جلوی«شعرگويی» اردوغان بايستيد

روزي که چهار امام جمعه در بيانيه‌اي صريح در مناقشه قره‌باغ از جمهوري آذر‌بايجان حمايت کرده بودند، همان‌طور که چندي بعد علي‌اکبر ولايتي در اظهاراتي چنين کرد و خواستار ترک مناطق قره‌باغ از سوي ارمنستان شد، زماني که همين تحرکات حتي بعضا باعث ايجاد تظاهرات و راهپيمايي‌هايي به نفع جمهوري آذربايجان در داخل شد.

آرمان ملي- اميد کاجيان: روزي که چهار امام جمعه در بيانيه‌اي صريح در مناقشه قره‌باغ از جمهوري آذر‌بايجان حمايت کرده بودند، همان‌طور که چندي بعد علي‌اکبر ولايتي در اظهاراتي چنين کرد و خواستار ترک مناطق قره‌باغ از سوي ارمنستان شد، زماني که همين تحرکات حتي بعضا باعث ايجاد تظاهرات و راهپيمايي‌هايي به نفع جمهوري آذربايجان در داخل شد. بسياري عامل بخشي از اين اتفاقات را دستگاه ديپلماسي کشور مي‌دانستند. نگاهي که به ساير مقامات ايران اين اجازه را مي‌داد تا در جنگ قره‌باغ با حمايت از جمهوري آذر‌بايجان عملا به بازي تن دهند که شايد در پس پرده آن، اردوغان در ترکيه هم بدش نمي‌آمد‌. نتايج آن جنگ دوماهه قره‌باغ اگرچه بيش از ده‌هزار جان‌باخته نظامي و غيرنظامي و پيروزي جمهوري آذربايجان بود، اما منجر به مساله‌ ديگر نيز شد، با صلح ميان ارمنستان و آذربايجان که به دليل حمايت همه‌جانبه ترکيه و البته حمايت‌هاي تلويحي ايران صورت گرفت و از سويي روسيه‌اي که پشت ارمنستان را خالي کرد فرصت براي مانورهاي نمايشي پيروزي در قره‌باغ براي آذربايجان باز شد. يکبار رهبر آذربايجان با همسرش و لباس نظامي در مناطقي که اکنون از آن آنها شده رفته و ظفرمندانه عکس مي‌گيرد و يکبار هم جشن پيروزي با حضور ميهمان ويژ‌ه‌اي چون اردوغان برگزار مي‌کند؛ اردوغاني که تمام و کمال به جمهوري آذر بايجان کمک کرد اما حالا اظهاراتي به زبان مي‌آورد که ضعف ديپلماسي ما در جنگ قره‌باغ و خوشحالي عجيب و غريب بعضي و موضع‌گيري‌هاي آن زمان را بيشتر به تصوير مي‌کشد. اظهارات اردوغان در اين جشن بسيار هشدارآميز و البته که معنادار است. او بار ديگر نشان مي‌دهد که فيلش ياد هندوستان کرده و همچنان در روياي زنده کردن امپراتوري نئوعثماني که سال‌ها قبل در دوره اوج قدرتش به فکر آن بود، است. آک‌پارتي‌ها و حزب عدالت و توسعه در اين چند سال به‌خصوص بعد از انتخابات شهرداري و عدم اقبال مردم همچون گذشته در موضع ضعف قرار گرفته بودند اما از قرار معلوم که جنگ قره‌باغ نشاط و البته توهم دوباره‌اي به اردوغان داده است. خليفه اردوغان(!) در سخنراني‌اش در آذربايجان به مناسبت به اصطلاح پيروزي در جنگ قره‌باغ نخست مردم ارمنستان را دعوت کرد ضد حکومت خود بشورند و سپس بخش‌هايي از ترانه «آراز، آراز» را خواند. در بخشي که خوانده شد اشاره‌اي به رود ارس شده است. رود ارس مرز ميان آذربايجان ايران و آذربايجان است و در اين ترانه بر دو تکه شدنش با ظلم اشاره مي‌کند. اردوغان در سخنراني‌اش مي‌گويد که ارس به‌زودي قدرت مي‌گيرد و اين يعني تحريک جنبش‌هاي پان‌ترکيست داخل ايران. ظاهرا که اردوغان مشغول پختن آشي تازه اين‌بار براي ايرانيان است. جالبي اين داستان آن است که اين سروده البته اشاره به ارس جداشده از ايران مي‌کند و اما اردوغان آن را به نام خود ثبت کرده است. محمدجواد ظريف وزير امورخارجه ايران نسبت به اين موضوع واکنش نشان داد و در حساب توئيتري خود نوشت: «به اردوغان نگفته بودند شعري که به غلط در باکو خواند مربوط به جدايي قهري مناطق شمالي ارس از سرزمين مادري‌شان ايران است! آيا او نفهميد که عليه استقلال جمهوري آذربايجان سخن گفته است؟ هيچ‌کس نمي‌تواند درباره آذربايجان عزيز ما صحبت کند.» در همين رابطه سخنگوي وزارت امور خارجه اظهار داشت: «سفير ترکيه در تهران از سوي دستيار وزير و مديرکل اورآسيا به وزارت امور خارجه احضار و ضمن ابلاغ مراتب اعتراض شديد، به سفير تاکيد شد ايران خواستار توضيح فوري دولت ترکيه در اين خصوص است.» خطيب‌زاده افزود: «در جريان اين احضار به سفير ترکيه ابلاغ شد که دوران ادعاهاي ارضي و امپراتوري‌هاي جنگ‌افروز و توسعه‌طلب سال‌هاست که سپري شده است.» سخنگوي دستگاه سياست خارجي در ادامه اضافه کرد: «به سفير ترکيه تاکيد شد جمهوري اسلامي ايران به هيچ‌کس اجازه مداخله در مورد تماميت ارضي خود را نمي‌دهد و همان‌طور که تاريخ پرافتخارش گواه است، در خصوص امنيت ملي خود حتي ذره‌اي کوتاه نمي‌آيد.» نکته جالب توجه اما در اين ميان سکوت قابل‌توجه بسياري از چهره‌هاي اصولگرا و از جمله نمايندگان مجلس يازدهم و بسياري از مقامات درباره گفته‌هاي اردوغان است. آيا اگر از اين قبيل اظهارات از سوي يکي از کشورهاي ديگر شنيده مي‌شد نيز ما شاهد چنين نگاهي از سوي آنها بوديم؟ هرچند اظهارات ظريف هم در جايي که مي‌گويد اين شعر برخلاف استقلال آذربايجان است هم نوعي پاسخ محسوب مي‌شود.
دغدغه منافع ملي
داوود هرميداس باوند، استاد حقوق بين‌الملل درباره اظهارات اردوغان و واکنش نسبت به اين موضوع به «آرمان‌ملي» مي‌گويد: اظهارات اردوغان بيشتر شبيه به يک شوخي بي‌مزه است. اولا که ماوراي ارس و اترک مرز‌ها مطرح هستند. رودخانه مگر گرفتني است؟ ارس مرز مشترک است، اين قرار نيست به کسي داده شود. به نظر مي‌آيد ترکيه به خاطر مشکلات بسياري که اين‌ روزها با اتحاديه اروپا پيدا کرده است، تاجايي که حتي اردوغان مي‌گويد باکي از اينکه در اتحاديه اروپا نباشد، ندارد و خود را در مقابل اروپا قرار داده است، تلاش دارد تا با مطرح کردن مسائل ديگر مانند موضوع آذربايجان، مشکلات خودش را بي‌رنگ‌تر کند. از همين‌رو موضع‌گيري‌هاي بي‌ارتباطي چون آنچه دوروز پيش انجام داده است مي‌کند. وي ادامه مي‌دهد: شايد اردوغان هم‌اکنون به فکر حرف‌هاي تحريک‌آميز براي برخي واکنش‌ها باشد که مطمئنا به ثمر نخواهد نشست. همانطور که سوداي قدرتش و احياي امپراتوري نئوعثماني را فقط در خواب و خيال و عکس‌هاي روياپردازانه‌اش در کاخ مي‌گيرد باقي خواهد ماند. اساسا اردوغان نشان داده که چندان قابل اعتماد نيست؛ اين را در نشست آستانه در قبال سوريه نشان داد فراموش هم نکرديم که زماني حتي پنهاني و آشکار از داعش حمايت مي‌کرد. وي ادامه مي‌دهد: اما نکته قبول اين مطلب است که عده‌اي از مقامات ما در زمان جنگ از اين روند حمايت کردند. نکته بعدي اينکه امروز همان‌ها و يا برخي از مقامات و مسئولان در قبال اظهارات اردوغان از خود هيچ واکنش جدي نشان ندادند؛ مساله‌اي که مشخص مي‌کند برخلاف آنچه به نمايش درمي‌آيد برخي در حد مطلوب و مورد انتظار دغدغه منافع ملي ندارند.

برچسب ها: روزنامه ، آرمان ملی ، اردوغان ، ترکیه ، قره باغ