با ايران» است. اظهارات تازه وليعهد سعودي در شرايطي بيان مي‌شودكه در طول هفته‌هاي گذشته گمانه‌زني‌ها و گزارش‌هاي متعددي ازگام‌هاي عملي عربستان براي گفت‌وگو با ايران منتشر شده است. 3 هفته پيش روزنامه فايننشيال تاميز بريتانيا درگزارشي از برگزاري گفت‌وگوهاي محرمانه ميان جمهوري اسلامي ايران و پادشاهي عربستان سعودي در عراق خبر داده بود. رسانه‌ها اين گفت‌وگوها را مذاكراتي با حضور مقام‌هاي ارشد امنيتي دو كشور با ميانجي‌گري عراق توصيف كرده‌اند. منابع آگاه در دولت عراق درگفت‌وگو با خبرگزاري فرانسه انجام اين نشست را تاييد و مقام‌هاي غربي هم تاكيد كرده‌اند كه پيش از اين از برگزاري نشست مذكور خبردار شده‌اند. همزمان در چند روز اخير چند روزنامه‌نگار امريكايي ادعاي ديدار علي شمخاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي ايران با ويليام برنز، رييس سازمان سيا ايالات متحده در بغداد را مطرح كرده و ادعا مي‌كنند كه يك مقام سعودي نيز در اين جلسه حضور داشته است. هر چند يك منبع آگاه درگفت‌وگو با خبرگزاري تسنيم اين خبر را رد كرده اما هنوز با قاطعيت نمي‌توان از تكذيب اين خبر سخن گفت.
پنجمين سالگرد سند چشم‌انداز ۲۰۳۰
او كه از ابتداي به قدرت رسيدن پدرش با اقدامات پر سر و صدا و جنجالي تلاش كرد تا خود را به عنوان فردي توانمند در دربار سعودي بالا بكشد و با آغاز تنش‌ها، درگيري‌ها و جنگ‌هاي پرهزينه از خود چهره‌اي موفق به جهانيان معرفي كند.گفت‌وگوي تفصيلي با شبكه تلويزيوني العربيه به مناسبت پنجمين سالگرد انتشار سند موسوم به «چشم‌انداز ۲۰۳۰» انجام شده بود. سندي بلندپروازانه كه بر اساس آن قرار بود، عربستان سعودي به يك اقتصاد صنعتي بدون اتكا به نفت بدل شود. هر چند بن سلمان در اين مصاحبه تلويزيوني اميدوارانه از نزديك شدن به اهداف سند بلندپروازانه‌اش گفت و ادعا كرد كه «چيزي به نام ترس نمي‌شناسم و معتقدم كه چنين كلمه‌اي در هيچ ديكشنري سعودي وجود ندارد» اما با احتياط از كند بودن رسيدن به اهداف سند گفت و از برخي برنامه‌هاي اعلام شده پيشين‌اش مانند اخذ ماليات بر درآمد از شهروندان سعودي عقب‌نشيني كرد. به نظر مي‌رسد كه بعد از 6 سال وليعهد ۳۵ ساله پادشاهي سعودي آرام آرام و بدون سر و صدا، مواضع پيشين خود را تغيير مي‌دهد و دامن خود را يكي يكي از آتش‌هايي كه افروخته است، بيرون مي‌كشد.
دنبال روابط دوستانه با تهران هستيم
اما يكي از نخستين اقدامات بن سلمان و پدرش در بدو رسيدن به قدرت، حمله نظامي به يمن و قطع روابط ديپلماتيك با ايران و اتخاذ رويكرد خصمانه عليه ايران و دوستانش در منطقه غرب آسيا بود. سه‌شنبه شب، حاكم بالفعل سعودي كه با كهولت هر چه بيشتر پدرش نقش پررنگ‌تري در تصميم‌گيري‌هاي عربستان پيدا مي‌كند در اظهاراتي كم سابقه از تمايل براي بهبود روابط با ايران گفت و 5 سال بعد از آنكه قول داده بود چند هفته‌اي جنگ يمن را با پيروزي به پايان برساند از پيشنهاد آتش‌بس در يمن در صورت موافقت انصارالله و مخالفان دولت مستعفي تحت حمايت عربستان گفت. او كه پيش از اين با اظهاراتي مانند كشاندن جنگ به داخل ايران و اقداماتي همچون گروگانگيري نخست‌وزير لبنان با هدف كاهش نفوذ ايران در اين كشور يا حمله به يمن براي مقابله با قدرت گروه‌هاي دوست تهران يا محاصره سياسي و اقتصادي قطر به دليل روابط دوستانه با جمهوري اسلامي، خصومت شديد خود را با تهران نشان داده بود حالا مدعي است كه به عنوان يك كشور همسايه، دنبال روابط دوستانه با ايران است.
