هرچند ملتهای کشورهای در حال توسعه، عمدتا از کنشهای حوزههای مختلف سیاسی کشورهایشان کم اطلاع و از سویی دیگر ساختار سیاسی نیز تلاش دارد، روند ها را درست و عادی جلوه دهد، با این حال بیان بسیاری از واقعیتها که گاها به دلایل مختلف، شاید گریزی از آنها نباشد، می تواند برای عده ای عادی، شوک برانگیز، غیر قابل باور و حتی هنجار شکنانه تلقی شود.
این در حالی است که صحنه سیاسی کشورها، ترکیبی از اقدامات و رفتارهای مختلفی است که بعضاً بازخورد تحولات میدان داخلی و حتی دخالتها و فشارهای مختلفی است که به آن کشور، از سوی رقبا یا متخاصمین وارد می شود و شاید تصمیم گیری کاملا درست و با کمترین تبعات مخرب نیز، امری محال جلوه نماید.
در همین رابطه، سخنان منتشره در فایل صوتی آقای ظریف وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران، درخصوص مسائل مختلف، هرچند برای کارشناسان مطلع و تحلیلگران واقع بین، که به ساختار سیاسی ایران اشراف دارند، حاوی نکات جدیدی نبوده و در عین حال می توان گفت با در نظر گرفتن بسیاری از ملاحظات، عنوان شده اند، با این حال از سوی عده ای دیگر، از زوایای مختلف و عمدتا با دیدی مخالفت جویانه و تخریب گرایانه ارزیابی میشود.
اظهارنظرها و موضعگیری های عده ای، چنان است که گویی سخنان ظریف از جایگاه یک منتقد اظهار شده است، این در حالی است که با دقت در فایل منتشره، بیشتر نوعی تشریح مسائلی مهمی است تا شنونده، دید بهتری نسبت به نتیجه گیری در خصوص عملکرد وزارت امور خارجه در ۸ سال مسئولیت وی داشته باشد. وزیری که همچنان در ماههای پایانی دولت نیز ، در مقابل انواع تهمت ها، توهین ها، تهدیدها و فشارهای نیروهای داخلی علیه خود و همکاران دیپلماتش، تقریبا بجز سکوت و احیانا گله مندی موردی، چیزی برای مقابله و یا دفاع از خود ندارد.
حملاتی که هیچ وقت تلاش نشده است تا از حجم آنها کاسته و حتی در مواقع مختلف، چه در مذاکرات ۲۰۱۵ برجام و چه در مذاکرات فعلی وین، با شدت و حدت بیشتر از سوی عناصری که به رسانه های مختلف نیز دسترسی دارند، ادامه دارد.
دیپلمات ارشد سیاست خارجی ایران، در حالی پشت میز مذاکره و در مقابل رقبا و کشورهای قدرتمند جهان قرار می گیرد، که فشارها و حملات عدهای در داخل را تحمل و در عین حال، باید دغدغه پاسخگویی دوسویه را نیز داشته باشد، رویه ای غیر معمول در ممالک مختلف جهان، که شاید نتیجه تشتت سیاسی در عرصه سیاست خارجی و حاکی از وجود نیروها و کانون های متنافر قدرت در این عرصه باشد.
هرچند شنیدن و بیان چنین سخنانی برای عدهای، سخت و غیر قابل هضم تلقی میشود، با این حال در عصری که بسیاری از سیاستمداران جهان، در جهت ثبت در تاریخ و پاسخ به افکار عمومی ملت های خود، خاطرات خود را مکتوب و در معرض دید مردم و عملکرد خود را در میدان قضاوت آنها قرار می دهند، می بایست سخنان صریح آقای ظریف را نوعی احترام به «بلوغ سیاسی» ملت ایران و «افکار عمومی» دانست، تا درک بهتر و عریان تری از تحولات جاری در سیاست خارجی کشورشان داشته باشند و اسیر تحلیل های یکسوساز در این رابطه نیز نگردند.
