نسخه چاپی
ارسال به دوستان
چهار سال و نیم پس از هجوم همهجانبه ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی به یمن، اکنون علاوه بر شرایط انسانی وخیم این کشور، معادلات جنگ نیز دچار تغییر و تحولات چشمگیری شده است.
محمدرضا ستاری
چهار سال و نیم پس از
هجوم همهجانبه ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی به یمن، اکنون علاوه بر
شرایط انسانی وخیم این کشور، معادلات جنگ نیز دچار تغییر و تحولات چشمگیری
شده است.
اکنون در حالی هزاران کشته و میلیون‌ها آواره یمنی از این جنگ خانمانسوز به جا مانده که طبق آمار موسسات بین‌المللی نزدیک به نیمی از مردم این کشور در معرض بیماری‌های واگیردار و سوء تغذیه هستند. از سوی دیگر، طبق برآوردهای سازمان نجات کودکان در طول این سال‌ها تنها 85 هزار کودک زیر پنج سال فقط بر اثر گرسنگی جان خود را از دست داده‌اند که این آمار سوای مرگومیرهای ناشی از بمباران و بیماری است.
حالا این سایه وحشت و مرگ که بیش از چهار سال است بر سر مردم یمن گسترده شده و همواره تلاش رسانه‌های بین‌المللی معطوف به پوشش تحولات جنگ میان حوثی‌ها و عربستان بوده، رفته رفته به تیتر نخست مطبوعات غربی بدل می‌شود. در این رابطه گاردین روز دوشنبه در مطلبی آورده که جنگ آنچنان چهره زندگی مردم را تغییر داده که دیگر هیچ شباهتی از گذشته نمی‌توان سراغ گرفت. در این میان، ارتفاعات شمال یمن درگیر وخیم‌ترین شرایط انسانی در جهان است که گرسنگی و حملات هوایی عربستان در آن بیداد می‌کند.
این کشتار و جنایت هرچند اکنون از سوی کارشناسان به شکست میدانی عربستان تعبیر شده و یمن این فقیرترین کشور عربی را به ویتنام سعودی‌ها تشبیه می‌کند، اما طبق گزارش گاردین مردم یمن به خوبی آگاه هستند که بمب‌هایی که همه روزه آنها و زندگیشان را با خاک یکسان می‌کند در کجا تولید و ساخته شده است. اطلاعات فنی و شماره سریال بقایای بهجامانده از آنها به راحتی آدرس تولیدکنندگان غربی را می‌دهد؛ مانند شرکت گودریچ آمریکا و در ولورهمپتون انگلیس.
در این شرایط با وجود گزارش‌های مکرر از نقض حقوق انسانی در یمن، همچنان رسانه‌های غربی از حوثی‌ها بهعنوان شورشی نام می‌برند. سوال اینجاست که چطور ممکن است 35 درصد یک جامعه که حوثی‌ها باشند، شورشی محسوب شده و شورای انتقالی جنوب و دولت دستنشانده عبد ربه منصور هادی که با بحرانی شدن اوضاع به عربستان می‌گریزد نماینده قانونی مردم یمن به حساب می‌آیند؟
از سوی دیگر طبق ماده 56 منشور ملل متحد، حق دفاع مشروع در صورت تجاوز به یک کشور برای مردم آن محفوظ است. سال‌ها صبح و شب بمباران مناطق غیرنظامی از چنان شدت حمله‌ای برخوردار است که تعجببرانگیز می‌نماید وقتی که حوثی‌ها طبق همین قانون پاسخ متقابل را در سطح محدودتری به عربستان و ائتلاف عربی می‌دهند، داد جامعه جهانی از زیر ضرب گرفته شدن متحدان عربشان بر آسمان بلند می‌شود.
نکته مهم دوم این است که در طول چند ماه گذشته تحولاتی به مرور به وقوع پیوسته که معادلات جنگ را برای ائتلاف، نامتقارن و بسیار هزینه‌بر کرده است. اول اضطرار امنیتی عربستان و امارات به واسطه حملات انصارالله به مواضع این کشورهاست. دوم درگیر شدن سعودی‌ها و اماراتی‌ها به عنوان دو شریک اصلی این جنگ در عدن است که مقدمات فروپاشی کامل ائتلاف عربی را فراهم ساخته است. سومین موضوع حمله تاملبرانگیز انصارالله به آرامکو و پیامدهای بعد از آن است که مانند پتکی بر سر نظام بین‌المللی فرود آمده است. چهارمین نکته نیز عملیات گسترده حوثی‌ها در نجران است که گفته می‌شود هزاران اسیر و سه تیپ منهدم شده بر روی دست سعودی‌ها گذاشته. هرچند عربستان و رسانه‌های غربی سعی در سرپوش گذاشتن بر روی این مسئله داشته و این موضوع را ادعایی از سوی حوثی‌ها تعبیر می‌کنند، اما اگر هم بر فرض علیرغم فیلم و عکس‌های منتشرشده در خصوص این عملیات، بزرگنمایی صورت گرفته باشد، نمی‌تواند منکر تحولات استراتژیک برق‌آسا در جهت تغییر معادلات جنگ در یمن باشد.