محمد بن سلمان درگفت‌وگويي تلويزيوني با عبدالله المديفر، مجري شبكه تلويزيوني العربيه كه سه‌شنبه شب از اين شبكه تلويزيوني وابسته به دربار سعودي پخش شد، در پاسخ به سوالي در مورد روابط با ايران و حل مسائل حل نشده ميان دو كشور گفت:«در هر صورت ايران يك كشور همسايه است. همه خواسته ما اين است كه روابط خوب و فاخري با ايران داشته باشيم. نمي‌خواهيم شرايط رابطه با تهران، مشكل باشد برعكس دوست داريم كه روابط رونق بگيرد و رشد پيدا كند چراكه سعودي در ايران منافعي دارد و ايران هم در سعودي منافعي دارد كه تامين آنها مي‌تواند باعث رونق و پيشرفت در منطقه و سراسر جهان شود.»
او در ادامه مشكلات كنوني در رابطه بين دو كشور را به ايران نسبت داد و گفت:«مشكل در برخي رفتارهاي منفي آنهاست، چه در مورد برنامه هسته‌اي‌شان، چه در حمايت‌هاي‌شان از گروه‌هاي شبه‌نظامي غيرقانوني در برخي كشورهاي منطقه و چه در برنامه موشك‌هاي بالستيك‌شان. ما در حال همكاري با شركاي‌مان در منطقه و جهان هستيم تا براي اين مشكلات راه‌حل‌هايي بيابيم. ما اميدواريم كه بتوانيم بر اين مشكلات غلبه كنيم و بتوانيم روابطي خوب و سازنده با ايران داشته باشيم كه براي همه طرف‌ها مثمرثمر باشد.»
اين اظهارات بن سلمان بعد از ۵ سال درشت‌گويي عليه ايران از سوي او و مقام‌هاي نزديك به او در دربار سعودي، نشان از تغيير عمده در رويكرد عربستان سعودي نسبت به مسائل منطقه دارد. تغييري كه به نظر مي‌رسد با شكست دونالد ترامپ، رييس‌جمهور پيشين امريكا در انتخابات اين كشور، سرعتي كم سابقه گرفته است. بن سلمان درست از روزي كه متوجه شد، اميدي به باقي ماندن دونالد ترامپ دركاخ سفيد وجود ندارد به تدريج شروع به بازگرداندن برخي از گام‌هاي تهاجمي و خصمانه خود در منطقه كرد. از جمله پيش از آنكه كار دولت جديد در امريكا آغاز شود به عنوان نخستين نشانه مثبت براي دولت جديد از دشمني سه سال و نيمه خود عليه قطر عقب‌نشيني كرد و با پذيرش طرح كويت براي آشتي ميان رياض و دوحه از امير قطر براي شركت در يك نشست فوق‌العاده سران شوراي همكاري خليج فارس در شهر العلاي عربستان دعوت كرد تا بعد از سه سال و نيم دعوا و قطع روابط سياسي و ديپلماتيك بدون آنكه دوحه هيچ يك از شروط كشورهاي محاصره‌كننده را پذيرفته باشد، پايان اين محاصره و آغاز روند آشتي كليد بخورد.
