کتاب «عصرهای کریسکان» خاطرات امیر سعیدزاده (سعید سردشتی) از فعالیتهای دوران پیش از انقلاب و مجاهدتهای دفاع مقدس تا رنجهای اسارت در زندانهای کومله و دموکرات است که به قلم کیانوش گلزارراغب تدوین و از سوی انتشارات سوره مهر منتشر شده است.
روز گذشته در مراسم دهمین پاسداشت ادبیات جهاد و مقاومت که در شهر سنندج برگزار شد، تقریظ مقام معظم رهبری بر کتاب «عصرهای کریسکان» رونمایی شد و به همین بهانه «جوان» با نویسنده این کتاب که چند روزی است چاپ هشتم آن منتشر شده گفتگو کرده است.
محور اتفاقات کتاب عصرهای کریسکان و وجه تسمیه آن چیست؟
باید عرض کنم که کتاب عصرهای کریسکان، برخلاف آنچه طرح جلدش نشان میدهد، یک داستان عاشقانه نیست. کتاب «عصرهای کریسکان» خاطرات ۱۵سال مبارزه امیر سعیدزاده از نیروهای انقلابی اهل سردشت است. امیر سعیدزاده که در کتاب او را به نام سعید سردشتی میشناسیم، به همراه همسرش سعدا حمزهای خاطرات خود را از اواخر دهه ۵۰ تا دو دهه بعد روایت میکنند. سعید سردشتی که طعم پیگیری و بازخواست ساواک را چشیده پس از جنگ ایران و عراق به اسارت حزب دموکرات درمیآید و سال ۷۴ آزاد میشود. روایت او مبتنی بر خاطرات پرفراز و نشیبی است که بیانگر حوادث تلخ و مختلفی است که بر مردم مناطق کردنشین رفته است، اما اسم کتاب و مشخصاً اصطلاح کریسکان سه وجه تسمیه مختلف توصیفی جغرافیایی و زمانی دارد؛ وجه اولش این است که در منطقه کردستان قلوهسنگهای کف رودخانه که در حال غلت خوردن هستند در برخورد با دیگر سنگها صیقل داده میشوند که این انگاره را برای توصیف شخصیت امیر سعیدزاده به دلیل تعدد وقایع و اتفاقاتی که ایشان با آنها مواجه شده و روح و جسم او را صیقل دادهاند در نظر گرفتیم. کریسکان همچنین اسم یک دره و منطقهای در کوه سنجاق در اقلیم کردستان عراق است که مقر و دفتر حزب دموکرات کردستان ایران در آنجا بوده است، آنجا به دلیل وجود سنگهای زیادی که دارد به «کریسکان» یا همان معدن سنگ شناخته میشود. سومین وجه این اسمگذاری این است که افراد زندانی در آن مکان را بدون محاکمه و دادگاهی کردن اعدام میکردند، اما این اعدامها همیشه حوالی ۶ عصر اجرا میشده و بعد از این اقدام جسد افراد را در دره کریسکان بدون هیچ نام و نشانی دفن میکردند که احتمالاً شهدای زیادی در آن منطقه دفن شدهاند.
کار تحقیق، پژوهش و تدوین این اثر چقدر طول کشید؟
تقریباً یکی، دو سالی صرف راضی کردن آقای سعیدزاده به منظور ثبت خاطراتش در قالب یک کتاب شد، چون ایشان معتقد است کار را برای رضای خدا و دینی که به وطنش داشته انجام داده و از طرفی ممکن بود با نقل این خاطرات برای خودش و خانوادهاش مشکلات امنیتی ایجاد شود. به محض شروع کار حدود ۳۰ ساعت با ایشان مصاحبه انجام دادم و دیدم در کنار جذابیت و اهمیت خاطرات آقای سعیدزاده، خاطرات خانوادهاش هم از جمله شهادت برادرانش، گروگان گرفته شدن پدرش بهدست نیروهای حزب دموکرات و خاطرات همسرش به صورت موازی دارای ارزش بسیار بالایی است و به همین علت با استفاده از تکنیک و روش «دو روایی» کتاب را تهیه و تألیف کردم.
