در انتخابات 1400 خواست مردم به عنوان اصلی ترینِ تصمیم گیرندگان دولتی است که کار آمد باشد به تعبیری درست تر؛ انتخاب کنندگان این بار میخواهند «دولت کارآمد» بر سر کار بیاید.
با توجه به این دغدغه که از بطن جامعه و آحاد مردم احساس می شود آفتاب یزد از نگاه کارشناسان، پارامترهای دولت کارآمد را بررسی کرده است.
اصولگرایان «امیدوار» اما اصلاح طلبان«ناامید» از روی کار آمدن دولتی هستند که شاخصه های «دولت کارآمد» را بتواند داشته باشد. نگاه«آسیب شناسان اجتماعی» که گریزان از سیاست زدگی و تحزب هستند در نوع خود قابل تامل است و اقتصاددان ها، کارآمدی را همردیف با «توسعه یافتگی» و «توسعه خواهی» می دانند اما در نگاه سیاسیون، اقتصادی ها و اجتماعی ها یک نکته ی مهم و مشترک وجود دارد و آن عملگرایی است؛ آن ها می گویند «مردم» از شعارها و وعدهها و ترسیم زیبای آینده ی هرگز پدیدار نشده خسته شدهاند و این میتواند محور شاخص هایی باشد که در گفت و شنودهای جداگانه بدان ها دست یافتهایم.
حسین کنعانی مقدم، ناصر ایمانی، منصور حقیقت پور، محمد حسن آصفری، جلال جلالی زاده، علی صوفی، علی دینی ترکمانی، مصطفی اقلیما از زوایای مختلف، دولت کارآمد را بررسی و تعریف کردند:
> دولت کارآمد همان دولت توسعه خواه است
دینی ترکمانی، پژوهشگر حوزه اقتصاد به آفتاب یزد پیرامون «پارامترها» و ویژگی های «دولت کارآمد» می گوید: دولت کارآمد یا به تعبیری، دولت توسعه خواه ویژگی هایی دارد و هر ساختار قدرت که بتواند این ویژگی ها را تامین کند دولت برآمده از آن هم طبعا می تواند دولت توسعه خواه و کارآمد باشد. یکی از این ویژگی ها مسئله ای است که بنده اسم «تو در توی نهادی» به آن دادم یعنی مراتب قدرت به نوعی مستقل از هم باشند و نقش کنترل کننده هم را نیز داشته باشند. اگر مراکز قدرت «تو در تو» باشد و بیش از اندازه باشد این پیشرفت از بین می رود و مکانیسم تصمیم گیری ها وساز و کار و فرآیندی هم که تصمیم گیری ها با آن باید اجرا شود دچار ناکاراییهای بسیار شدید می شود.
> اگر مراکز قدرت «تو در تو» باشد ...
این اقتصاد دادن معتقد است: . اگر مراکز قدرت «تو در تو» باشد و بیش از اندازه باشد در محل تصمیم گیری ها آشفتگی به وجود می آید و در مرحله تصمیم سازی هم به همین ترتیب هرکس برای خودش یک ساز می زند. بنابراین آن حداقل هماهنگی سیاستی که لازم است وجود داشته باشد و برای اجرای برنامه ها و پیشبرد برنامه عملا در دولتی که درگیر تو در توی نهادی و مراکز قدرت متعدد و بیش از اندازه است به وجود نمی آید.
> الزامات توسعه خواهی
علی دینی ترکمانی اظهار می دارد: وقتی صحبت از دولت کارآمد و توسعه خواه می کنیم منظور دولتی است که در عین حال که دغدغه توسعه را داشته باشد دغدغه پیشرفت را به معنی واقعی کلمه داشته باشد و الزامات آن را در شرایط کنونی جهان درک کند. شرایط کنونی جهان یعنی حداقل از نیمه دوم قرن بیستم به این طرف رفاه و نیز رفاه نظام اقتصادی جهان در هم تنیده شده فن آوری ارتباطات و اطلاعات دنیا را یکپارچه تر کرده است. ضمن اینکه بین بلوک های قدرت در عرصه جهانی اختلاف نظرهایی وجود دارد حتی کشوری مانند چین که می دانسته مسیر توسعه و پیشرفت نه از راه جنگ با غرب بلکه از راه تعامل انتقادی می گذرد، تلاش کرده ضمن اینکه تنش هایی دارد، ارتباطات قوی برای انتقال تکنولوژی، انتقال دانش علمی و فنی و جذب سرمایه های خارجی
داشته باشد.
