نسخه چاپی
ارسال به دوستان
سجاد بوربور
کارشناس اقتصادی
در تحلیل نرخ دلار بازار آزاد در سال جاری
و سال آینده، دلار را از مسیر برابری قدرت خرید ارزش‌گذاری و سال پایه را
به دلایل زیادی سال 81 در نظر می‌گیریم. و تورم دیده شده تورم اعلام شده از
بانک مرکزی و مرکز آمار ایران نیست. تورم واقعی برابر است با تفاوت رشد
نقدینگی با رشد اقتصادی و در این تحلیل از تورم واقعی .. استفاده شده است.
کف هم برحسب دلار به‌صورت میانگین بعد از هر جهش ارزی (سال 91، 97 و 99)
حدود 170 میلیارد دلار بوده است. همچنین توجه داریم که در دهه 90 رشد
اقتصادی حدود صفر درصد بوده است.در حال حاضر نقدینگی حدود 4300 همت (هزار
میلیارد تومان) است و با رشد اقتصادی حدود 4 درصد و تورم جهانی 3 درصد کف و
سقف ارزش دلار روی کاغذ تا حالا 25000 تومان و 31600 تومان است. پیش‌بینی
می‌کنم تا پایان سال نقدینگی حدود 4800 همت شود که سقف و کف ارزش دلار را
روی کاغذ 28500 تومان و 36000 تومان می‌شود.باید توجه داشته باشیم که ارزش
دلار با قیمت دلار متفاوت است. ارزش دلار روی کاغذ است (قیمت ذاتی) و قیمت
دلار، قیمت روز دلار در بازار است و عرضه و تقاضا آن را مشخص می‌کند.در
بهترین حالت، سال 1400 صادرات نفتی، صادرات غیرنفتی و صادرات خدمات حدود 70
میلیارد دلار است؛ یعنی 70 میلیارد دلار ورودی ارز به کشور داریم (اگر به
این منابع دسترسی داشته باشیم). حدود 70 میلیارد دلار هم برای واردات رسمی،
قاچاق و واردات خدمات هزینه داریم. بنابراین ورودی و خروجی ارز در کشور
هم دیگر را خنثی می‌کنند و ارزی نمی‌ماند که دولت بخواهد از این محل قیمت
ارز را سرکوب کند.طبق گزارش بانک مرکزی در شش‌ماهه اول 1400 حدود 6.3
میلیارد دلار خروج سرمایه داشتیم که اگر به‌صورت خطی ببینیم تا پایان سال
1400 حدود 12 میلیارد دلار خروج سرمایه خواهیم داشت که احتمال سرکوب نرخ
ارز توسط دولت بسیار کم‌رنگ می‌شود.معتقدم فضایی که در این مذاکرات ایجاد
می‌شود سیاه‌وسفید نیست و تحلیلم را بر اساس فضای خاکستری ادامه می‌دهم به
این معنا که مذاکرات فرسایشی و آزادی قطره چکانی منابع بلوکه شده خواهد
بود. همان‌طور که گفتم در حال حاضر نقدینگی حدود 4300 همت است و با مفروضات
دیگر کف و سقف ارزش دلار روی کاغذ تا حالا 25000 تومان و 31600 تومان است و
پیش‌بینی می‌کنم تا پایان سال نقدینگی حدود 4800 همت شود که سقف و کف ارزش
دلار را روی کاغذ 28500 تومان و 36000 تومان می‌شود.این گفته به این معنی
نیست که قیمت دلار نمی‌تواند به‌صورت هیجانی تا حدود 22000 تومان افت کند
اما ماندگار نخواهد بود. حتماً به یاد دارید دلار هیجانی 33500 تومان شد و
بعد تا 20700 تومان افت کرد و در کانال 25000 تومان زمان زیادی تثبیت شد یا
در سال 97 دلار هیجانی 19300 تومان شد و بعد هیجانی حدود 10000 تومان شد و
درکانال 11000 تومان مدتی تثبیت شد. قیمت دلار می‌تواند هیجانی از ارزش
خود فاصله بگیرد و این اتفاق فرصت سودآوری برای فعال اقتصادی ایجاد
می‌کند.در سال 96 که آرامش نسبتاً خوبی در بازار حاکم بود، قیمت دلار
به‌صورت میانگین 4000 تومان بوده است،به گفته بانک مرکزی از سال 96 تا حالا
قیمت مسکن در تهران به‌صورت میانگین 6 برابر شده است .پس دلار 24000
تومانی خودش را با مسکن هماهنگ کرده است و در شرایط فعلی به دلایل زیادی
مسکن نمی‌تواند افت یا رشد خاصی داشته باشد پس اگر دلار افت شدیدی کند و
مسکن افت نکند، در میان‌مدت سرمایه‌گذاران در حوزه مسکن، دارایی خود را نقد
کرده و دلار ارزان را می‌خرند و همین مهم خروج سرمایه را تشدید می‌کند و
دلار به قیمت تعادلی خود بر می‌گردد و این اتفاق در بازارهای دیگر هم رخ
خواهد داد و خروج سرمایه را بیشتر می‌کند.