ابراز آمادگي براي آتش بس در يمن
پيش‌بيني بن سلمان از دوران سخت براي سياست‌هايش با روي كار آمدن دولت جديد در ايالات متحده امريكا به تدريج رنگ واقعيت به خود گرفت. به رغم سيگنال مثبت او به واشنگتن در مورد احياي روابط با قطر، دولت امريكا به سرعت سياست‌هاي سختگيرانه جديدي در مورد جنگ عربستان عليه يمن همچنين نقض حقوق بشر در اين كشور اتخاذ كرد. جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا از همان نخستين روزهاي شروع به كارش در زمستان ۱۳۹۹ اعلام كرده بود كه قصد دارد تمامي حمايت‌هاي لجستيك و عملياتي امريكا از عربستان سعودي در جنگ يمن را قطع كند.كمتر از يك ماه از آغاز به كار دولت جو بايدن، تصميم دولت پيشين براي قرار دادن گروه انصارالله يمن در فهرست سازمان‌هاي تروريستي خارجي لغو شد، اجراي قراردادهاي دولت پيشين براي فروش سلاح و مهمات به عربستان سعودي تعليق و اعلام شد كه هرگونه حمايت عملياتي از عربستان در جنگ يمن متوقف شده است. در پي اين تصميم‌ها بود كه دولت عربستان سعودي، ابتداي سال جاري يك طرح جديد براي صلح در يمن وگفت‌وگو با انصارالله ارايه داد كه هنوز با موافقت طرف يمني مواجه نشده است.
با اين حال محمد بن سلمان در مصاحبه خود با العربيه مي‌گويد كه در ۹۰ درصد مسائل با دولت بايدن هيچ اختلاف‌نظري ندارد و تنها ۱۰ درصد از مسائل دوجانبه ميان دو كشور مورد اختلاف هستند كه در حال حاضر براي حل و فصل آنها تلاش مي‌شود. او تاكيد كرد:«هيچ ترديدي وجود ندارد كه امريكا و سعودي، شركاي استراتژيك هستند.»
وليعهد عربستان سعودي در مورد جنگ يمن هم با تغيير لحني جدي نسبت به گذشته گفت:«ما واقعا اميدواريم كه حوثي‌ها(انصارالله يمن) با ديگر طرف‌هاي يمني پاي ميز مذاكره بنشينند تا به راه‌حلي برسيم كه حقوق همه را تضمين و منافع همه كشورهاي منطقه را تامين كند. ما همچنان بر پيشنهادمان براي آتش‌بس و ارايه حمايت‌هاي اقتصادي و هر چيز ديگري استوار هستيم، مادامي كه حوثي‌ها هم به آتش‌بس و نشستن پاي ميز مذاكره موافق باشند.» او در عين حال درگيري با يمن را يك موضوع سابقه‌دار توصيف كرد كه ربطي به شخص او ندارد و مدعي شد كه چنين درگيري‌هايي در دوران عبدالعزيز، پادشاه پيشين و بنيان‌گذار عربستان سعودي هم جاري بودند. بن سلمان مدعي شد:«چنين بحران‌هايي در دوران ملك عبدالعزيز هم رخ داد كه حل شد. در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ هم وجود داشت كه در دهه ۱۹۹۰ حل شد و براي سومين بار هم در سال ۲۰۰۹ بحراني ميان دو كشور ايجاد شد.» او در پاسخ به سوال خبرنگار العربيه در اين مورد كه آيا براي راضي كردن حوثي‌ها ابتدا بايد مشكلات با ايران حل شود، گفت:«من فكر مي‌كنم هر چند حوثي‌ها با نظام ايران رابطه بسيار نزديكي دارند اما نهايتا آنها از مردم يمني هستند.»
گفت و گوهاي پنهاني
تهران و رياض از ۵ سال پيش و زماني كه سال ۲۰۱۶ ديپلمات‌هاي عربستان از ايران فراخوانده شدند و تمامي روابط دوجانبه از طرف عربستان قطع شد، تماس چنداني با يكديگر ندارند. تماس‌هاي ديپلماتيك دو كشور به چند گفت‌وگوي خودماني وزراي خارجه در حاشيه اجلاس‌هاي بين‌المللي خلاصه شده و چند بار پيشنهادهاي كتبي و شفاهي ايران براي حل مسائل و مذاكره از طريق واسطه‌ها يا بدون جواب مانده يا با جواب‌هايي توهين‌آميز از سوي رياض همراه شده است. سعودي‌ها در طول سال‌هاي گذشته تمام تلاش خود را به كار گرفته بودند تا همه مشكلات منطقه را متوجه ايران كرده و دائما از هر تريبوني ايران را به تنش‌زايي در منطقه متهم كنند.
