تورم انتظاری، ریشه دور جدید گرانی‌ها

با نگاهی به آمارها متوجه می شویم که اقتصاد ما دچار یک تورم بدخیم گرانی شده که در پیکره اقتصاد کشور در ابعاد مختلف قابل اشاعه و گسترش است. گاهی اوقات شاهد افزایش قیمت ارز هستیم، زمان دیگرحمل و نقل گران می شود، در مقطعی دیگر حامل های انرژی به نوعی بالا می رود که بحران آبان 98 را رقم می زند و بدتر اینکه گرانی در هر بخشی صورت می گیرد، تاثیرات خود را بر دیگر بخشهای اقتصادی بر جای می گذارد. اگرچه گرانی در اقتصاد ما به رفتاری معمول تبدیل شده که هرچند وقت یک بار در بخشی خودنمایی می کند، اما واکنش اقتصاد به این رفتارهای معمول بازتاب های متفاوتی دارد که در بدترین حالت معیشت مردم را هدف قرار می دهد.

اقتصاد در انتظار پایان انتخابات
اینکه معتقد باشیم اقتصاد در انتظار انتخابات ریاست جمهوری بود، شاید زیاده روی باشد، اما اینکه بازی گردانان اقتصادی در انتظار نتیجه انتخابات بودند، امری بدیهی است. آنهایی که در قالب مافیا، دستهای پشت پرده، گردانندگان بازار سیاه یا هر عنوان دیگری در عرصه اقتصاد مطرح می شوند، بخوبی از پایان انتخابات آگاهی دارند و می دانند که قرار نیست هیچ اتفاق خاصی بیفتد، اما انتخابات را بهانه ای قرار می دهند تا بازار را راکد کنند و بتوانند برای روزهای بحرانی برنامه ریزی کنند. البته آنچه در این دوره شاهد بودیم، ادبیات خاص آیت الله رییسی در خصوص عوامل پشت پرده بود. ایشان در تمامی مناظره ها و مصاحبه ها بر مبارزه با فساد تاکید کردند و ادبیاتی بکار بردند که مافیاها، سلطان ها، سفته بازها، دلالان و خلاصه همه کسانی که بازار را آشفته می کردند تا به نان و نوایی برسند، مقداری دست به عصا شدند.

در همچنان بر همان پاشنه
پس از آنکه انتخابات به پایان رسید، بازار که در انتظار تحول بود، مشاهده کرد که هیچ اتفاق خاصی نیفتاده است و حداقل این است که تا 5 ماه و شاید یک سال آینده در همچنان بر همان پاشنه بچرخد. مراسم تنفیذ در 12 مرداد و پس از آن تحلیف است. در ادامه اعضای کابینه برگزیده می شوند که می بایست در فرایندی طولانی از مجلس رای اعتماد بگیرند. پس از آن وزرای جدید باید تیم اتوبوسی خود را جایگزین افراد قبل کنند و تا افراد جدید در پستهای شان مستقر شوند، سال 1400 به پایان رسیده است.
تورم انتظاری

مسوولیت ضربه گیری رییسی
آنچه در این مقطع بسیار حساس است، رفتار رییس جمهور منتخب است. رییسی باید بپذیرد که زمان سخنرانی، برگزاری نشست خبری، مصاحبه مطبوعاتی و اظهار نظر به پایان رسیده و اکنون باید دست بکار شد. رییسی باید رفتارهایی اتخاذ کند که مردم و بازار به این نتیجه برسند که رییس جمهور منتخب بنا دارد به سرعت به چالشها پایان دهد. رییسی باید تمرکز خود را بر مباحث اقتصادی بنا کند و تصمیماتی بگیرد که مردم احساس کنند به محض روی کار آمدن ایشان، تحولی اساسی در معیشت شان رقم خواهد خورد. رییس جمهور منتخب باید بر طرح های اقتصادی تاکید کند و برنامه محور تصمیم بگیرد و شرایط را به نوعی ترسیم کند که به محض پایان مراسم تحلیف، اولین تحولات در عرصه اقتصادی رقم خواهد خورد.