یادمان باشد بانک مرکزی به
پشتوانه دلارهای نفتی که در دسترس نبوده پایه پولی را افزایش داده است و
اگر منابع بلوکه شده به‌صورت قطره چکانی آزاد شود باید به سمت ترازنامه
بانک مرکزی برود.با بررسی لایحه بودجه پیشنهادی سال 1401 متوجه شدیم که
درآمد دولت نسبت به سال 1400 حدود 46 درصد ،هزینه دولت حدود 5 درصد ،
مالیات حدود 62 درصد و حقوق و دستمزد هم نسبت به سال 1400 حدود 10 درصد رشد
داشته است. همچنین دولت حدود 300 همت کسری عملیاتی دارد که 50 درصد آن از
محل واگذاری دارایی سرمایه‌ای و 50 درصد آن از محل واگذاری دارایی‌های مالی
جبران می‌شود.
از سوی دیگر دولت در قسمت واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای
حدود 381 همت فروش نفت دیده و در قسمت واگذاری دارایی‌های مالی حدود 137
همت قرض از صندوق توسعه ملی را دیده است. واگذاری دارایی‌های مالی نسبت به
سال قبل 30 درصد کاهش پیدا کرده است.نتیجه این بررسی‌ها نشان می‌دهد که این
بودجه نسبت به بودجه‌های گذشته واقعیت اقتصاد ایران را بهتر نشان می‌دهد و
هر چند به‌ظاهر انقباضی است ولی سؤال مهم اینجا است که دولت با این بودجه
می‌تواند سال 1401 را به پایان برساند. در این بودجه پیش‌بینی شده است که
به‌صورت میانگین روزانه 1.200.000 بشکه نفت صادر کنیم؛ یعنی شرایط نسبت به
سال 1400 بهتر دیده نمی‌شود و احتمال تورم 50 درصدی مشابه سال 1400 بالا
است حالا در این شرایط حقوق و دستمزد 10 درصد رشد کند؟در بودجه دیده شده که
دولت 381 همت از محل فروش نفت و 137 همت از صندوق توسعه ملی تأمین کند که
با هم 518 همت می‌شود و اگر روزانه 1.2 میلیون بشکه نفت 60 دلاری با دلار
23000 تومان بفروشد و سهم شرکت نفت را بدهد عدد 518 همت پوشش داده می‌شود
اما دولت در سال 1400 تا همین حالا حدود 14 میلیارد دلار ارز 4200 تومانی
داده است و قرار است 9 میلیارد دلار 4200 تومانی در سال 1401 اختصاص دهد که
با این شرایط حدود 300 همت کسری از این محل می‌آورد.حال سوال این است که
با این تورم چگونه هزینه‌های جاری دولت فقط افزایش 5 درصدی نسبت به سال قبل
داشته است؟ معتقدم در نیمه دوم سال 1401 لایحه متمم بودجه ارائه می‌شود و
حداقل 30 درصد هزینه‌های جاری دولت افزایش پیدا می‌کند(البته به طور
خوشبینانه ) که حدود 290 همت است و 300 همت کسری هم به‌واسطه اختصاص
ارزخواهد داشت که جمع کسری 590 همت می‌شود. دولت می‌تواند 90 همت از کسری
590 همتی خود را از محل فروش اوراق پوشش دهد و به احتمال بسیار بالا بودجه
1401 کسری شدید حدود 450 همتی خواهد داشت.بودجه عمرانی کشور (تملک دارایی
سرمایه‌ای) 252 همت پیش‌بینی‌شده است در سال‌های گذشته هر وقت کسری بودجه
بالا می‌رفت اولین ردیفی که قربانی می‌شد همین بودجه عمرانی بوده است.
به
نظر من در خوشیبنانه‌ترین حالت عدد بودجه عمرانی، کسری بودجه کشور را به
عدد حدود 200 همت تعدیل خواهد کرد که این عدد به احتمال بسیار بالا از محل
پایه پولی جبران می‌شود.معتقدم با ضریب تکاثری 7.8 و رشد پایه پولی 200
همتی، نقدینگی حدود 33 درصد رشد خواهد کرد و در یک فضای خاکستری ارزش دلار
روی کاغذ را در سال 1401 بالای 40 هزار تومان می‌برد.
