سکوت در برابر «توهين‌هاي زنجيره‌اي»

فحاشي عليه رئيس‌جمهور

«مرگ بر روحاني» در22 بهمن، شعاري عجيب براي خيلي‌ها بود به‌ويژه براي رسانه‌هاي خارجي که راهپيمايي 22 بهمن را اساسا راهپيمايي‌هاي هواداران نظام و کشور مي‌دانند، حال آنکه توسط بخشي از همين هواداران، رئيس‌جمهور با چنين شعاري مورد خطاب قرار مي‌گيرد. فحاشي عليه رئيس‌جمهور در اين روز در تجمعي که به‌رغم شرايط کرونايي کشور صورت گرفت اما موضوع بي‌سابقه‌اي نيست. همانطور که فحاشي به رئيس‌جمهور از سوي طيف خاص اصولگرا که خود را نزديک‌تر از هر شخصي به انقلاب مي‌داند هم همينطور. در 22 بهمن‌ سال‌هاي گذشته نيز شاهد اتفاقات مشابهي بوديم. به غير از شعارها عليه رئيس‌جمهوري، طي اين چند سال فحاشي‌هاي متفاوت به ساير مقامات دولتي را ديده‌ايم. نمونه‌اش شعارهاي مستقيمي که با مشاهده علي‌اکبر صالحي در راهپيمايي دوسال قبل به او داده شد و يا شبنامه‌هايي که هر سال در راهپيمايي‌هاي حکومتي عليه حسن روحاني و ظريف پخش مي‌شود. بيش از خودسر بودن اين اتفاقات مي‌توان به هماهنگي‌هاي گروهي خاص و البته نهادينه شدن آن در راهپيمايي‌هايي مانند 22 بهمن يا روز قدس پي برد. وقتي حسن روحاني از طريق تريبون‌هاي رسمي کشور مثل تلويزيون پامنقلي خوانده مي‌شود و يا عضو ارشد کميسيون امنيت ملي مجلس اصولگراي يازدهم خواستار اعدام او شده، يا فلان مداحي از روز آزادي مردم در خردادماه و انتخابات آينده مي‌خواند همه اين‌ها نشان مي‌دهد که امروز نه تنها از شعار اخير در روز 22 بهمن نبايد متعجب شد بلکه بايد آن را امري عادي و نوعي سياست از سوي گروهي خاص برشمرد. نکته جالب توجه اينکه گروه خاص و تندروي اصولگراي کشور، در آستانه انتخابات 1400 و با علم به وضعيت بد کنوني تلاش مي‌کند تا با شديدترين حملات عليه دولت، خود را در کنار مردم ناراضي از وضع موجود ايران قراردهد و از سويي تمام تقصيرها را برگردن دولت بيندازد تا از اين طريق به تطهير ساير ارکان و بخش‌ها و مقامات و مسئولان پرداخته و آن‌ها را از ديد انتقادي مردم مصون دارد. غافل از اينکه اساسا خود اين گروه و چه بسا برخي از ساير ارکان و بخش‌هاي غيردولتي بايد مسببان تنش‌ها و شرايط امروز در راه کشور تلقي شوند. با اين حال هجمه و شعارهاي اخير عليه دولت آنقدر عجيب بوده که واکنش احزاب و مقامات دولتي را دراين‌باره به همراه داشته است.

نامه جهانگيري به رئيسي

معاون اول رئيس‌جمهوري در نامه‌اي به رئيس قوه قضائيه، با اشاره به رفتارهاي موهن عده‌اي موتورسوار و سردادن شعارهايي مخرب و غيراخلاقي عليه روحاني در آيين گراميداشت سالگرد پيروزي انقلاب گفت‌: با اقدام قاطع سوءاستفاده مخالفان کشور و نظام مرتفع مي‌گردد. «اسحاق جهانگيري» خطاب به آيت‌ا... سيد ابراهيم رئيسي اظهار کرد: ضمن تبريک سالگرد پيروزي انقلاب اسلامي، همانطور که شاهد بوديد روز چهارشنبه در مراسم کم‌نظير و متفاوت بزرگداشت سراسري سالگرد پيروزي انقلاب عده‌اي موتورسوار، با سردادن شعارهاي مخرب و غيراخلاقي نسبت به رئيس محترم جمهوري سعي کردند با رفتارهاي موهن خود، اصل بزرگداشت اين مراسم ملي و ضرورت وحدت و اقتدار يکپارچگي نظام و ملت را در برابر دشمنان اين ملک و ملت تحت‌الشعاع قرار دهند. وي افزود: از آنجا که پيشگيري از اينگونه اعمال مجرمانه در سايه اجراي قانون ميسر است و اينگونه رفتارهاي مجرمانه در روز روشن نسبت به منتخب ملت ريشه در تعليق تبعيض‌آميز اجراي مجازات در موارد مشابهي داشته است، خواهشمند است با دستور اقدام و پيگيري قاطع موضوع، زمينه اشاعه مفاسد اجتماعي و سياسي آن و سوءاستفاده مخالفان ايران اسلامي و نظام مرتفع گردد.