از قطر و لبنان گرفته تا سوريه و يمن، سعودي‌ها تنها عامل تنش را ايران معرفي مي‌كردند. اما به نظر مي‌رسد در ماه‌هاي اخير شرايط تغيير كرده است. روابط با قطر بهبود يافته، تلاش‌ها براي بازگرداندن سوريه به اتحاديه عرب و شناسايي مجدد مشروعيت دولت دمشق آغاز شده و سعودي‌ها خودشان دست به كار ارايه پيشنهاد آتش‌بس در يمن شده‌اند. همزمان از عراق خبرهايي مبني بر گفت‌وگو ميان مقام‌هاي امنيتي ايران و عربستان براي كاهش تنش‌ها و يافتن زمينه‌هاي همكاري به گوش مي‌رسد. روزنامه فايننشيال تايمز 3 هفته پيش درگزارشي از نشست مقام‌هاي امنيتي تهران و رياض در بغداد خبر داده بود. خبري كه از سوي منابع رسمي در ايران و عربستان تاييد يا تكذيب نشد اما منابع قابل اعتمادي درگفت‌وگو با رسانه‌هاي معتبر انجام آن را تاييد كردند. با اين حال محتواي دقيق گفت‌وگوها در بغداد كه اندكي بعد از سفر مصطفي كاظمي، نخست‌وزير عراق به عربستان و همزمان با مذاكرات ايران و ۱+۴ در وين براي از سرگيري اجراي كامل تعهدات برجامي از سوي همه طرف‌ها و بازگشت امريكا به اين توافق انجام شد، منتشر نشده است. در طول هفته گذشته خبرهايي هم از انجام يك ديدار محرمانه ديگر ميان دبير شوراي عالي امنيت ملي ايران، رييس آژانس امنيت ملي امريكا و يك مقام سعودي در منزل وزير خارجه عراق منتشر شده كه البته از سوي منابع آگاه در ايران و سازمان سيا تكذيب شد.
جدا شدن مسير «تيم ب»
به نظر مي‌رسد كه همزمان با از سرگيري گفت‌وگو هر چند به صورت غيرمستقيم ميان تهران و واشنگتن، راه بن سلمان به عنوان يكي از اصلي‌ترين مخالفان برجام از بنيامين نتانياهو، مخالف ديگر برجام جدا شده است. زماني كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور پيشين امريكا تصميم گرفت از برجام خارج شود، محمدجواد ظريف، وزير امورخارجه جمهوري اسلامي ايران افرادي همچون بنيامين نتانياهو نخست‌وزير رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين، جان بولتون مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور امريكا، محمد بن زائد وليعهد ابوظبي و محمد بن سلمان وليعهد سعودي را «تيم ب» ناميد كه خواهان سنگ‌اندازي در مسير اجراي اين توافق هستند.
بعد از گذشت ۳ سال كم كم اين تيم در حال از هم پاشيدن است. جان بولتون خيلي زود از تيم امنيت ملي ترامپ كنار گذاشته شد، بنيامين نتانياهو به شدت در باتلاق درگيري‌هاي سياسي داخلي رژيم متبوعش فرو رفته است و بن سلمان و بن زائد هر يك به دليلي دنبال احياي روابط با تهران هستند. روزگاري حضور داماد دونالد ترامپ، جارد كوشنر كه روابط نزديكي با اين دو وليعهد برقرار كرده بود و با بنيامين نتانياهو هم دوستي داشت، باعث هماهنگي كامل مواضع اين 3 رهبر سياسي در قبال مسائل ايران و البته فلسطين شده بود.