> لازمه تبدیل شدن به اقتصاد قوی؛ تعامل با اقتصاد جهانی است
وی تاکید می کند: لازمه تبدیل شدن به اقتصاد قوی این است که هر کشوری با اقتصاد جهانی تعاملات درست داشته باشد.
دولت کارآمد دولتی است که علی رغم داشتن دغدغه پیشرفت توان پیشبرد این پروژه را هم در چارچوب برنامه ها و سیاست هایی که می تواند توازن و تعادل را برقرار کند، دارد و سر از عدم تعادلهای اقتصادی و اجتماعی شدید درنیاورد.
> کارنامه مهم است نه شعار
مصطفی اقلیما آسیب شناس اجتماعی معتقد است: دولت کارآمد دولتی است که قبل این که وارد دولت شود ببینیم چقدر کار کرده است. بحثی در دنیا است به نام تخصص. کسی می تواند اسکان دار دولت شود که بگوید من بیست سال در زمینه های مختلف کار کردم پست های مختلف گرفتم و چند دوره وزیر بودم از کارمندی رسیدهام به حدی که الان می توان رئیس جمهور شوم و این چهره وقتی میآید باید دارای یک حزب بزرگی هم باشد که بتواند افرادش را از آن انتخاب کند.
> هیچ گاه دولت کارآمد نداشتیم
اقلیما ادامه می دهد: هیچ کجای دنیا فرد کار نمی کند که بگوید من کاره ای هستم و افراد را از جای دیگر جمع کند. دولت کارآمد دولتی است که برنامه داشته باشد. فردی که برنامه می خواهد بدهد دولت نمی شود. هر حکومتی از هر حزبی معمولا برنامه دارد و تا به الان هیچ گاه دولت کارآمد نداشتیم و هیچ حزبی! به آنها می گفتیم راستگرا یا چپ گرا و این را ما می گفتیم آنها نبودند هر روز آدمها عوض میشوند باید در جایی برنامه نوشته باشد که مردم بدانند اگر به این فرد رای دهند این کارها را انجام می دهد. مردم به حزب رای میدهند به فرد رای نمیدهند. در شرایط ایران دولت کارآمد نخواهیم داشت هر دولتی که بیاید از دولت قبل بهتر نخواهد بود. ما حتی آمادگی دولت کارآمد در کشور را نداریم و برنامههای نوشته شده برای اینکه بخواهند اجرا کنند هنوز هیچ گروه یا دستهای برنامه اجرایی ندارند.
> پشتوانه ی رای حداکثری
کنعانی مقدم به آفتاب یزد می گوید: دولتی که تشکیل می شود بر اساس رئیس جمهوری خواهد بود که قاعدتا باید با رای حداکثری ملت ایران انتخاب شود و مردم درخواست و مطالبه شان این است که اولا هر کسی که می خواهد رئیس جمهور شود و دولت را تشکیل دهد به دنبال قدرت برای خدمت باشد نه به دنبال قدرت برای قدرت. دوم اینکه مطالبات مردم را باید مورد توجه قرار دهد و دنبال مطالبات جناحی و گروهی نباشد.
> دولت پاک، صادق و راستگو
این فعال سیاسی اصولگرا معتقد است: دولتی می تواند کارآمد باشد که دولت پاک، صادق و راستگویی باشد و مسائل را در جریان مردم قرار دهد. پاک به این عنوان که در مسائل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی دولتی باشد که هم پاکدست باشد هم پاک طینت هم پاکدل هم پاک نیت. دولت کارآمد باید از هر گونه فریب و نیرنگ و دادن شعارهای توخالی پرهیز کند و چنین دولتی محبوب دل ها خواهد بود و مورد توجه مردم.