اقدامي ضدملي و مجرمانه

محمود واعظي رئيس دفتر رئيس‌جمهوري در واکنش به اين رفتار ضد ملي گفت: ايجاد انشقاق در صفوف بهم‌پيوسته‌ راهپيمايان، طرح شعارهاي انحرافي و توهين به رئيس‌جمهوري منتخب ملت در مراسمي که نماد وحدت ملي و يکپارچگي ايرانيان در مواجهه با ناظران فراملي است، ‌اقدامي به غايت غيرمسئولانه، ضدملي، تفرقه‌افکن و البته مجرمانه است.

تضعيف جمهوريت

لعيا جنيدي معاون حقوقي رئيس‌جمهوري از ضابطان دادگستري خواست گزارش اهانت به رئيس‌جمهوري را به مراجع صالح قضائي بدهند. جنيدي در تشريح ابعاد حقوقي توهين به روحاني گفت: اين رفتارها علاوه بر ابعاد حقوقي، ابعاد فرهنگي به ويژه فرهنگ سياسي نيز دارند که به مراتب مهم‌تر است. وي توهين به رئيس‌جمهوري را تضعيف جمهوريت و مذموم خواند و در عين حال گفت: توهين به اين نماد در روزي که به‌طور نمادين به عنوان روز حاکميت اراده جمهور پاس داشته مي‌شود علاوه بر اينکه به‌طور مضاعف نکوهيده و مذموم است هشدارآميز و تامل‌برانگيز هم هست.

وي خاطرنشان کرد: در مورد ابعاد حقوقي، بايد توجه داشت که رفتارهاي مورد ارتکاب براساس مواد متعددي از قانون مجازات اسلامي از جمله مواد 608 ، 609 و 618 جرم و درخور مجازاتند. مطابق اين مواد و باتوجه به نوع رفتار شکل گرفته از سوي آن افراد، جرم‌هاي توهين، تهديد و هياهو و اخلال در نظم و آسايش و آرامش عمومي به‌وقوع‌پيوسته که شماري از آنها نيازمند شکايت و شماري ديگر به موجب قوانين کيفري گذشت‌ناپذير و داراي جنبه غالب عمومي است. جنيدي افزود: آشکار است که، براساس ماده11قانون آيين دادرسي کيفري تعقيب آن دسته از رفتارهاي مجرمانه که جنبه عمومي دارند، برعهده دادستان گذاشته شده است. در هر دو فرض، ضابطان دادگستري نيز وظيفه دارند که در آغاز رسيدگي کيفري گزارش اين وقايع را به مراجع صالح ارائه کنند.

اهانت به راي مردم

به نقل از ايلنا در ادامه واکنش‌ها حسينعلي اميري معاون پارلماني دولت نيز گفت: رئيس‌جمهور يک شخصيت حقيقي دارد و يک شخصيت حقوقي، شخصيت حقوقي رئيس‌جمهور مي‌گويد او نماينده مستقيم مردم ايران است و نماد جمهوريت نظام جمهوري اسلامي محسوب مي‌شود، بنابراين اهانت به رئيس‌جمهور آن هم در روز 22 بهمن اهانت به يک فرد نيست؛ بلکه اهانت به نماينده مردمي است که حداقل 24ميليون به ايشان راي دادند و با تنفيذ حکم رهبري رئيس‌جمهور کل ملت ايران محسوب مي‌شود. او در ادامه اظهار کرد: توهين به رئيس‌جمهور به‌هيچ‌وجه توجيه شرعي و قانوني ندارد؛ آن هم درحالي‌که چند روز بيشتر از بيانات مقام معظم رهبري مبني بر ضرورت رعايت ادب و اخلاق نگذشته است. در واقع اين کار به نوعي نافرماني نسبت به فرمايشات رهبر انقلاب محسوب مي‌شود.