مصاحبه بن سلمان در مورد تلاش براي بهبود روابط با تهران، درست يك روز بعد از آن پخش شد كه فرستاده ويژه رييس‌جمهور امريكا در امور ايران، رابرت مالي در نشستي آنلاين با نمايندگان كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس، آنها را در جريان برنامه‌هاي امريكا در خصوص مذاكرات با اعضاي برجام گذاشت. دولت ايالات متحده امريكا تاكيد كرده است كه قصد دارد به توافق هسته‌اي قدرت‌هاي جهاني با ايران بازگردد. برخلاف دولت پيشين امريكا به نظر مي‌رسد كه اين بار چك سفيد امضايي براي كشورهاي جنوب خليج فارس در مورد فشار به تهران به ازاي خريد اسلحه از امريكا وجود ندارد. در چنين شرايطي مصاحبه جديد بن سلمان نشان مي‌دهد كه با كنار رفتن دونالد ترامپ از قدرت، راه بن سلمان هم از بنيامين نتانياهو جدا مي‌شود.
پنجمين سالگرد سند چشم‌انداز ۲۰۳۰
او كه از ابتداي به قدرت رسيدن پدرش با اقدامات پر سر و صدا و جنجالي تلاش كرد تا خود را به عنوان فردي توانمند در دربار سعودي بالا بكشد و با آغاز تنش‌ها، درگيري‌ها و جنگ‌هاي پرهزينه از خود چهره‌اي موفق به جهانيان معرفي كند.گفت‌وگوي تفصيلي با شبكه تلويزيوني العربيه به مناسبت پنجمين سالگرد انتشار سند موسوم به «چشم‌انداز ۲۰۳۰» انجام شده بود. سندي بلندپروازانه كه بر اساس آن قرار بود، عربستان سعودي به يك اقتصاد صنعتي بدون اتكا به نفت بدل شود. هر چند بن سلمان در اين مصاحبه تلويزيوني اميدوارانه از نزديك شدن به اهداف سند بلندپروازانه‌اش گفت و ادعا كرد كه «چيزي به نام ترس نمي‌شناسم و معتقدم كه چنين كلمه‌اي در هيچ ديكشنري سعودي وجود ندارد» اما با احتياط از كند بودن رسيدن به اهداف سند گفت و از برخي برنامه‌هاي اعلام شده پيشين‌اش مانند اخذ ماليات بر درآمد از شهروندان سعودي عقب‌نشيني كرد. به نظر مي‌رسد كه بعد از 6 سال وليعهد ۳۵ ساله پادشاهي سعودي آرام آرام و بدون سر و صدا، مواضع پيشين خود را تغيير مي‌دهد و دامن خود را يكي يكي از آتش‌هايي كه افروخته است، بيرون مي‌كشد.
دنبال روابط دوستانه با تهران هستيم
اما يكي از نخستين اقدامات بن سلمان و پدرش در بدو رسيدن به قدرت، حمله نظامي به يمن و قطع روابط ديپلماتيك با ايران و اتخاذ رويكرد خصمانه عليه ايران و دوستانش در منطقه غرب آسيا بود. سه‌شنبه شب، حاكم بالفعل سعودي كه با كهولت هر چه بيشتر پدرش نقش پررنگ‌تري در تصميم‌گيري‌هاي عربستان پيدا مي‌كند در اظهاراتي كم سابقه از تمايل براي بهبود روابط با ايران گفت و 5 سال بعد از آنكه قول داده بود چند هفته‌اي جنگ يمن را با پيروزي به پايان برساند از پيشنهاد آتش‌بس در يمن در صورت موافقت انصارالله و مخالفان دولت مستعفي تحت حمايت عربستان گفت. او كه پيش از اين با اظهاراتي مانند كشاندن جنگ به داخل ايران و اقداماتي همچون گروگانگيري نخست‌وزير لبنان با هدف كاهش نفوذ ايران در اين كشور يا حمله به يمن براي مقابله با قدرت گروه‌هاي دوست تهران يا محاصره سياسي و اقتصادي قطر به دليل روابط دوستانه با جمهوري اسلامي، خصومت شديد خود را با تهران نشان داده بود حالا مدعي است كه به عنوان يك كشور همسايه، دنبال روابط دوستانه با ايران است.
