نسخه چاپی
ارسال به دوستان
چرا برخی، حریم خصوصی افرادی را که توانایی اظهار نظر در این مورد ندارند رعایت نمی‌کنند؟
این روزها با وجود شبکه‌های اجتماعی، حریم شخصی معنای متفاوتی پیدا کرده است.
این تفاوت معنایی برای افراد شناخته‌شده و به نوعی سلبریتی کاملا شدید‌تر است. کافی است اتفاقی بیفتد تا مسائل خصوصی آنها در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شود. در این چند روز که علی انصاریان، بازیکن سابق پرسپولیس و بازیگر، به علت ابتلا به کرونا در بیمارستان بستری بود، برخی از دوستان، هنرمندان یا همبازی‌هایش اقدام به انتشار بخشی از مکالمات شخصی خود با او کرده‌اند، اتفاقی که پیش از این هم نمونه‌های مشابهش را دیده‌ایم. اما سوال اینجاست که آیا انتشار این مطالب با حریم شخصی افراد مغایرت ندارد؟
در تعریف حریم خصوصی آمده است: «حریم شخصی یا حریم خصوص یعنی یک فرد یا گروه بتواند خود یا اطلاعات مربوط به خود را مجزا کند و در نتیجه بتواند خود یا اطلاعاتش را با انتخاب خویش در برابر دیگران آشکار کند. مرزها و محتوای آنچه شخصی یا خصوصی قلمداد می‌شود در میان فرهنگ‌ها و اشخاص متفاوت است، اما تم اصلی آنها مشترک است».
حریم خصوصی لایه‌های گوناگونی دارد. لایه اول حریم خصوصی شامل امور جسمانی و نفسانی فرد است که شامل خاطرات او نیز می‌شود. در این لایه هر امر دیگر که مقابل آن باشد، «عمومی» تلقی می‌شود. لایه دوم حریم خصوصی روابط خانوادگی فرد را دربرمی‌گیرد که از شخصی‌بودن فرد گذر می‌کند و بخشی از روابط اجتماعی او را نیز شامل می‌شود. در مقابل این لایه، روابط اجتماعی وسیع‌تر و نیز فعالیت‌های دولت قرار دارد که «عمومی» تلقی می‌شود. در لایه سوم، همه روابط اجتماعی فرد بخشی از حریم خصوصی او تلقی می‌شود. این لایه می‌تواند شامل روابط دوستی، شغلی، سکونتی، اقتصادی، تفریحی و هرفعالیت دیگری باشد که توسط فرد در اجتماع صورت می‌گیرد. مقابل این معنا در لایه سوم تنها فعالیت‌های دولت قرار دارد که «عمومی» خوانده می‌شود.
با ورود تکنولوژی به دنیای روزمره و گسترده شدن نفوذ اینترنت در زندگی عادی، نمودهای حریم خصوصی تغییر پیدا کرد. ذر گذشته اینگونه بود که اگر کسی با شما حرفی می‌زد، رازداری شما به معنای احترام به حریم شخصی او بود اما در دنیای تکنولوژیک امروزی، حریم شخصی به معنای منتشر نکردن آن چیزی است که بین دو یا چند نفر به صورت خصوصی رد و بدل شده، چه عکس باشد، چه فایل صوتی و چه فیلم. اما اتفاقات زندگی شخصی هنرمندان و سلبریتی‌ها از گذشته برای مردم جذاب بوده است. یکی از دلایل شکل‌گیری پدیده پاپاراتزی هم همین جذابیت بوده اما این موضوع اتفاقی نیست که به مذاق هنرمندان و سلبریتی‌ها خوش بیاید.
اما مدتی است که ما در فضای شبکه‌های اجتماعی کاربران داخلی با پدیده‌ای تازه روبه‌رو هستیم و آن از رعایت نکردن حریم خصوصی سلبریتی‌ها و هنرمندان توسط دوستان، همکاران، آشنایان و دیگر سلبریتی‌ها و هنرمندان است، خصوصا زمانی که یکی از این افراد فوت می‌کند، در معرض بیماری حادی قرار می‌گیرد و یا به نوعی بیشتر کاربران توجه‌شان نسبت به کسی جلب می‌شود. چندی پیش زمانی که ماه‌چهره خلیلی، هنرپیشه، از دنیا رفت بعضی از دوستان و همکاران او اقدام به انتشار برخی پیام‌های صوتی و مکالمه‌های متنی خود با او کردند. بلافاصله هم این محتواها توسط پیج‌های زرد اینستاگرامی وایرال شدند. همان زمان همسر این هنرپیشه در اعتراض به چنین حرکت‌هایی نوشت: «به حریم خصوصی آدم‌ها بعد از مرگ هم احترام بگذاریم». کاربری در این باره نوشت: «این هم از اون بی‌دقتی‌های رایج این روزهاست که پس از مرگ شخص هر نوع چت یا صوت خصوصی اون رو بدون این که حقوق خودش و بازماندگانش در نظر گرفته بشه، در فضای گسترده منتشر می‌کنن. کاش این کار رو نکنیم و باعث رنجش بازمانده‌های فرد درگذشته نشیم».
