در روزهای اخیر در کنار اخبار ضدونقیض درباره احتمال نامزدی ظریف در انتخابات ریاست جمهور، انتشار فایل صوتی محرمانه و تقطیع شده از گفتوگوی محمدجواد ظریف، دیگر خبر حاشیهساز این روزها بود.
درباره اینکه چه کسی صوت مذکور را منتشر کرده است، انگشت اتهام بسیاری از فعالان سیاسی به سمت وزارت امور خارجه گرفته شده است. با این حال عدهای نیز جناح رقیب را با متهم به انتشار این صوت کرده و معتقدند این صوت برای آنان آوردههای سیاسی و انتخاباتی خواهد داشت. اما هنوز شفافیتی در این خصوص نشده و مجلس پیگیر تحقیق در این پرونده شده است. ظریف در بخشی از این صوت به پیشنهاد همکاری محمدباقر قالیباف در سالها 91 و 92 اشاره کرده است. گفتوگوی معمول و محرمانه در عصر ارتباطات همه ما در هجوم اخبار هستیم. تعدد اطلاعات روزانه در حد و حجمی قرار دارد که پیگیری و مطالعه تمام اخبار روزانه در 24 زمان روزانه ممکن نخواهد بود. با این حال اخبار و اطلاعاتی هستند که بعضا تا روزها ذهن افراد را به خود مشغول میکنند؛ اطلاعاتی که در حواشی خود نقاط گنگ و مبهم فراوانی دارند. شاید کمتر کسی خبر انتشار صوت گفتوگوی خصوصی سعید لیلاز، اقتصاددان اصلاحطلب و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه را نشنیده باشد. با این حال هنوز مشخص نیست چه شخص یا نهادی پشت پرده مسئول انتشار فایل صوتی مورد بحث بوده است. روز گذشته سعید خطیبزاده، سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری اعلام کرد: «تفاسیر شاذ درباره این فایل برای بعدا باشد. آنچه منتشر شده، یک مصاحبه رسانهای و گفتوگوی رسانهای نبود. آنچه انجام شد، یک گفتوگوی معمول و محرمانه در دولت بود. رئیسجمهور برای انتقال سوابق و تجارب برای دولت بعد نظرشان این بود که اعضای کابینه گفتوگوهایی برای ثبت در اسناد داشته باشند. وزارت امور خارجه در بخشهای این فرآیند از مصاحبه، عوامل مصاحبه و... نقش نداشته است. اینکه چه کسانی و چرا منتشر کردهاند، را نمیدانیم.» چرایی انتشار این مصاحبه نیز موضوعی است که در ادامه این گزارش بدان اشاره خواهد شد. مذاکره نافرجام؟ با تمامی احوال، «نمیدانیم» سخنان سخنگوی دستگاه دیپلماسی، امری حاشیهساز بود و دیروز نشریه «اخبار و تحلیلها» معاونت سیاسی سپاه، در واکنش به انتشار مصاحبه جواد ظریف نوشت: «اگر قاسم سلیمانی، فرمانده شهید و پیشین نیرویقدس سپاه، میدان را هم مانند عرصه دیپلماسی به دولت واگذار میکرد، احتمالاً همانطور که هنوز برجام بعد از هزاران بار نقض و رفت و برگشت همچنان در وین در دست مذاکرههای نافرجام است، میدان مبارزه با داعش نیز باید همچنان بعد از سالها ادامه پیدا میکرد. چرا باید به وزارت خارجهای که یک فایل صوتی محرمانه در آن قابل حفاظت نیست، اعتماد کرد و اطلاعات حمله سری نظامی را به آن داد؟» این سخنان ناظر بر برخی اظهارات ظریف در فایل صوتی منتشر شده است که او از دوستی خود با سردار شهید قاسم سلیمانی سخن گفته بود. ظریف فایل صوتی را منتشر کرد دیدگاه دیگری نیز درباره منشأ انتشار فایل صوتی، گفتوگوی ظریف وجود دارد. روز