نسخه چاپی
ارسال به دوستان
رئیس جمهور جدید امریکا چند روز بعد از استقرار در کاخ سفید، در حال رایزنی برای آنچه بازگشت اعتبار امریکا خوانده می‌شود است.
جو بایدن حالا با میراثی از سلف خود دونالد ترامپ روبه‌روست که با اتخاد سیاست «اول امریکا» به گفته بسیاری از کارشناسان اعتبار و جایگاه ایالات متحده را دستخوش تغییرات اساسی کرده بود. همین سیاست‌ها بود که اکثر رهبران جهان را امیدوار به پایان دوره ترامپیسم و تغییر قدرت در کاخ سفید کرده بود. بایدن اگر چه راه درازی برای جبران مافات میراث ترامپ و زدودن آفات یکجانبه‌گرایی او دارد، اما از اولین روزها با دستوراتی که صادر کرده و رایزنی‌هایی که در پیش گرفته، این مهم را آغاز کرده است. موضوع توافق هسته‌ای با ایران همچنان که یکی از موارد محل چالش در دولت ترامپ با اروپا بود، حالا به یکی از موضوعات مهم رایزنی‌های بایدن هم تبدیل شده است. تلاش‌های ترامپ در قالب سیاست فشار حداکثری اگر چه آسیب‌هایی را متوجه ایران بخصوص در حوزه اقتصادی کرد اما در نهایت منجر به دستاوردی برای جمهوریخواهان تندرو به رهبری ترامپ و معدود کشورهای همپیمان او نشد. بایدن پیش از انتخابات از رویکرد «تعهد در برابر تعهد» در مقابل ایران و برجام سخن گفته بود و در نقطه مقابل مقامات کشورمان همواره تأکید کرده‌اند که از بازگشت امریکا به برجام استقبال می‌کنند اگر چه عجله‌ای هم برای این منظور ندارند. اما شاه بیت موضع و در حقیقت خواست تهران رفع تحریم هاست.
در روزهای گذشته و از زمان شروع به کار بایدن، نشانه‌های جدی مبنی بر آنکه کاخ سفید نگاه کاملاً متفاوتی نسبت به دوره ترامپ در قبال ایران اتخاذ خواهد کرد دیده شده است. از انتخاب چهره‌های حامی برجام و حتی مرتبط با گفت‌و‌گوهای هسته‌ای همچون آنتونی بلینکن، وندی شرمن، جیک سالیوان و ویلیام برنز برای سیاست خارجی گرفته تا احتمال انتخاب رابرت مالی به عنوان چهره دیگر حامی برجام به عنوان نماینده ویژه امریکا در امور ایران و البته دستور اخیر بایدن مبنی بر بررسی تأثیر تحریم‌ها بر مبارزه با کرونا که شامل ایران هم می‌شود همه و همه از جمله این نشانه‌هایی است که به گفته کارشناسان و تحلیلگران حکایت از آن دارد که «کشتی‌بان را سیاستی دیگر آمده است.»
در همین چارچوب برجام یکی از محورهای مهم و اصلی گفت‌و‌گوهای اولیه بایدن با سران برخی کشورهای اروپایی در چند روز گذشته بوده است. او یکشنبه شب به وقت ایران با رئیس جمهور فرانسه گفت‌و‌گوی تلفنی داشت. به گزارش ایرنا به نقل از رویترز، جو بایدن رئیس جمهوری امریکا و امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه درباره تقویت روابط فرا آتلانتیک از طریق ناتو و مشارکت ایالات متحده با اتحادیه اروپا و همکاری درباره برنامه هسته‌ای ایران گفت‌و‌گو کردند. در بیانیه کاخ سفید در همین باره آمده است که بایدن بر تعهد خود برای تقویت روابط براساس پیمان ترنس آتلانتیک از طریق ناتو و مشارکت ایالات متحده با اتحادیه اروپا تأکید کرد.
رئیسان جمهور امریکا و فرانسه همچنین در مورد نیاز به هماهنگی نزدیک از طریق سازمان‌های چند جانبه در مقابله با چالش‌های مشترک مانند تغییر آب و هوا، بیماری کووید ۱۹ و بهبود اقتصاد جهانی توافق کردند. براساس گزارش کاخ الیزه، مکرون و بایدن همچنین امیدوارند که بازگشت ایالات متحده به توافقنامه پاریس مرحله جدیدی از اقدامات را بگشاید تا جامعه بین‌المللی به تعهدات خود عمل کند. آنها علاوه براین به همگرایی و تمایل خود برای همکاری با یکدیگر در مورد صلح و ثبات در خاورمیانه بویژه در مورد مسأله هسته‌ای ایران و وضعیت لبنان اشاره کردند.
