نسخه چاپی
ارسال به دوستان
ایران گامی بلند در کاهش تعهدات خود در برجام برداشت. این سومین گام ایران در این زمینه است. به لحاظ راهبردی این گام ارزش ویژهای نسبت به دو گام گذشته دارد. ما زمانی داریم گام سوم را برمیداریم که گویا توافقات جدیتری با اروپا انجام دادهایم و به گفته مسئولان وزارت خارجه، اختلاف در شیوه اجرای آن است.
محمدعلی وکیلی
۱- ایران گامی بلند در
کاهش تعهدات خود در برجام برداشت. این سومین گام ایران در این زمینه است.
به لحاظ راهبردی این گام ارزش ویژهای نسبت به دو گام گذشته دارد. ما زمانی
داریم گام سوم را برمیداریم که گویا توافقات جدیتری با اروپا انجام
دادهایم و به گفته مسئولان وزارت خارجه، اختلاف در شیوه اجرای آن است.
برداشتن این گام نشان میدهد ایران در کاهش تعهداتش ذرهای شوخی ندارد و
اگر طرفین باقیمانده در برجام نتوانند تعهدات خود را با جدیت دنبال کنند،
منطقاً تعهدات ایران نیز باید آب برود. مطابق روایت رئیسجمهور، تعهدی که
ایران در گام سوم کاهش میدهد، در زمان مذاکرات برجام بسیار پرمناقشه بوده
است. گویا زمانبندی برنامه توسعه دانش و تجهیزات هستهای، برای طرفین
برجام موضوع مهمی بوده است. عدم تعهد به این زمانبندی میتواند به طرفهای
منفعلِ برجام شوکِ جدی وارد کند. از طرف دیگر اقدامات خصمانه و یکسویه
آمریکا و انفعال اروپا، توزین فضای راهبردی برجام را به هم زده است. با این
گام سوم، مقداری توازن به این فضا برخواهد گشت.
۲- پس از خروج آمریکا از برجام، ما حدود یکسال «صبر راهبردی» پیشه کردیم. این صبر بسیار درستی بود. آمریکا تقریباً مطمئن بود که ایران پس از این اقدام، از برجام خارج خواهد شد. رژیم صهیونیستی و سعودیها نیز دست به کار شدند و در کارزار فشارِ آمریکا اقدامات تحریکآمیز انجام میدادند. صبر ایران باعث شد تا بهرغم تمام تلاش ایالات متحده، هم اجماع و ائتلاف جهانی علیه ایران شکل نگیرد و هم طرفین باقیمانده در برجام بر سرِ نجاتِ برجام با ایران به توافق برسند. پس از یکسال، از آنجا که اجرای تعهدات اروپا با توجه به فشار آمریکا روند کُند داشت، ایران تصمیم گرفت با دادن ضربالاجل به اروپا طی گامهایی از تعهدات خود کم کند. این ابتکار نیز بسیار راهگشا بود. هم اروپا را جدیتر کرد و باعث تحرکات بیشتری شد؛ هم همچنان برجام را زنده نگهداشت؛ و نشان داد که تعهدات ایران در برجام تا چه اندازه و به راحتی برگشتپذیر است.
۳- گام سوم در حالی برداشته میشود که فرانسه در دو ماه اخیر دوندگیهای زیادی برای کاهش تنش میان طرفین انجام داده است. ایران به این دوندگیها روی خوش نشان داد تا ثابت کند که کدام طرف از مذاکره فرار می‌کند. پذیرش دعوت فرانسه توسط ظریف و حضور ناگهانی او در فرانسه در زمان نشست جی۷ برای جهان حکایت از اراده ایران در اعتنا به دیپلماسی داشت. مطابق اعتراف رسمی مقامات فرانسه، این حرکت ایران، ثابت کرد که طرف متعهد به دیپلماسی در این نزاع، ایران است. عدم پذیرش پیشنهاد فرانسه توسط آمریکا این تصویر را کاملتر کرد؛ در این تصویر، آمریکا تعهدی به دیپلماسی و علاقهای به سیاست ندارد.
۴- به نظر میآید اروپا باید دیگر تکلیف خودش را مشخص کند. به نظر نمیآید در نهایت اروپا بتواند در مقابله با آمریکا یا راضی کردنِ آن به همراهی کاری کند. کاخ سفید نشان داده که هیچگونه ارزشی برای اروپا قائل نیست و تلاشهای دیپلماتیک ماکرون را هم بهرغم قول و قرارهای نشست جی۷ به راحتی ناکام میگذارد. ما تکلیفمان را مشخص کردیم؛ درستش این بود که ما توازن راهبردی با آمریکا را به نفع خودمان تغییر دهیم که با این گامها، همین کار را میکنیم.
