قوهای سیاه، در استرالیا کشف شدند. تا پیش از آن، هر انسان معقولی، فرض میکرد این تئوری که تمام قوها سفید هستند غیرقابل انکار است، اما مشاهده فقط یک قوی سیاه آن تئوری را به هوا فرستاد. نسیم طالب اقتصاددان شهیر از نظریه قوی سیاه برای پیش بینیهای اقتصادی خود استفاده میکرد که از آن جمله بحران اقتصادی سال 2008 آمریکا بود.
قوهای سیاه، در استرالیا
کشف شدند. تا پیش از آن، هر انسان معقولی، فرض میکرد این تئوری که تمام
قوها سفید هستند غیرقابل انکار است، اما مشاهده فقط یک قوی سیاه آن تئوری
را به هوا فرستاد. نسیم طالب اقتصاددان شهیر از نظریه قوی سیاه برای پیش
بینیهای اقتصادی خود استفاده میکرد که از آن جمله بحران اقتصادی سال 2008
آمریکا بود. در سال ۲۰۰۷، کتاب «قوی سیاه: تاثیر پدیدههای کاملاً
نامتحمل» نسیم نیکلاس طالب منتشر شد. این کتاب به بررسی اثرات شدید ناشی از
برخی از رویدادهای بسیار غیرقابلپیشبینی و نادر و همچنین تمایل انسان به
یافتن توضیحاتی ساده و دم دستی برای این رویدادها میپردازد. البته بیشتر
پیش بینی های طالب خبر از وقوع یک فاجعه را داده است.
این مقدمه اما
برای بین این نکته است که نشانههای اقتصادی در کشور ما خبری بر بهبود
اوضاع در آینده نمیدهد. تحریمهای ظالمانه همچنان بر قوت خود باقی است،
مشکلات ساختاری اقتصاد برطرف نشده و خشکسالی و کرونا دو عامل بسیار موثر در
بدتر شدن وضعیت بوده و هستند. گواینکه برون رفت از وضعیت فعلی تنها به
معجزهای شبیه باشد. از سوی دیگر بهبود اقتصاد و روند آن نیازمند یک فرآیند
علمی، منطقی و زمانمند است که نمیتوان انتظار معجزه با تغییر افراد در
کوتاه مدت را داشت. با این همه اما به نظر میرسد آنچه میتواند به عنوان
شکست نشانههای بدتر شدن شرایط اقتصادی عمل کند، وجود امید واقعی برای
تغییر است. آنچه اقتصاد در لایههای زیرین از آن رنج میبرد سرخوردگی
اجتماعی از بهبود وضعیت است.
بی تردید استفاده دولت جدید از چهره های
علمی و برجسته در علوم مختلف میتواند کمک بزرگی به برون رفت از بحران کند
اما از سوی دیگر استفاده از متخصصان علوم انسانی برای همراه کردن مردم از
شرایط سخت به شدت احساس میشود. فضای اجتماعی افسرده امروز، نیاز به طراوت
– نه از نوع دستوری و خشک همیشگی- دارد. مردم نیازمند آن هستند تا افق
پیش رو را برای خود روشن ببیند حتی اگر در کوتاه مدت همه چیز به حالت
ایدهآل نرسد. این شاید همان قوی سیاهی باشد که برعکس تمام پیش بینیهای
مبتنی بر بدتر شدن وضعیت اقتصادی، این بار یک اتفاق مثبت را رقم بزند. همان
امیدی که در زمان به نتیجه رسیدن برجام به یک باره در دل مردم نشست و تا
مدتها انتظارات تورمی را در جامعه کاهش داد. قوی سیاهی که این بار پیام
آور روزهای سفیدی و روشنی باشد. به نظر میرسد بتوان در جامعه شگفت انگیز
ایران منتظر برعکس شدن تمام پیش بینیها برای بدتر شدن وضعیت باشیم هر چند
که نشانه ای برای آن به صورت منطقی پیدا نکنیم.