> کارآمدی نباشد مردم پای صندوق های رای نمی آیند
وی ادامه می دهد: مردم از الان در حال ارزیابیاند اگر احساس کنند افرادی که وارد عرصه رقابت انتخاباتی آینده خواهند شد چنین خصوصیاتی نداشته باشند ممکن است اصلا پای صندوق های رای نیایند و با بحران عدم مشارکت سیاسی مردم مواجه باشیم. بنابراین به نظر می آید باید از همین الان کسانی که وارد عرصه میشوند این مسئله را کاملا در نظر بگیرند. مردم اگر ببینند رقابتها رقابتهای جدی و واقعی است و کسانی که وارد میدان میشوند، کسانی نیستند که مورد قبول مردم باشند قطعا به صندوقهای رای رغبتی نشان نخواهند داد و این بحران، بحران بسیار سختی برای کشور خواهد بود که عدم مشارکت سیاسی حداکثری داشته باشیم.
> استفاده از تمام ظرفیت های علمی
حقیقت پور بر این عقیده است: دولتی کارآمد است که برای مسائل و مشکلات جاری کشور بر پایه یافته های علمی و کارشناسی بتواند راهکار منطقی و معقول ارائه دهد. دولتی کارآمد است که بتواند از تمام ظرفیت های علمی کشور استفاده کند و بتواند اهداف کلان
نظام را که مقام معظم رهبری تعیین کردند اجرایی کند. دولتی کارآمد است که بتواند از تمام ظرفیت های سیاسی همه جریانات کشور در راستای حفظ منافع ملی کشور استفاده کند یعنی فقط منوط به یک جناح و یک جریان و گروه سیاسی خاص نباشد. دولتی کارآمد است که امروز در اوج فداکاری بتواند اقدام کند و این را در رفتارهای سردار دل ها شهید سلیمانی می بینیم.
> امیدوارم که دولت بعدی کارآمد باشد
وی ادامه می دهد: کسی که در اوج فداکاری فعالیت کند چند برکت سراغ او می آید: اولا خداوند کار ایشان را توسعه می دهد دوم در دل مردم جای می گیرد. سوم خار چشم دشمنان می شود و این سرباز به عنوان یک قهرمان برای مردم درست می شود. کاری که در دفاع مقدس انجام دادیم در اوج فداکاری از همان ظرفیت ها استفاده کردیم وتوانستیم کشور را حفظ کنیم و بعد از پیاده کردن این موارد در نظام بر پایه همین قوانین که داریم در طول رهبر معظم انقلاب حرکت کند نه در عرض رهبر انقلاب. یعنی اهدافی که رهبر انقلاب و چشم اندازی که رهبری انقلاب ترسیم می کنند این دولت بتواند در مسیر آن چشم انداز حرکت کند. امیدوارم که دولت بعدی کارآمد باشد.
> منع نگاه حزبی و جناحی
آصفری نماینده مجلس در گفت و گو با آفتاب درباره دولت کارآمد میگوید: دولتی که امروز کشور ما به آن نیاز دارد باید دارای روحیه کارآمدی و بدون نگاه حزبی و جناحی و سیاسی باشد و روحیه اش روحیه جهادی باشد که به فکر مسائل اشتغال و معیشت مردم باشد. به فکر این باشد که سطح روابط کشور را در عرصه بین المللی توسعه دهد و بتواند از توان داخلی کشوراستفاده کند و به دنبال کم کردن فاصله طبقاتی باشد. دنبال اشرافی گری نباشد. دنبال بیرون کردن گروهی از میدان نباشد و توجه به توانمندی نیروهای داخلی داشته باشد.