گذشته صادق زیباکلام، استاد دانشگاه و فعال سیاسی اصلاحطلب در گفتوگو با مدارا اعلام کرد: «یا آقای سعید لیلاز این را پخش کرده یا آقای ظریف این را پخش کرده است. اینکه آقای لیلاز این را پخش کرده باشد را عملا منتفی میدانم چون او را میشناسم، فردی بسیار اخلاقی و اخلاقمدار است و اگر بگوید منتشر نمیکنم و نگه میدارم قطعا این کار را نمیکند و نگه میدارد. فردی نیست که به دنبال بهرهبرداری سیاسی باشد. ممکن است فایل صوتی از جانب خود آقای ظریف منتشر شده باشد. اگر ایشان این کار را کرده باشند من فکر میکنم نشاندهنده عمق فشار روحی، روانی و سیاسی است که در حال حاضر روی آقای ظریف و تیم مذاکره کننده صورت میگیرد.» احتمال انتشار این صوت به وسیله خود ظریف امری تاملبرانگیز به نظر میرسد. فشارهای موجود بر شخص ظریف میتواند یکی از چراییهای انتشار گفتوگوی مورد بحث باشد. مسدود کردن راه ظریف برای انتخابات احمد زیدآبادی، تحلیلگر مسائل سیاسی نیز درباره علت انتشار این صوت گمانهزنیهایی انجام داده و در یادداشتی نوشته است: «اصولگرایان قاعدتا پای مدیران دولت روحانی را به میان میکشند و افشای فایل صوتی را به منازعه انتخاباتی ربط میدهند. پرسش اما این است که درز این مصاحبه، چه کمک انتخاباتی به جناح دولتی میکند؟ در واقع نه فقط کمکی نمیکند بلکه آنها را در برابر این چالش قرار میدهد که اگر آنان در حقیقت تا این اندازه دستشان از قدرت واقعی تهی است، پس چرا خود را ابزار دست دیگران کردهاند و از پستهایشان کنارهگیری نکردهاند؟ و مهمتر از این، اگر قصه همان است که ظریف در مصاحبه نقل کرده است، پس با چه انگیزهای بار دیگر اسب خود را برای رسیدن به پاستور زین کردهاند؟ از طرفی، دولتیها و برخی متحدان اصلاحطلب آنان نیز به نوبه خود، افشای فایل صوتی را به اصولگرایان نسبت خواهند داد. با این استدلال که آنها از این طریق درصدد مسدود کردن راه ورود ظریف به انتخابات برآمدهاند و با این اقدام به احتمال کاندیداتوری او پایان دادهاند.» در ادامه گمانهزنیها درباره چرایی انتشار این صوت، روز گذشته جلیل رحیمیجهانآبادی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، در گفتوگو با ایرنا ظریف را یکی از صادقترین، دلسوزترین و تواناترین نیروهای نظام جمهوری اسلامی دانست و گفت: «انتشار فایل صوتی در این مقطع زمانی فقط با هدف آسیب زدن به مذاکرات وین انجام شد.» قالیباف و پیشنهاد کمیته سیاست خارجی صوت منتشر شده بخشی بریده شده از گفتوگویی 7 ساعته است و باقی بخشهای این صوت کماکان در دسترس عموم نیست. با این حال در بخشی از این گفتوگو وزیر امور خارجه اعلام کرده است: «حدود دی ماه و قبل کاندیداتوری آقای روحانی، پیشنهاد وزارت به من شد و دو سه بار از ایشان درخواست کردم که این درخواست را مطرح نکنند. آقای قالیباف هم پیشنهاد دادند و درخواست داشتند که رئیس کمیته سیاست خارجی ستاد او شوم اما نپذیرفتم. درباره آقای روحانی شرطی برای کار کردن نگذاشتم اما علاقه نداشتم این کار را بپذیرم؛ زیرا هر کاری را میپذیری باید در برابر خداوند پاسخگو باشی.