همین هفته گذشته زمانی که مهرداد میناوند، فوتبالیست سابق کشور بر اثر ابتلا به بیماری کرونا درگذشت، برخی اقدام به انتشار پیام‌های صوتی شخصی خود با او و انتشار گفت‌وگوهای متنی‌شان کردند. اتفاقی که مشخص نیست طرف دیگر آیا رضایتی برای انتشار داشته یا خیر؟
حالا هم که چند روزی بود که حال علی انصاریان، فوتبالیست سابق پرسپولیس و تیم ملی رو به وخامت گذاشت بود و به علت کرونا در وضعیت خطرناکی به سر می‌برد، برخی در صفحه‌های اینستاگرام‌شان گفت‌وگوهای خصوصی‌شان با او را منتشر می‌کنند. اما این بار، اقداماتی از این دست با اعتراض برخی کاربران و حتی افراد شناخته‌شده روبه‌رو شده است.
اما چرا چنین اتفاقی رخ می‌دهد؟ برخی می‌گویند این کار به علت نشان دادن میزان صمیمیت و اثبات آن و گرفتن لایک است و برخی دیگر معتقدند این اتفاق از روی هیجانات عاطفی رخ می‌دهد. امیرمحمود حریرچی، جامعه‌شناس و آسیب‌شناس گفته است: حریم خصوصی افراد عادی با سلبریتی‌ها متفاوت است، چون سلبریتی‌ها با اشکال مختلف خودشان را مطرح می‌کنند و وارد موضوعات گوناگون می‌شوند، باید بپذیرند که گروهی وارد حریم شخصی آنها شوند حتی اگر این کار نادرست باشد. ما به همه نمی‌گوییم سلبریتی، امروز این اصطلاح را در مورد کسانی به کار می‌بریم که در شبکه‌های مجازی مطرح هستند، چه خودشان حاشیه‌ساز باشند چه فالوورهایشان از آنها بخواهند که در این موارد ورود کنند. این ماجرا به جایی می‌رسد که درمورد زندگی شخصی‌شان کنجکاوی‌هایی به وجود می‌آید. امروزه هم متاسفانه تفریح و حتی زندگی برخی افراد گشتن در شبکه‌های اجتماعی و کنجکاوی در زندگی افراد شناخته‌شده است. گرچه در قوانین ایران تعریف کاملی از حریم خصوصی وجود ندارد اما جسته و گریخته به این موضوع توجه شده است. به‌طور مثال، در اصل ۲۰ و ۲۲ و ۲۵ قانون اساسی به این موضوع اشاره شده که در اصل ۲۵ به صراحت عنوان شده بازرسی و نرساندن نامه‌ها، ضبط و فاش کردن مکالمات تلفنی، افشای مخابرات تلگرافی و تلکس، سانسور، عدم مخابره و نرساندن آنها، استراق سمع و هرگونه تجسس مگر به حکم قانون ممنوع است.
مواردی از توجه به حریم شخصی در قوانین عادی هم وجود دارد که مهم‌ترین آن ماده ۱۰ قانون مسئولیت مدنی مصوب سال ۱۳۳۹ است. در این ماده عنوان شده که هرکس بدون مجوز قانونی، عمدا یا در نتیجه بی‌احتیاطی به جان یا سلامتی یا مال یا آزادی یا حیثیت یا شهرت تجارتی یا به هر حق دیگر که به موجب قانون برای افراد ایجاد شده لطمه‌ای وارد کند که موجب ضرر مادی یا معنوی دیگری شود مسئول جبران خسارت ناشی از عمل خود است و دادگاه پس از رسیدگی و ثبوت امر او را به جبران‌خسارات مزبور محکوم می‌کند.
به هر حال به نظر می‌رسد انتشار چنین محتواهایی حتی اگر با نیت بدی هم نباشد چندان اخلاقی نیست و باید با کنترل هیجانات حریم خصوصی افرادی که نمی‌توانند خودشان در موردش نظری بدهند را حفظ کنند.
نظر شما
آخرین اخبار
