مسعود امجدی‌پور
اقتصاددان

متأسفانه طی سال‌های گذشته قدرت خرید مردم به شدت نزولی شده و افت کرده است. تورم کاری کرده مردم امروز قدرت خرید اقلام غیرضروری و سطح پایین را هم ندارند چه برسد به اقلام ضروری. از سوی دیگر تورم هزینه‌های تولید را افزایش داده و شرکت‌ها برای جبران هزینه‌های تولید مجبور به افزایش قیمت محصولاتشان شده‌اند و لذا به واسطه افزایش قیمت محصولات، قدرت خرید مردم کاهش یافته و در نتیجه فروش شرکت به نصف یا حتی کمتر از آن نزول پیدا کرده است. اگر دولت بتواند تورم را کنترل کند، به تبع آن قدرت خرید مردم افزایش پیدا خواهد کرد، گفت: از سوی دیگر کنترل تورم و کاهش آن به افزایش سطح ارائه خدمات و تولید کالاها و در نهایت تولید ثروت و درآمد منجر می‌شود. مؤلفه‌های کاهش تورم عموماً در اقتصاد کلان مطرح هستند نه در اقتصاد خُرد. مهمترین مؤلفه در کاهش تورم مربوط به ثبات ارزی است اما ایران به کشوری ارززده یا دلاریزه تبدیل شده و کوچکترین کالاها و اقلامی که مورد استفاده قرار می‌گیرند بی‌دلیل یا با دلیل به نرخ ارز وابسته هستند و وقتی قیمت ارز افزایش پیدا می‌کند در اقتصاد ملغمه‌ای به پا خواهد شد. مؤلفه مهم دیگر در امر کاهش تورم مربوط به حقوق و دستمزدهاست. زمانی‌که حقوق و دستمزدها بی‌ضابطه افزایش پیدا می‌کند شکاف طبقاتی به وجود می‌آید و تبعات اجتماعی دیگر به دنبال خواهد داشت. باید پذیرفت پرداخت حقوق و دستمزد بدون پشتوانه می‌تواند به افزایش پایه پولی و چاپ بی‌رویه پول و در نهایت افزایش تورم منجر شود. ریشه اصلاح فرآیندها در بانک مرکزی است و تا زمانی که فرآیندها اصلاح نشود نمی‌توان انتظار مهار تورم را داشت. بی‌انضباطی مالی بانک‌ها طی سال‌های اخیر آسیب‌های بسیار زیادی متوجه اقتصاد و بخش تولید شده است. از همه مهمتر اینکه بانک‌های خصوصی اضافه‌برداشت‌هایی داشته‌اند و بدون پشتوانه پول‌هایی را وارد بازار کرده‌اند. نقدینگی یکی از شاخص‌های تورم در همه جوامع محسوب می‌شود، اگر بانک مرکزی بتواند قوانینی که وجود دارد _ نه اینکه قوانین جدیدی را خلق کند _ با شدت عمل و با انضباط اصلاح سازد قطعاً خواهد توانست بانک‌ها به ویژه بانک‌های خصوصی را بر سر جای خود بنشاند و در این صورت توانایی کنترل تورم و کنترل نقدینگی را خواهد داشت. اقتصاد ایران نیازمند ثبات علمی و بلندمدت نرخ ارز است. پیشنهاد من برای تحقق این هدف مهم این است که سبد ارزی کشور را از دلار فاصله دهیم و صرفاً این سبد ارزی دلاریزه نباشد و به آن تنوع داده شود و تا آنجایی که می‌توانیم از دلار فاصله بگیریم مانند بسیاری از کشورهای هوشمند که در یکی دو سال اخیر آن را انجام داده‌اند. برای مهار تورم و در راستای کمک به تولید باید کنسول نقدینگی ایجاد شود؛ رعایت ضوابط، قوانین و بخشنامه‌های مجلس و نیز رعایت ساختار نظام پولی و بانکی برای بانک‌ها و بانک مرکزی امری مهم و ضروری به شمار می‌رود. اگر کنسول نقدینگی به درستی اجرایی شود گام مهمی در راستای مهار تورم برداشته خواهد شد. برای یک بار هم که شده باید برای حمایت واقعی از تولید گام‌های بزرگ برداشته شود. حمایت از تولید خُرد مورد توجه قرار گیرد و صرفاً نباید در اقتصاد کلان گرفتار شویم و لذا ورود به عرصه اقتصاد خُرد لازم و حیاتی است. حمایت از تولیدکنندگان خُرد منجر به فراوانی تولید و ازدیاد عرضه خواهد شد و سپس عملاً قیمت‌ها به سطح واقعی بازمی‌گردد و دیگر شاهد حباب‌های قیمتی نخواهیم بود. وقتی تولید افزایش پیدا کند خودِ شرکت‌ها قیمت‌ها را تعدیل می‌کنند تا بتوانند در بازار رقابتی کالاهایشان را به فروش برسانند. متأسفانه روشی که در بودجه ۱۴۰۲ در نظر گرفته شده با بودجه‌های سال‌های قبل تفاوتی نکرده و با این وضعیت بودجه بعید است اتفاق خاصی در سال جدید رخ دهد مگر اینکه دولت تغییراتی در ردیف‌های بودجه‌ای به منظور تحقق شعار سال انجام دهد. اعداد بودجه خیلی امیدوارکننده نیست، اما با این حال با جدی گرفتن بحث مالیات می‌توان برخی خلأها را جبران کرد که آن هم متأسفانه با تصویب معیوب الخلقه و به بدترین شکل مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر خانه‌های خالی ناامیدی‌هایی را در این زمینه به وجود آورد. مجلس در حوزه مالیات بر خانه‌های خالی و مالیات بر ارزش افزوده خیلی کوتاه آمد، درصورتی‌که این قانون می‌توانست به کاهش تورم موجود در بخش مسکن کمک کند. مجلس با این اقدام خود فقط وقت مردم را گرفت و کلاه گشادی بر سر ملت گذاشت. نمایندگان قول داده بودند این دو قانون را به صورت کامل اجرایی سازند ولی آنچه که مصوب شد با آنچه که نویدش را داده بودند هم‌خوانی ندارد. از سوی دیگر دولت با جدی گرفتن درآمدهای مالیاتی و تنوع‌بخشی به صادرات و نیز رفع ایرادات نظام مالیاتی می‌تواند به مقوله تولید و مهار تورم کمک کند.