شاید اکنون اروپا فکر می‌کند درستش این بود که از ابتدا نباید از ترامپ فاصله میگرفت. ترامپ بسیار تنها شده است؛ به واسطه همین تنهایی به راحتی توسط تیم ب و پمپئو اداره میشود. درهرحال آمریکا با این روش به میز مذاکره برنمیگردد. تا اروپا مقابل آمریکا دست به اقدامات عملی جدی نزند، این فضا شکسته نخواهد شد.
۵- ترجیح ما همچنان این است که برجام را نگه داریم. این گامها را نیز در جهت حفظ برجام برخواهیم داشت. در این توزین راهبردی کسی تمایل به اقدام جدی ندارد؛ نه اروپا کاری می‌کند و نه آمریکا از خصومتش میکاهد؛ لذا با این گامها، ما این توزین را عوض خواهیم کرد تا با ایجاد شوک و برهمزدن میز توزین، بیمارِ برجام را به حیات برگردانیم.
۶- درست است که در این بازی همه ضرر میکنند؛ هم ایران، هم آمریکا و هم سایر طرفین برجام، از وضع کنونی ضرر میکنند. برهمخوردنِ برجام یا عدم مذاکره و توافق، نه به سود اقتصاد ایران و جهان است، و نه به نفع امنیت جهان است. معاملهای است که همه در آن میبازند. اما در هر صورت وضع ایران نسبت به قبل از برجام به مراتب بهتر است. ایران دست بالای حقوقی را دارد و طلبکار است. تعهدات خود را کنار گام به گام گذاشته است. قطعنامههای شورای امنیت را لغو کرده و از فصل هفت شورای امنیت نیز خارج شده است. در چهاردهه گذشته اولینبار است تمام نهادهای جهان مشروعیت حقهای اینچنینی ما را به رسمیت میشناسند. پیش از برجام، هیچگونه فعالیت هستهای ما نزد نهادهای بینالمللی مشروعیت نداشت و پرونده سنگین امنیتی برای ما پخته بودند و تحریمهای شورای امنیت از پیِ هم میآمدند. اکنون ما تمام امکانهای هستهای پیش از برجام را داریم؛ مدتی هم نفتمان را بدون دردسر فروختیم ولی دیگر هیچ پرونده هستهای نداریم. صدالبته که به علت بدعهدی طرفهای غربی اکثر مزایای اقتصادی برجام را نچشیدیم، و این به معنای ضرر است؛ اما هیچکس کمتر از ما ضرر نکرد. ترامپ اکنون باید این پرسش را پاسخ دهد که با خروج از برجام چه دستاوردی داشته است؟ تعهدات هستهای ایران را کمتر کرد، به اقتصادِ بخشی از جهان لطمه زد و امنیت جهان را هم کمتر کرد. این کارنامه، نزدیک به انتخابات آمریکا، حتماً تاثیر خاصی خواهد داشت.
۲- پس از خروج آمریکا از برجام، ما حدود یکسال «صبر راهبردی» پیشه کردیم. این صبر بسیار درستی بود. آمریکا تقریباً مطمئن بود که ایران پس از این اقدام، از برجام خارج خواهد شد. رژیم صهیونیستی و سعودیها نیز دست به کار شدند و در کارزار فشارِ آمریکا اقدامات تحریکآمیز انجام میدادند. صبر ایران باعث شد تا بهرغم تمام تلاش ایالات متحده، هم اجماع و ائتلاف جهانی علیه ایران شکل نگیرد و هم طرفین باقیمانده در برجام بر سرِ نجاتِ برجام با ایران به توافق برسند. پس از یکسال، از آنجا که اجرای تعهدات اروپا با توجه به فشار آمریکا روند کُند داشت، ایران تصمیم گرفت با دادن ضربالاجل به اروپا طی گامهایی از تعهدات خود کم کند. این ابتکار نیز بسیار راهگشا بود. هم اروپا را جدیتر کرد و باعث تحرکات بیشتری شد؛ هم همچنان برجام را زنده نگهداشت؛ و نشان داد که تعهدات ایران در برجام تا چه اندازه و به راحتی برگشتپذیر است.