این تحولات استراتژیک نشان می‌دهد که حوثی‌هایی که بیش از چهل سال سرکوب و ارعاب، خواستار مشارکت در روند کشورشان هستند بهعنوان یک واقعیت در یمن پذیرفته شده و نشان دادند که در طول دهه‌ها چیزی برای از دست دادن ندارند و در سنگرهای خود همچنان مقاومت خواهند کرد.
از منظری دیگر، سعودی‌ها پس از شکست‌های منطقه‌ای در لبنان، سوریه، قطر و نیز چالش‌های عمده داخلی نظیر جنگ قدرت در خاندان حاکم و رسوایی بین‌المللی بر سر قتل جمال خاشقجی در بزنگاهی حیاتی در یمن رسیده‌اند. اهداف استراتژیک آنها در طول چهار سال گذشته نقش بر آب شده و اکنون هم هدف حملات مکرر و پرهزینه از سوی حوثی‌ها قرار گرفته‌اند. به همین دلیل، با وجود پیشنهاد آتشبس محدود به نظر می‌رسد که خواهان خروج آبرومندانه از یمن هستند؛ اما خروجی نه به این سادگی‌ها بلکه خروجی توامان با کشتار و تخریب گسترده برای آخرین تیر ترکش میز مذاکرات با طرف مقابل. پس هرچند دورنمای بحران یمن رنگ و بویی از پایان وحشت بمباران‌های گسترده دارد، اما در کوتاهمدت بار دیگر آخرین نفس سعودی‌ها در زمین سوخته یمن احتمالاً برای حفظ وجهه و آبروی بین‌المللی با بمباران و کشتار غیرنظامیان همراه خواهد بود. موضوعی که روسیاهی آن برای همیشه بر روی جامعه جهانی و متحدان عربستان خواهد ماند.
اکنون در حالی هزاران کشته و میلیون‌ها آواره یمنی از این جنگ خانمانسوز به جا مانده که طبق آمار موسسات بین‌المللی نزدیک به نیمی از مردم این کشور در معرض بیماری‌های واگیردار و سوء تغذیه هستند. از سوی دیگر، طبق برآوردهای سازمان نجات کودکان در طول این سال‌ها تنها 85 هزار کودک زیر پنج سال فقط بر اثر گرسنگی جان خود را از دست داده‌اند که این آمار سوای مرگومیرهای ناشی از بمباران و بیماری است.
حالا این سایه وحشت و مرگ که بیش از چهار سال است بر سر مردم یمن گسترده شده و همواره تلاش رسانه‌های بین‌المللی معطوف به پوشش تحولات جنگ میان حوثی‌ها و عربستان بوده، رفته رفته به تیتر نخست مطبوعات غربی بدل می‌شود. در این رابطه گاردین روز دوشنبه در مطلبی آورده که جنگ آنچنان چهره زندگی مردم را تغییر داده که دیگر هیچ شباهتی از گذشته نمی‌توان سراغ گرفت. در این میان، ارتفاعات شمال یمن درگیر وخیم‌ترین شرایط انسانی در جهان است که گرسنگی و حملات هوایی عربستان در آن بیداد می‌کند.
این کشتار و جنایت هرچند اکنون از سوی کارشناسان به شکست میدانی عربستان تعبیر شده و یمن این فقیرترین کشور عربی را به ویتنام سعودی‌ها تشبیه می‌کند، اما طبق گزارش گاردین مردم یمن به خوبی آگاه هستند که بمب‌هایی که همه روزه آنها و زندگیشان را با خاک یکسان می‌کند در کجا تولید و ساخته شده است. اطلاعات فنی و شماره سریال بقایای بهجامانده از آنها به راحتی آدرس تولیدکنندگان غربی را می‌دهد؛ مانند شرکت گودریچ آمریکا و در ولورهمپتون انگلیس.