آتش‌بازي با احساسات عمومي

حسام‌الدين آشنا مشاور رئيس‌جمهوري در واکنش به توهين به روحاني در توييتر هشدار داد تجربه نشان داده‌ است از راه‌اندازي جريانات خودجوش! و شعارهاي سازمان‌يافته عليه دولت تا سوءاستفاده دشمنان و شکل‌گيري اغتشاش عليه نظام راهي نيست. وي افزود: در سالگرد پيروزي انقلاب اسلامي و شرايط حساس سياست خارجي، آتش‌بازي با احساسات عمومي عواقب دردناکي ‌دارد.

اين تسلسل هتاکي‌ها خودسرانه است؟

عليرضا معزي معاون ارتباطات دفتر رئيس‌جمهوري هم اظهار کرد: اين تسلسل هتاکي‌ها از تريبون‌ها و تلويزيون تا موتورسواران راهپيمايي 22 بهمن، اتفاقي و خودسرانه به نظر نمي‌رسد. اين تکرار هتاکي با وجود تذکرات روشن، علني و چندباره مقام معظم رهبري، نشان از اراده‌اي عيان در جرياني مدعي! دارد که اينک «سرپيچي و سرکشي» را به‌عنوان يک «کنش» برگزيده است. معزي اضافه کرد: نفوذ را بايد اينجا جست؛ در ستيز آشکار با نماد اراده ملي و با نافرماني از دستور «ولي»، آن هم در روز ملي انقلابي که شعارش جمهوري اسلامي بود. اين سريال هتاکي‌ها به رئيس‌جمهور، عناد با اصولي است که انقلاب 57 را آفريده، عنادي که به تهي شدن نظام از جمهوريت و جوهره‌ ديني آن مي‌انجامد. وي با بيان اينکه اين تصوير زشت و شرم‌آور، سزاوار 22 بهمن نبود، تحمل اين جفا به جمهوري اسلامي، به ارزش‌هاي مردم‌سالاري‌اش و به درونمايه‌هاي اخلاقي‌اش در هر روزي جز 22 بهمن، سهل‌تر از اين بود. رخداد امروز هشدار بزرگي است که انتقام از صندوق، نه فقط انتقام از يک فرد يا جريان، که انتقام از آينده است.

پديده چند دولتي

عباس آخوندي وزير پيشين راه و شهرسازي هم در واکنش به اين رفتار هتاکانه نوشت: شعار زشت مرگ بر رئيس‌جمهور روحاني نشان پديده چند دولتي است و از کنار آن نبايد به‌سادگي گذشت. چنانچه خليفه‌کشي باب شود، اين راه را پاياني نيست. وي خواستار محکوميت اين رفتار از سوي روحانيت و جريان‌هاي سياسي و نمايندگان مجلس ‌به‌ويژه نمايندگان اصفهان شد و اظهار کرد: همه در برابر اين اقدام که به نماد حاکميت اراده‌ ملي توهين مي‌کند، بايد بايستيم. اين يک شعار ارتجاعي و بازگشت به استبداد است. عطاا... مهاجراني وزير پيشين فرهنگ و ارشاد اسلامي در اين خصوص اظهار کرد: اگر آن روزي که طلبه‌اي پلاکارد دستش گرفت و نوشته بود: استخر فرح در انتظار است! و عملا پيام داد که هاشمي رفسنجاني به قتل رسيده است اگر برخورد مي شد. در روز 22 بهمن ماه که روز وحدت ملي و بزرگداشت سالروز انقلاب اسلامي است، موتورسواران که در کلانتري آشنا دارند، شعار مرگ بر روحاني سر نمي‌دادند تعدادي از احزاب هم در بيانيه‌هايي اين رفتار را تقبيح کردند.

تقابل آشکار با خواست ملت

حزب اعتدال و توسعه در بيانيه‌اي تاکيد کرد: سر دادن شعار عليه منتخب ملت از سوي گروهي هر چند قليل و آلوده کردن ساحت اين يوم‌ا... به حاشيه‌هايي ساختارشکنانه، آن هم تنها چند روز پس از توصيه اکيد مقام معظم رهبري به پرهيز از توهين به مسئولان، نه تنها هيچ نسبتي با آزادي ندارد، بلکه تقابلي آشکار با خواست ملت است. حزب اعتدال و توسعه يادآور شد: اقداماتي از اين دست که متاسفانه مسبوق به سابقه و عمدتا با مداراي تاسف‌برانگيز دستگاه‌هاي ذيربط همراه بوده است را به‌شدت محکوم کرده و تاکيد مي‌کند آمران چنين اقداماتي، نه با اين دولت يا شخص جناب آقاي دکتر روحاني، بلکه با مباني اصيل جمهوريت و اسلاميت نظام تعارض دارند.