محمد بن سلمان درگفت‌وگويي تلويزيوني با عبدالله المديفر، مجري شبكه تلويزيوني العربيه كه سه‌شنبه شب از اين شبكه تلويزيوني وابسته به دربار سعودي پخش شد، در پاسخ به سوالي در مورد روابط با ايران و حل مسائل حل نشده ميان دو كشور گفت:«در هر صورت ايران يك كشور همسايه است. همه خواسته ما اين است كه روابط خوب و فاخري با ايران داشته باشيم. نمي‌خواهيم شرايط رابطه با تهران، مشكل باشد برعكس دوست داريم كه روابط رونق بگيرد و رشد پيدا كند چراكه سعودي در ايران منافعي دارد و ايران هم در سعودي منافعي دارد كه تامين آنها مي‌تواند باعث رونق و پيشرفت در منطقه و سراسر جهان شود.»
او در ادامه مشكلات كنوني در رابطه بين دو كشور را به ايران نسبت داد و گفت:«مشكل در برخي رفتارهاي منفي آنهاست، چه در مورد برنامه هسته‌اي‌شان، چه در حمايت‌هاي‌شان از گروه‌هاي شبه‌نظامي غيرقانوني در برخي كشورهاي منطقه و چه در برنامه موشك‌هاي بالستيك‌شان. ما در حال همكاري با شركاي‌مان در منطقه و جهان هستيم تا براي اين مشكلات راه‌حل‌هايي بيابيم. ما اميدواريم كه بتوانيم بر اين مشكلات غلبه كنيم و بتوانيم روابطي خوب و سازنده با ايران داشته باشيم كه براي همه طرف‌ها مثمرثمر باشد.»
اين اظهارات بن سلمان بعد از ۵ سال درشت‌گويي عليه ايران از سوي او و مقام‌هاي نزديك به او در دربار سعودي، نشان از تغيير عمده در رويكرد عربستان سعودي نسبت به مسائل منطقه دارد. تغييري كه به نظر مي‌رسد با شكست دونالد ترامپ، رييس‌جمهور پيشين امريكا در انتخابات اين كشور، سرعتي كم سابقه گرفته است. بن سلمان درست از روزي كه متوجه شد، اميدي به باقي ماندن دونالد ترامپ دركاخ سفيد وجود ندارد به تدريج شروع به بازگرداندن برخي از گام‌هاي تهاجمي و خصمانه خود در منطقه كرد. از جمله پيش از آنكه كار دولت جديد در امريكا آغاز شود به عنوان نخستين نشانه مثبت براي دولت جديد از دشمني سه سال و نيمه خود عليه قطر عقب‌نشيني كرد و با پذيرش طرح كويت براي آشتي ميان رياض و دوحه از امير قطر براي شركت در يك نشست فوق‌العاده سران شوراي همكاري خليج فارس در شهر العلاي عربستان دعوت كرد تا بعد از سه سال و نيم دعوا و قطع روابط سياسي و ديپلماتيك بدون آنكه دوحه هيچ يك از شروط كشورهاي محاصره‌كننده را پذيرفته باشد، پايان اين محاصره و آغاز روند آشتي كليد بخورد.
ابراز آمادگي براي آتش بس در يمن
پيش‌بيني بن سلمان از دوران سخت براي سياست‌هايش با روي كار آمدن دولت جديد در ايالات متحده امريكا به تدريج رنگ واقعيت به خود گرفت. به رغم سيگنال مثبت او به واشنگتن در مورد احياي روابط با قطر، دولت امريكا به سرعت سياست‌هاي سختگيرانه جديدي در مورد جنگ عربستان عليه يمن همچنين نقض حقوق بشر در اين كشور اتخاذ كرد. جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا از همان نخستين روزهاي شروع به كارش در زمستان ۱۳۹۹ اعلام كرده بود كه قصد دارد تمامي حمايت‌هاي لجستيك و عملياتي امريكا از عربستان سعودي در جنگ يمن را قطع كند.كمتر از يك ماه از آغاز به كار دولت جو بايدن، تصميم دولت پيشين براي قرار دادن گروه انصارالله يمن در فهرست سازمان‌هاي تروريستي خارجي لغو شد، اجراي قراردادهاي دولت پيشين براي فروش سلاح و مهمات به عربستان سعودي تعليق و اعلام شد كه هرگونه حمايت عملياتي از عربستان در جنگ يمن متوقف شده است. در پي اين تصميم‌ها بود كه دولت عربستان سعودي، ابتداي سال جاري يك طرح جديد براي صلح در يمن وگفت‌وگو با انصارالله ارايه داد كه هنوز با موافقت طرف يمني مواجه نشده است.