بایدن پیش از این با بوریس جانسون نخست‌وزیر انگلیس هم به صورت تلفنی رایزنی کرده بود و براساس بیانیه کاخ سفید، رئیس‌جمهوری امریکا و نخست‌وزیر انگلیس طی گفت‌و‌گوی تلفنی‌شان بر لزوم هماهنگی دو طرف در برخی اولویت‌های سیاست خارجی از جمله چین، ایران و روسیه رایزنی کردند. فهرست موارد موضوع بحث میان بایدن با مکرون و جانسون از جمله مهمترین موضوعاتی است که در قالب سیاست یکجانبه‌گرایی دونالد ترامپ منجر به ایجاد شکاف اساسی بین امریکا و اروپا شده بود.
با این همه نزدیکی اروپا و امریکا همچنانکه می‌تواند در حکم بازگشت به مسیر توافق هسته‌ای و اجرای برجام و در نهایت برخورداری ایران از مزایای توافق هسته‌ای شود، از سوی دیگر ممکن است محل نگرانی هم باشد. همان نکته‌ای که برخی کارشناسان در تحلیل‌های خود یادآوری کرده‌اند که بایدن با اتخاذ سیاست همکاری با اروپا می‌تواند نسبت به ترامپ قدرت بیشتری برای اجماع‌سازی علیه تهران هم داشته باشد. بر همین اساس است که گفته می‌شود طرف ایران هم در مواضع خود باید نسبت به چنین واقعیت‌هایی اشراف داشته باشد. چنانکه محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان هم در بخشی از گفت‌و‌گوی خود با روزنامه اطلاعات بر همین موضوع انگشت گذاشت و احتمال همکاری اروپا و امریکا و قدرت اجماع‌سازی بایدن را انکار نکرد. او گفت: «اگر بخواهید این‌گونه تلقی کنید که آیا نزدیک شدن بایدن و اروپا به نفع جمهوری اسلامی است، معلوم نیست این‌گونه باشد. اگر درست بازی نکنیم ممکن است بتوانند اتحادی ایجاد کنند که در زمان ترامپ نبود و شکافی ایجاد شده بود. جمهوری اسلامی باید تلاش کند پل عبور از این شکاف نشود و این کاملاً شدنی است و بستگی به نوع کنشگری ما دارد.» ظریف پیش از این در مقاله‌ای برای «فارین افرز» هم تأکید کرده بود که پنجره «فرصت» برای دولت بایدن تا ابد باز نخواهد بود. به نظر می‌رسد روی دیگر این هشدار، تأکید بر این مهم است که شرایط فعلی برای دولت بایدن و البته برای ایران در حکم یک فرصت است. همان محور مهمی که ژنرال مک کنزی فرمانده مرکز فرماندهی نیروهای امریکایی در منطقه (سنتکام) دیروز تأکید کرد: «روابط تهران- واشنگتن در دوران فرصت قرار دارد.»
تأکید و برجسته‌سازی این فرصت ناظر بر تحولاتی است که مخالفان برجام هم همزمان با برجسته شدن نشانه‌های احیا و تقویت برجام تحرکات خود را آغاز کرده‌اند. چنانکه دیروز یک پایگاه اطلاعاتی صهیونیستی در گزارشی مطرح کرد که یکی از اهداف سفر نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به کشورهای بحرین و امارات متحده عربی، فعال کردن «جبهه‌ای متحد» در برابر ایران است. نتانیاهو روز یکشنبه هم در کابینه خود گفته بود که با بایدن برای مقابله با چالش‌های مشترک که در رأس آنها تهدید ایران قرار دارد همکاری خواهد کرد. همزمان معدود کشورهای عربی منطقه به رهبری عربستان هم که با نگرانی تحولات آینده منطقه و برجام را دنبال می‌کنند، مدعی حضور نماینده‌ای در گفت‌و‌گوهای احتمالی ناظر بر برجام هستند. با همه اینها آنچه در حال حاضر مشخص است آنکه به نظر می‌رسد ایران، اروپا و دولت جدید امریکا اذعان دارند که شرایط فعلی بهترین فرصت برای احیای برجام به عنوان الگویی مناسب برای حل اختلافات از طریق گفت‌و‌گو است. واقعیت یکجانبه‌گرایی ترامپ گویا این روزها تجربه‌ای عبرت‌آمیز شده برای فرصت دوباره به چند جانبه‌گرایی که توافق هسته‌ای یکی از نمادهای اصلی آن بوده است.
نظر شما
آخرین اخبار