> می توانیم مشکل معیشت و اشتغال سیصد میلیون جمعیت را حل کنیم
وی ادامه می دهد: دولتی کارآمد است که نگاهش حزبی و جناحی نباشد، نگاهش نگاه استفاده از توان ملی کشور باشد، فرصت هایی را که در کشور دارد از دست ندهد و نقاط قوت را تقویت کند. امروز نیاز کشور به چنین دولتی است. این دولت باید بتواند جایگاه ایران را در سطح بین الملل بالا ببرد و نگاهش به بیگانه نباشد. ایران منابع بسیار ارزشمند آبی، خاکی و نیروی انسانی قوی دارد که اگر از این توان داخلی خوب استفاده کند می توانیم مشکل معیشت و اشتغال سیصد میلیون جمعیت را حل کنیم نه اینکه متاسفانه امروز با جمعیت 80 میلیون مشکل بیکاری و تورم و گرانی داریم. اینها
به این دلیل است که دولت از توان داخلی کشور غافل شده و استفاده نکرده است.
> مردم گول جریان بازی ها و حزب بازی ها را نخواهند خورد
محمدحسین آصفری در پاسخ به این پرسش که چقدر خوشبین هستید، میگوید: امیدوار هستیم چون مردم دیگر تجربه جریان بازیها و حزببازیها را به خوبی لمس کردند و متوجه شدند که جریانات حزبی بیشتر دنبال منافع خود هستند تا دنبال کار برای مردم. لذا با تجربه ای که مردم به ویژه از این دوره ریاست جمهوری داشتند مطمئنا این دوره با شناخت بهتر و آگاهی بیشتر در انتخابات حضور خواهند داشت و توقع این است که جریان نخبگان و فرهیختگان کشور کمک کنند تا مردم بتوانند در انتخابشان
اشتباه نکنند.
> دولتی کارآمد است که بتواند امنیت در تمامی ابعاد را فراهم کند
جلال جلالی زاده در بیان پارامترهای دولت کارآمد، به امنیت بهای بیشتری داده می گوید: دولتی کارآمد است که در ایجاد امنیت در شاخه های گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی برای شهروندان موفق باشد. در به وجود آوردن توسعه در ابعاد مختلف و هم چنین ارتقای جایگاه کشور در سطح جهان و پیش آهنگ شدن در تاثیرگذاری و ارتباط با کشورهای خارجی پایدار و ایستا باشد و از این گذشته تامین رفاه مردم را در تمامی ابعاد در نظر
داشته باشد.
> علی صوفی: عمل به وعده ها مهم است
علی صوفی پارامترهای مختلفی برای دولت کار آمد معرفی کرده میگوید: اولین پارامتر کارآمدی دولت عمل به وعده هایش است یعنی رئیس جمهور آنچه را که در جریان فعالیت های تبلیغاتی انتخاباتی با حضور در بین مردم یا در صدا و سیما به عنوان برنامه خود اعلام می کند عمل به آن برنامه ملاک تعیین میزان کارآمدی دولت است و طبعا چون مردم هم به همان برنامه یا وعده های کاندیداهای ریاست جمهوری رای می دهند بنابراین ملاک کارآمدی عمل به برنامههایی است که در تبلیغات ذکر کردهاند.
> دولت آتی قطعا کارآمد خواهد بود به این شرط که...
این فعال سیاسی اصلاح طلب تاکید می کند: دولت بعدی بر مبنای کارآمدی انتخاب خواهد شد یعنی مردم دیگر به شعارها و وعدههای تو خالی و غیر عملیاتی رای نخواهند داد مردم یا در انتخابات شرکت نمیکنند یا اگر شرکت کنند سعی می کنند با توجه به تجربیات تلخی که در گذشته داشته اند به ویژه در دور دوم دولت آقای روحانی فشارهایی که متحمل شدند سعی می کنند با دقت انتخاب کنند و با این دقتی که خواهند داشت ما شاهد دولت کارآمدی در آینده خواهیم بود البته اگر اجازه دهند که کاندیداهای حداکثری و کارآمدی که جریانات سیاسی در نظر دارند به صحنه آرند طبعا از کاندیداهای حداقلی انتظاری نیست ولو اینکه مردم مجبور شوند آن کاندیدای حداقلی را ترجیح دهند و انتخاب کنند اما ریسک بزرگی است و این ریسک در کارآمدی دولت در آینده محک خواهد خورد.