با اين حال محمد بن سلمان در مصاحبه خود با العربيه مي‌گويد كه در ۹۰ درصد مسائل با دولت بايدن هيچ اختلاف‌نظري ندارد و تنها ۱۰ درصد از مسائل دوجانبه ميان دو كشور مورد اختلاف هستند كه در حال حاضر براي حل و فصل آنها تلاش مي‌شود. او تاكيد كرد:«هيچ ترديدي وجود ندارد كه امريكا و سعودي، شركاي استراتژيك هستند.»
وليعهد عربستان سعودي در مورد جنگ يمن هم با تغيير لحني جدي نسبت به گذشته گفت:«ما واقعا اميدواريم كه حوثي‌ها(انصارالله يمن) با ديگر طرف‌هاي يمني پاي ميز مذاكره بنشينند تا به راه‌حلي برسيم كه حقوق همه را تضمين و منافع همه كشورهاي منطقه را تامين كند. ما همچنان بر پيشنهادمان براي آتش‌بس و ارايه حمايت‌هاي اقتصادي و هر چيز ديگري استوار هستيم، مادامي كه حوثي‌ها هم به آتش‌بس و نشستن پاي ميز مذاكره موافق باشند.» او در عين حال درگيري با يمن را يك موضوع سابقه‌دار توصيف كرد كه ربطي به شخص او ندارد و مدعي شد كه چنين درگيري‌هايي در دوران عبدالعزيز، پادشاه پيشين و بنيان‌گذار عربستان سعودي هم جاري بودند. بن سلمان مدعي شد:«چنين بحران‌هايي در دوران ملك عبدالعزيز هم رخ داد كه حل شد. در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ هم وجود داشت كه در دهه ۱۹۹۰ حل شد و براي سومين بار هم در سال ۲۰۰۹ بحراني ميان دو كشور ايجاد شد.» او در پاسخ به سوال خبرنگار العربيه در اين مورد كه آيا براي راضي كردن حوثي‌ها ابتدا بايد مشكلات با ايران حل شود، گفت:«من فكر مي‌كنم هر چند حوثي‌ها با نظام ايران رابطه بسيار نزديكي دارند اما نهايتا آنها از مردم يمني هستند.»
گفت و گوهاي پنهاني
تهران و رياض از ۵ سال پيش و زماني كه سال ۲۰۱۶ ديپلمات‌هاي عربستان از ايران فراخوانده شدند و تمامي روابط دوجانبه از طرف عربستان قطع شد، تماس چنداني با يكديگر ندارند. تماس‌هاي ديپلماتيك دو كشور به چند گفت‌وگوي خودماني وزراي خارجه در حاشيه اجلاس‌هاي بين‌المللي خلاصه شده و چند بار پيشنهادهاي كتبي و شفاهي ايران براي حل مسائل و مذاكره از طريق واسطه‌ها يا بدون جواب مانده يا با جواب‌هايي توهين‌آميز از سوي رياض همراه شده است. سعودي‌ها در طول سال‌هاي گذشته تمام تلاش خود را به كار گرفته بودند تا همه مشكلات منطقه را متوجه ايران كرده و دائما از هر تريبوني ايران را به تنش‌زايي در منطقه متهم كنند.