در این شرایط با وجود گزارش‌های مکرر از نقض حقوق انسانی در یمن، همچنان رسانه‌های غربی از حوثی‌ها بهعنوان شورشی نام می‌برند. سوال اینجاست که چطور ممکن است 35 درصد یک جامعه که حوثی‌ها باشند، شورشی محسوب شده و شورای انتقالی جنوب و دولت دستنشانده عبد ربه منصور هادی که با بحرانی شدن اوضاع به عربستان می‌گریزد نماینده قانونی مردم یمن به حساب می‌آیند؟
از سوی دیگر طبق ماده 56 منشور ملل متحد، حق دفاع مشروع در صورت تجاوز به یک کشور برای مردم آن محفوظ است. سال‌ها صبح و شب بمباران مناطق غیرنظامی از چنان شدت حمله‌ای برخوردار است که تعجببرانگیز می‌نماید وقتی که حوثی‌ها طبق همین قانون پاسخ متقابل را در سطح محدودتری به عربستان و ائتلاف عربی می‌دهند، داد جامعه جهانی از زیر ضرب گرفته شدن متحدان عربشان بر آسمان بلند می‌شود.
نکته مهم دوم این است که در طول چند ماه گذشته تحولاتی به مرور به وقوع پیوسته که معادلات جنگ را برای ائتلاف، نامتقارن و بسیار هزینه‌بر کرده است. اول اضطرار امنیتی عربستان و امارات به واسطه حملات انصارالله به مواضع این کشورهاست. دوم درگیر شدن سعودی‌ها و اماراتی‌ها به عنوان دو شریک اصلی این جنگ در عدن است که مقدمات فروپاشی کامل ائتلاف عربی را فراهم ساخته است. سومین موضوع حمله تاملبرانگیز انصارالله به آرامکو و پیامدهای بعد از آن است که مانند پتکی بر سر نظام بین‌المللی فرود آمده است. چهارمین نکته نیز عملیات گسترده حوثی‌ها در نجران است که گفته می‌شود هزاران اسیر و سه تیپ منهدم شده بر روی دست سعودی‌ها گذاشته. هرچند عربستان و رسانه‌های غربی سعی در سرپوش گذاشتن بر روی این مسئله داشته و این موضوع را ادعایی از سوی حوثی‌ها تعبیر می‌کنند، اما اگر هم بر فرض علیرغم فیلم و عکس‌های منتشرشده در خصوص این عملیات، بزرگنمایی صورت گرفته باشد، نمی‌تواند منکر تحولات استراتژیک برق‌آسا در جهت تغییر معادلات جنگ در یمن باشد.
این تحولات استراتژیک نشان می‌دهد که حوثی‌هایی که بیش از چهل سال سرکوب و ارعاب، خواستار مشارکت در روند کشورشان هستند بهعنوان یک واقعیت در یمن پذیرفته شده و نشان دادند که در طول دهه‌ها چیزی برای از دست دادن ندارند و در سنگرهای خود همچنان مقاومت خواهند کرد.
از منظری دیگر، سعودی‌ها پس از شکست‌های منطقه‌ای در لبنان، سوریه، قطر و نیز چالش‌های عمده داخلی نظیر جنگ قدرت در خاندان حاکم و رسوایی بین‌المللی بر سر قتل جمال خاشقجی در بزنگاهی حیاتی در یمن رسیده‌اند. اهداف استراتژیک آنها در طول چهار سال گذشته نقش بر آب شده و اکنون هم هدف حملات مکرر و پرهزینه از سوی حوثی‌ها قرار گرفته‌اند. به همین دلیل، با وجود پیشنهاد آتشبس محدود به نظر می‌رسد که خواهان خروج آبرومندانه از یمن هستند؛ اما خروجی نه به این سادگی‌ها بلکه خروجی توامان با کشتار و تخریب گسترده برای آخرین تیر ترکش میز مذاکرات با طرف مقابل. پس هرچند دورنمای بحران یمن رنگ و بویی از پایان وحشت بمباران‌های گسترده دارد، اما در کوتاهمدت بار دیگر آخرین نفس سعودی‌ها در زمین سوخته یمن احتمالاً برای حفظ وجهه و آبروی بین‌المللی با بمباران و کشتار غیرنظامیان همراه خواهد بود. موضوعی که روسیاهی آن برای همیشه بر روی جامعه جهانی و متحدان عربستان خواهد ماند.
نظر شما
آخرین اخبار