> دولتی کارآمد است که انگیزه کافی داشته باشد
ناصر ایمانی با ذکر سیاهه ای از ویژگی های دولت کارآمد به انگیزه و توان روحی و روانی توجهی ویژه داشته می گوید: دولت کارآمد دولتی است که دارای چند ویژگی باشد. یکی این است که دولت انگیزه کافی برای کار کردن و خدمت رسانی به مردم داشته باشد این انگیزه فاکتور بسیار مهمی است.
> ایمان به موفقیت، نصف موفقیت است
وی ادامه می دهد: انگیزه به این شکل به وجود می آید که مدیران دولت به این باور قطعی درونی رسیده باشند که می توانند کار کنند خدمترسانی کنند و امکان موفقیت هم دارند یعنی ناامید از آینده نباشند. نکته دوم این است که جهت گیری شان خدمت به مردم خصوصا مردم مستضعف باشد به این معنا که جهت آنها به دستگیری قدرت و زمینه سازی برای اینکه دوستان خود را به سمتی منصوب کنند یا برای شان امکاناتی فراهم آورند، نباشد. فاکتور بعدی این است که کسانی که قدرت را در دست می گیرند کارآمد باشند به لحاظ تخصصی به لحاظ تحصیلاتی صرفا تحصیلات مهم نیست اینکه فرد مدیر باشد بسیار مهم است.
> به نظرات کارشناسی احترام بگذاریم
این تحلیلگر اصولگرا می افزاید: پارامتر بعدی توجه بسیار زیاد و عمیقی به نظرات کارشناسی داشته باشد. در کشور امکانات کارشناسی بسیار زیادی وجود دارد. مسئله بعدی این است که به لحاظ سطح معیشت و درآمد به اندازه متوسط مردم باشند اگر نباشند به طور طبیعی نمی توانند توجه به مشکلات و سختی های مردم داشته باشند یعنی دقیقا از جنس مردم باشند. آنهایی که سطح زندگی بالاتری دارند محترم اما مسئولیت نپذیرند. مسئله بعدی مبارزه با فساد است. در کشورهای در حال توسعه مانند ایران مسئله فساد بسیار طبیعی است که رشد کند به ویژه اگر اقتصادش هم یک اقتصاد نفتی باشد و روابط بر ضوابط حاکمیت داشته باشد این ها زمینه های طبیعی به وجود آمدن فساد است.
> فساد الزاما فساد مالی نیست
ایمانی با تاکید بر این نکته که فساد الزاما فساد مالی نیست اظهار میدارد: فساد ابعادی دارد مثلا استفاده از روابط خویشاوند سالاری توجه به هم حزبی ها هم مظاهری از فساد است. نکته آخر این است که اعتقاد و یقین داشته باشند که این قدرت موقتی است و روزی خواهد آمد که این ها باید پاسخگوی این اقدامات خود در محضر الهی باشند. چیزی که شهید قاسم سلیمانی را از بقیه جدا می کرد همین اعتقاد و یقین به روز حساب بود.
> امیدواری و تردید توامان بلا و آفت است
ایمانی در واکنش به این که تا چه میزان امیدوار به روی کار آمدن دولتی کارآمد است به آفتاب یزد می گوید: چیزهایی که میگوییم و میگویند مطلق است نباید مطلق گرایی کنیم هر چقدر بتوانیم به این اهداف برسیم گامی است برای اینکه دولت کارآمد تشکیل دهیم. یکی از بلایایی که در آحاد مردم وجود دارد و همین طور مدیران، مسئله ناامیدی از آینده است. این آسیب بزرگی است باید تاریخ را بخوانیم و ببینیم زمان های سخت تر از این هم وجود داشته و توانستهاند از آن عبور کنند. در تاریخ دین خودمان هم از صدر اسلام تاکنون نیز شرایط بسیار سختی بوده است. در تاریخ کشور خودمان هم به همین شکل.