از قطر و لبنان گرفته تا سوريه و يمن، سعودي‌ها تنها عامل تنش را ايران معرفي مي‌كردند. اما به نظر مي‌رسد در ماه‌هاي اخير شرايط تغيير كرده است. روابط با قطر بهبود يافته، تلاش‌ها براي بازگرداندن سوريه به اتحاديه عرب و شناسايي مجدد مشروعيت دولت دمشق آغاز شده و سعودي‌ها خودشان دست به كار ارايه پيشنهاد آتش‌بس در يمن شده‌اند. همزمان از عراق خبرهايي مبني بر گفت‌وگو ميان مقام‌هاي امنيتي ايران و عربستان براي كاهش تنش‌ها و يافتن زمينه‌هاي همكاري به گوش مي‌رسد. روزنامه فايننشيال تايمز 3 هفته پيش درگزارشي از نشست مقام‌هاي امنيتي تهران و رياض در بغداد خبر داده بود. خبري كه از سوي منابع رسمي در ايران و عربستان تاييد يا تكذيب نشد اما منابع قابل اعتمادي درگفت‌وگو با رسانه‌هاي معتبر انجام آن را تاييد كردند. با اين حال محتواي دقيق گفت‌وگوها در بغداد كه اندكي بعد از سفر مصطفي كاظمي، نخست‌وزير عراق به عربستان و همزمان با مذاكرات ايران و ۱+۴ در وين براي از سرگيري اجراي كامل تعهدات برجامي از سوي همه طرف‌ها و بازگشت امريكا به اين توافق انجام شد، منتشر نشده است. در طول هفته گذشته خبرهايي هم از انجام يك ديدار محرمانه ديگر ميان دبير شوراي عالي امنيت ملي ايران، رييس آژانس امنيت ملي امريكا و يك مقام سعودي در منزل وزير خارجه عراق منتشر شده كه البته از سوي منابع آگاه در ايران و سازمان سيا تكذيب شد.
جدا شدن مسير «تيم ب»
به نظر مي‌رسد كه همزمان با از سرگيري گفت‌وگو هر چند به صورت غيرمستقيم ميان تهران و واشنگتن، راه بن سلمان به عنوان يكي از اصلي‌ترين مخالفان برجام از بنيامين نتانياهو، مخالف ديگر برجام جدا شده است. زماني كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور پيشين امريكا تصميم گرفت از برجام خارج شود، محمدجواد ظريف، وزير امورخارجه جمهوري اسلامي ايران افرادي همچون بنيامين نتانياهو نخست‌وزير رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين، جان بولتون مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور امريكا، محمد بن زائد وليعهد ابوظبي و محمد بن سلمان وليعهد سعودي را «تيم ب» ناميد كه خواهان سنگ‌اندازي در مسير اجراي اين توافق هستند.
بعد از گذشت ۳ سال كم كم اين تيم در حال از هم پاشيدن است. جان بولتون خيلي زود از تيم امنيت ملي ترامپ كنار گذاشته شد، بنيامين نتانياهو به شدت در باتلاق درگيري‌هاي سياسي داخلي رژيم متبوعش فرو رفته است و بن سلمان و بن زائد هر يك به دليلي دنبال احياي روابط با تهران هستند. روزگاري حضور داماد دونالد ترامپ، جارد كوشنر كه روابط نزديكي با اين دو وليعهد برقرار كرده بود و با بنيامين نتانياهو هم دوستي داشت، باعث هماهنگي كامل مواضع اين 3 رهبر سياسي در قبال مسائل ايران و البته فلسطين شده بود.
مصاحبه بن سلمان در مورد تلاش براي بهبود روابط با تهران، درست يك روز بعد از آن پخش شد كه فرستاده ويژه رييس‌جمهور امريكا در امور ايران، رابرت مالي در نشستي آنلاين با نمايندگان كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس، آنها را در جريان برنامه‌هاي امريكا در خصوص مذاكرات با اعضاي برجام گذاشت. دولت ايالات متحده امريكا تاكيد كرده است كه قصد دارد به توافق هسته‌اي قدرت‌هاي جهاني با ايران بازگردد. برخلاف دولت پيشين امريكا به نظر مي‌رسد كه اين بار چك سفيد امضايي براي كشورهاي جنوب خليج فارس در مورد فشار به تهران به ازاي خريد اسلحه از امريكا وجود ندارد. در چنين شرايطي مصاحبه جديد بن سلمان نشان مي‌دهد كه با كنار رفتن دونالد ترامپ از قدرت، راه بن سلمان هم از بنيامين نتانياهو جدا مي‌شود.
نظر شما
آخرین اخبار