خاطرات افراد مرتبط با بخش کردستان به دلیل وجود تنوع حوادث دارای پیچیدگی و جذابیت قابل توجهی است، موافق هستید؟
اگر چه همه خاطرات مرتبط با دفاع مقدس از خاطرات رزمندگان خط مقدم تا خانوادههای آنها در شهرها و روستاها دارای اهمیت هستند، اما گمان میکنم خاطرات مرتبط با کردستان کمتر گفته شدهاند. هنوز بسیاری از نویسندگان و دیگر اقشار جامعه ما فرق بین حزب کومله و دموکرات را نمیدانند که یکی از علل اصلی آن کاستی در اطلاعرسانی به مردم از طریق تألیف و پرداختن به این بخش از خاطرات رزمندگان ماست. دوم اینکه خاطرات کردستان به تعبیر بنده زنده هستند. ما باید با نور تاباندن به زوایای تاریک و کمتر گفته شده در مورد جنایات وحشتناک و کاملاً وحشیانهای که این گروهکها در حق مردم کردستان و دیگر هموطنانمان انجام دادهاند، جامعه را آگاه و مطلع کنیم تا همه بدانند بسیاری از این عزیزان و خانوادههایشان در چه شرایطی به دفاع از آب و خاک کشور پرداختهاند، به همین علت فکر میکنم خاطرات بخش کردستان باید با تمرکز بیشتری مورد پرداخت قرار بگیرد، چون زوایای ناشناخته متنوعی دارد. عصرهای کریسکان ادای دین به قهرمانان کردستان است.
چطور از تقریظ مقام معظم رهبری بر کتاب عصرهای کریسکان مطلع شدید؟
تقریباً یکی، دو سال پیش کتاب از طریق انتشارات سوره مهر و برخی دوستان نیروهای مسلح خدمت ایشان ارسال شده بود و طبیعتاً ما هم چشمانتظار التفات ایشان بودیم تا اینکه حدود یک ماه پیش از دفترشان با ما تماس گرفتند و گفتند که معظمله بعد از مطالعه این کتاب چند جملهای مرقوم فرمودهاند. بعد از دعوت ما به دفتر ایشان گفتند که قرار است طی مراسمی از تقریظ مقام معظم رهبری بر این کتاب رونمایی شود. رهبر انقلاب بر این مسئله که ما باید تولید متن داشته باشیم تأکید دارند. ایشان معتقدند ادبیات دفاع مقدس مادر ژانرهاست که میتوان از آن فیلم شعر و عناوین دیگر تولید کرد. بحث دیگری که ایشان بر آن تأکید دارند، مسئله بیان هنرمندانه خاطرات است، در واقع منظورشان این است که با ایجاد جاذبههای لازم هنری آثار را تولید کنیم و در اختیار مخاطب قرار بدهیم. اینکه گفته میشود ادبیات دفاع مقدس ما غنی است حرف دقیق و درستی است، اما همانطور که رهبر انقلاب میفرمایند اگر این معدن غنی با بیان هنرمندان و استفاده از جذابیتهای هنری عرضه بشود، قطعاً اصطلاح مورد نظر ایشان که ادبیات دفاع مقدس مادر ژانرهاست، عینیت پیدا میکند.
متن تقریظ رهبر انقلاب اسلامی بر عصرهای کریسکان
«بسم الله الرحمن الرحیم
بسیار جذاب تهیه شده است، هم خود سرگذشت این جوان آزاده کرد جذاب است و هم نوع نگارش صریح و کوتاه و بیحاشیه کتاب. با اینکه نیروهای مبارز کردِ طرفدار جمهوری اسلامی را از نزدیک دیده و شناختهام، آنچه از فداکاریهای آنان در این کتاب آمده، برایم کاملاً جدید و اعجابآور است. نقش مادر و همسر هم حقاً برجسته است. دلاوری و شجاعتِ راوی و خانوادهاش ممتاز است و نیز برخی عناصر دیگر کردی که از آنان نام برده شده است. در کنار این درخشندگیها، رفتار قساوتآمیز و شریرانه کسان دیگری که به دروغ از زبان مردم شریف کرد سخن میگفتند نیز به خوبی تشریح شده است. کتاب جامعی است، تاریخ، شرح حال، شناخت قوم کرد، شناخت حوادث تلخ و شیرین منطقه کردی در اوایل انقلاب... در آذر ۹۹ مطالعه شد.»