معرفی تیم اقتصادی
یکی از مهمترین مواردی که می تواند به چالشها پایان دهد، معرفی تیم اقتصاد دولت است. بازار می خواهد بداند تیم اقتصادی دولت سیزدهم به چه اصولی پایبند است. بازار ارز منتظر تعیین رییس بانک مرکزی است تا بتواند حدس بزند سیستم پول پاشی دنبال خواهد شد، یا قرار است ارز مدیریت شود. بازار سرمایه می خواهد بداند رییس سازمان بورس با چه تفکری بر صندلی مدیریت تکیه می زند تا بر اساس آن تالار شیشه ای سبز یا قرمز شود. بخش تولید در عرصه صنایع و کشاورزی می خواهند بدانند آیا هماهنگی وجود خواهد داشت یا باز هم وزیر صمت مجوز واردات را در زمانی می دهد که کشاورزی نیازمند حمایت است. فعالان ساخت و ساز نگران وزیر راه و شهرسازی هستند. اگر فردی همچون آخوندی وزیر شود، خوش بحالشان می شود زیرا عرصه ساخت و ساز و حمایت دولت از مسکن تعطیل خواهد شد، اما اگر دولت با برنامه وارد عرصه ساخت و ساز شود، انبوه سازان باید خودشان را با دولت هماهنگی کنند. بنابر این رییسی باید هرچه سریعتر تیم اقتصادی خود را معرفی کند.

مردم و اقتصاد در آچمز
شرایط کنونی سخت ترین شرایط اقتصادی کشور است. مردم نمی دانند چه آینده ای در انتظارشان است و همین سردرگمی باعث می شود تا فرصت طلبان بحران کاذبی ایجاد کنند و این آشفته بازار، ره صدساله را یک شبه بپیمایند. در شرایطی که مردم به امید بهبود شرایط اقتصادی در خرید احتیاط می کنند، محتکران و آنهایی که اقتصاد را مدیریت می کنند، به اشکال مختلف بازار را به نفع خودشان هدایت می کنند. اگر قرار است کالایی را انبار کنند یا بازار را اشباع کنند، انجام می دهند، در حالی که مردم و اقتصاد در آچمز بازی فرصت طلبان هستند.

گرانی در شیب تند
با نگاهی به آمارها متوجه می شویم که اقتصاد بدون توجه به شعارها، در خدمت گرانی و بحران است. افزایش تورم در گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها کاملاً واضح است. نرخ تورم ماهانه این گروه از منفی 0/8 درصد در اردیبهشت به 3/2 درصد در خرداد رسیده است. حجم نقدینگی در اردیبهشت ماه سال جاری به 3 هزار و 601 هزار میلیارد تومان رسیده، همچنین رشد ماهانه این متغیر در اردیبهشت 3.2 درصد اعلام شده که معادل افزایشی به‌ارزش 112 هزار میلیارد تومان است. بررسی گزارش اخیر بانک مرکزی نشان می‌دهد، پایه پولی در اردیبهشت ماه حدود 6 درصد رشد کرده ؛ بر این مبنا پایه پولی در پایان اردیبهشت با 6 درصد افزایش نسبت به فروردین، به حجم بالغ بر 489 هزار میلیارد تومان رسیده است،یعنی در ماه مذکور بالغ بر 28 هزار میلیارد تومان پول توسط بانک مرکزی چاپ شده است. رشد نقطه به نقطه این متغیر پولی در اردیبهشت ماه نیز حدود 30.6 درصد اعلام شده است. این رشد ماهانه در 14 ماه گذشته بی‌سابقه بوده است. شاخص بورس روزانه رشد سوال برانگیزی دارد و نگرانی بحرانهای اخیر پس از رشد سوال برانگیز گذشته احساس می شود. دلار از مرز 24 هزار تومان عبور کرد و سکه نیز در مسیر گرانی قرار دارد. اگرچه بازار خودرو یا مسکن راکد است، اما تجربه نشان داده که این بازارها چشم به دلار و سکه دارند و گرانی ها همچون دومینو همه چیز را بر هم می ریزند. شرایطی که مفهوم بارز آن، تورم انتظاری آن هم در آینده بسیار نزدیک است.