۳- گام سوم در حالی برداشته میشود که فرانسه در دو ماه اخیر دوندگیهای زیادی برای کاهش تنش میان طرفین انجام داده است. ایران به این دوندگیها روی خوش نشان داد تا ثابت کند که کدام طرف از مذاکره فرار می‌کند. پذیرش دعوت فرانسه توسط ظریف و حضور ناگهانی او در فرانسه در زمان نشست جی۷ برای جهان حکایت از اراده ایران در اعتنا به دیپلماسی داشت. مطابق اعتراف رسمی مقامات فرانسه، این حرکت ایران، ثابت کرد که طرف متعهد به دیپلماسی در این نزاع، ایران است. عدم پذیرش پیشنهاد فرانسه توسط آمریکا این تصویر را کاملتر کرد؛ در این تصویر، آمریکا تعهدی به دیپلماسی و علاقهای به سیاست ندارد.
۴- به نظر میآید اروپا باید دیگر تکلیف خودش را مشخص کند. به نظر نمیآید در نهایت اروپا بتواند در مقابله با آمریکا یا راضی کردنِ آن به همراهی کاری کند. کاخ سفید نشان داده که هیچگونه ارزشی برای اروپا قائل نیست و تلاشهای دیپلماتیک ماکرون را هم بهرغم قول و قرارهای نشست جی۷ به راحتی ناکام میگذارد. ما تکلیفمان را مشخص کردیم؛ درستش این بود که ما توازن راهبردی با آمریکا را به نفع خودمان تغییر دهیم که با این گامها، همین کار را میکنیم.
شاید اکنون اروپا فکر می‌کند درستش این بود که از ابتدا نباید از ترامپ فاصله میگرفت. ترامپ بسیار تنها شده است؛ به واسطه همین تنهایی به راحتی توسط تیم ب و پمپئو اداره میشود. درهرحال آمریکا با این روش به میز مذاکره برنمیگردد. تا اروپا مقابل آمریکا دست به اقدامات عملی جدی نزند، این فضا شکسته نخواهد شد.
۵- ترجیح ما همچنان این است که برجام را نگه داریم. این گامها را نیز در جهت حفظ برجام برخواهیم داشت. در این توزین راهبردی کسی تمایل به اقدام جدی ندارد؛ نه اروپا کاری می‌کند و نه آمریکا از خصومتش میکاهد؛ لذا با این گامها، ما این توزین را عوض خواهیم کرد تا با ایجاد شوک و برهمزدن میز توزین، بیمارِ برجام را به حیات برگردانیم.
۶- درست است که در این بازی همه ضرر میکنند؛ هم ایران، هم آمریکا و هم سایر طرفین برجام، از وضع کنونی ضرر میکنند. برهمخوردنِ برجام یا عدم مذاکره و توافق، نه به سود اقتصاد ایران و جهان است، و نه به نفع امنیت جهان است. معاملهای است که همه در آن میبازند. اما در هر صورت وضع ایران نسبت به قبل از برجام به مراتب بهتر است. ایران دست بالای حقوقی را دارد و طلبکار است. تعهدات خود را کنار گام به گام گذاشته است. قطعنامههای شورای امنیت را لغو کرده و از فصل هفت شورای امنیت نیز خارج شده است. در چهاردهه گذشته اولینبار است تمام نهادهای جهان مشروعیت حقهای اینچنینی ما را به رسمیت میشناسند. پیش از برجام، هیچگونه فعالیت هستهای ما نزد نهادهای بینالمللی مشروعیت نداشت و پرونده سنگین امنیتی برای ما پخته بودند و تحریمهای شورای امنیت از پیِ هم میآمدند. اکنون ما تمام امکانهای هستهای پیش از برجام را داریم؛ مدتی هم نفتمان را بدون دردسر فروختیم ولی دیگر هیچ پرونده هستهای نداریم. صدالبته که به علت بدعهدی طرفهای غربی اکثر مزایای اقتصادی برجام را نچشیدیم، و این به معنای ضرر است؛ اما هیچکس کمتر از ما ضرر نکرد. ترامپ اکنون باید این پرسش را پاسخ دهد که با خروج از برجام چه دستاوردی داشته است؟ تعهدات هستهای ایران را کمتر کرد، به اقتصادِ بخشی از جهان لطمه زد و امنیت جهان را هم کمتر کرد. این کارنامه، نزدیک به انتخابات آمریکا، حتماً تاثیر خاصی خواهد داشت.
نظر شما
آخرین اخبار