آنچه که در این بین مشخص است، ایران در منطقه و عرصه روابط بینالملل آماج رقابتهای سخت، خصومتهای ددمنشانه و دوستیهای منفعت طلبانه متعددی از سوی کشورها و حتی گروهای مختلف قرار دارد که هر یک به نوعی نیازمند تحلیل، بررسی و در پیش گرفتن استراتژی مناسبی در جهت منافع ملی و خواست مردم است.
هرچند، نگاه کلی در سیاست خارجی کشورها ، برآیندی از همه تعلقات و دغدغه های سیاسی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی است که در برهه هایی می تواند بنا به شرایط میدانی، متفاوت و حتی در سمت و سوی دیگری نسبت به گذشته باشد، با این وجود آنچه که برای ملت ها مهم ارزیابی می شود، نتایج ملموس تر، مفیدتر و باثبات تری است که می تواند برای آنها و کشورشان به بار آورد.
آنچه که مشخص است، آقای ظریف طی ۸ سال گذشته به عنوان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، از تمام توانایی های شخصی و حرفه ای خود در جهت انعکاس و تشریح سیاست های نظام جمهوری اسلامی ایران، بهره برده و نگاه جهانیان را به عنوان یک دیپلمات با تجربه و محترم که در مسیر منافع ملی کشورش و در عرصه دیپلماتیک، قدرت های جهانی را به تعامل وا داشته است، به خود معطوف داشته است ، با این وجود نگاه تک بعدی و تمامیت خواه عده ای به عملکرد وی، بدون ارائه هیچگونه سند و یا بازخورد منطقی، بر عدم اعتماد و عناوینی چون خیانت، جاسوس ، وطن فروش و غیره، متمرکز و حاکم است.
با دقت در مواضع غیر منصفانه این افراد و گروههای حامی آنها علیه وزیر امور خارجه، می توان اذعان نمود که شاید «به اندازه ای که تاکنون منتقدین و مخالفین داخلی به شخصیت و عملکرد آقای ظریف حمله و توهین نموده اند، علیرغم همه ادعاهای ظاهری، به نخست وزیر رژیم صهیونیستی اینچنین توهین یا حمله نکردهاند!»
با این حال، هرچند عده ای تلاش دارند از این فایل صوتی و به بهانه نام بردن از سردار شهید قاسم سلیمانی، سوءاستفاده و ایشان را مورد حملات بیشتر و در عین حال تخریبی قرار دهند، با این وجود صداقت دو چندان آقای ظریف در این فایل صوتی نسبت به آن شهید گرانقدر، نمی تواند از دید کسی پوشیده باشد؛ اظهاراتی که بیشتر در جهت تحلیل و روشنگری عملکرد حوزه های «قدرت نرم» و «قدرت سخت» ایران ابراز شده و نشان دهنده اهمیت جایگاه خاص هرکدام در پیشانی حمله یا دفاع نظام جمهوری اسلامی ایران است که در مواقع لزوم، باید به تنهایی و یا با یکدیگر، گره گشای مسائل و معضلات مربوط به کشور، در عرصه های مختلف باشند.
بدون شک، نگاه آقای ظریف به عنوان سکاندار وزارت امور خارجه ایران به تحولات منطقه و کشور، نگاه یک دیپلمات و با در نظر گرفتن جمیع جهات از قبیل تهدیدها و فرصت های ممکن است، لذا قصد وی جهت تشریح مسائلی که به نحوی به حوزه کاری و حرفهای وی مرتبط و در عوض طی چندین سال گذشته و همچنان از تریبونهای مختلف، آماج حملات تند و اتهامات سنگین قرار گرفته است را نباید سیاه یا سفید انگاشت، بلکه آن را همچون تابلویی خاکستری دید، که نقاط روشن و تاریک آن نیازمند توجه بیشتر مردم و آسیب شناسی کارشناسان و نهادهای مسئولی است که باید پاسداشت قانون اساسی و منافع ملی باشند.