توهين سازمان‌يافته

حزب اتحاد ملت هم در محکوميت توهين افراطيون به رئيس‌جمهوري اين رفتار را سازمان‌يافته عنوان کرد و خواستار شناسايي و معرفي عاملان آن شد. در بيانيه اتحاد ملت آمده است: حق اعتراض و شعار عليه مسئولان، امري رايج در کشورهاي آزاد و جزئي از حقوق مدني و شهروندي است و حزب اتحاد ملت همواره بر تمهيد شرايطي براي اداي حق اعتراض عمومي مردم به روش‌هاي قانوني مختلف و لزوم تحمل و مداراي مسئولان تاکيد کرده است. اما وقتي اين حق به آنها که همواره برابرترند، انحصارا تعلق مي‌گيرد و ديگر اقشار به دليل اعتراض در ابعاد بسيار کوچک‌تر، مورد برخورد فوري و سخت قرار مي‌گيرند، عدالت و حاکميت قانون در جمهوري اسلامي است که به چالش کشيده مي‌شود. حزب اتحاد ملت ايران اسلامي با محکوم کردن اين اقدام جمعي از نيروهاي تندرو، از مسئولان خواست درباره ريشه‌هاي احتمالي و سازمان‌دهنده آن و نهاد ذيربط تحقيق کرده و نتيجه را صريحا به اطلاع عموم برساند. چه، آن‌طور‌که از برخي شواهد برمي‌آيد، اگر اين اقدام از سوي بخشي از نيروهاي نظامي و ممنوع از ورود به رقابت‌هاي سياسي صورت گرفته باشد، ابعادي فراتر از تندروي شهروندان عادي مي‌يابد و انتظار است که با برخورد سخت و قانوني قوه قضائيه مواجه شود. ماجراي اخير، آزموني است که عيار بي‌طرفي و قانون‌مداري اين قوه و ساير نهادهاي مرتبط را در معرض قضاوت افکار عمومي قرار داده است. اين رفتار هتاکانه البته واکنش طيف‌هايي از جريانات اصولگرا را در پي داشته است.عباس مقتدايي نماينده اصفهان در مجلس در اظهارنظري قابل تامل گفت: آنطور که پيداست در يک بخشي خارج از مسير اصلي راهپيمايي اين اتفاق رخ داده اما اينکه آيا برنامه‌‌ريزي قبلي بوده يا نه؟ من از کيفيت آن اطلاعي ندارم و فقط تصاويري را مشاهده کردم. وي اظهار کرد: اين رخداد مربوط به يک جريان کلي راهپيمايي نيست و در حال حاضر همه بايد به فکر وحدت و پيشبرد امور کشور باشيم و شايد اين موضوع در قالب شوخي بوده است. جليل محبي دبير ستاد امر به معروف و نهي از منکر با تاکيد بر اينکه توهين به رئيس‌جمهور قانوني کشور هم حرام و هم جرم است، گفت: کساني که از اين کار حمايت کرده و مي‌کنند نيز در جرم آنها شريکند. هرچند بي‌ادبي و هتاکي به رئيس‌جمهوري با واکنش‌هايي مواجه شده است با اين حال به نظر مي‌رسد هر کدام از جريان‌هاي سياسي، دستگاه‌ها و نهادهاي مربوط در معرض آزموني مهم قرار گرفته‌اند واقعيت اين است که اين نخستين بار نيست که عده‌اي عليه يک مقام دولتي شعارهاي هتاکانه سر مي‌دهند. شايد اگر در گذشته با اين قبيل رفتارها برخورد مي‌شد کار به اين مرحله نمي‌رسيد، اکنون هم اگر بنا باشد دستگاه‌هاي مسئول با بي‌تفاوتي از کنار اين ماجرا عبور کنند بعيد نيست هتاکي و بددهني به سايرين هم کشيده شود. نکته مهم اين است که از توصيه‌هاي رهبر معظم انقلاب مبني بر پرهيز از بددهاني و بي‌ادبي در جمع مداحان زمان زيادي نگذشته است، هر چند همان روزها هم گفته شد که مخاطب رهبر انقلاب فقط مداحان نيستند و همه بايد خود را مخاطب بيانات رهبر انقلاب بدانند ولي به نظر مي‌رسد گوش‌هايي که بايد اين توصيه‌ها را بشنود خود را به نديدن و نشنيدن مي‌زند و داعيه ولايتمداري هم دارد. همه بايد خود را مخاطب کلام رهبر انقلاب بدانند و به طريق اولي کساني که ادعاي ولايتمداري و پيروي از رهبر انقلاب را فرياد مي‌زنند در عمل هم پايبندي خود را به توصيه‌هاي ايشان نشان دهند.