بایدن نیز در مبارزات انتخاباتی برای رسیدن به کاخ سفید از بازگشتن به برجام گفته بود حال این که چرا آمریکایی ها، هم میخواهند به برجام بازگردند هم بر نمیگردند به چند موضوع مرتبط است که مهمترینِ آن انتخابات خرداد ۱۴۰۰ در ایران است؛ سید وحید کریمی به آفتاب یزد گفت این که میبینیم به جای «جوزپ بورل» ناگهان سر و کلهی سیمون کاوینی، وزیر امور خارجه ایرلند پیدا میشود یعنی؛ «آمریکایی ها، اروپاییها و آمریکا - اروپا مودبانه در حال وقت کشی هستند واگرنه مسیر بازگشت به برجام یکی از هموارترینِ مسیرها است و نیازی به این بازیهای نخ نما شدهی دیپلماتیک نیست!
آفتاب یزد - رضا بردستانی: یک کارشناس سیاست خارجه به آفتاب یزد گفت: «پیشتر و بر سر موضوع سفر«آبه شینزو»، نخستوزیر ژاپن نیز سر و صداهای بسیاری به پا شد اما هیچکس از خودش نپرسید؛ «چرا ژاپن؟» اساساً جایگاه ژاپن در سیاست بینالملل کجا است آن هم کشوری که اشغال شده و تحت سیطرهی تمام و کمال آمریکا است. »
سید وحیدکریمی میافزاید: «برای سفر سیمون کاوینی، وزیر امور خارجه ایرلند به تهران هزار «فکت» میتوان آورد اما هیچکدام به اهمیت موضوع برجام و پیچیدگی ماجراهای برجام و اختلافات شدید تهران و واشنگتن، قد نمیدهد از این رو چارهای نداریم که یک سوال مطرح کنیم و آن این که «چرا ایرلند؟!» چرا به جای جوزپ بورل، امانوئل مکرون، مقامات آلمان یا انگلستان راهی تهران نمیشوند؟»
این تحلیلگر مسائل بینالمللی میگوید: «آمریکاییها با زبان بیزبانی دارند به ما پیام میدهند با دولتی که سه ماه بیشتر سر کار نیست، وارد قرارداد نمیشوند منتها اعلام نمیکنند چون برای انتخابات خرداد ۱۴۰۰ برنامههایی دارند پس باقی میماند مسائل مقدماتی بازگشایی سفارت که چندان مهم نیست!»
> سفر به ایران در مقطع مهمی از روابط دوجانبه
وزیر امور خارجه ایرلند، سفرش به ایران را با توجه به تصمیم اخیر دولت دوبلین برای بازگشایی سفارت این کشور در تهران، به لحاظ اثرگذاری در روابط دوجانبه مهم ارزیابی کرد. به گزارش ایرنا، «سایمون کاوونی» با صدور بیانیهای که در تارنمای وزارت امور خارجه ایرلند منتشر شد گفت: این سفر در پی تصمیم هفته گذشته دولت برای استقرار کاردار و بازگشایی سفارت ایرلند در تهران تا سال ۲۰۲۳، در مقطع مهمی از روابط دو جانبه صورت گیرد. وی همچنین عنوان کرد: ایرلند به عنوان تسهیلکننده قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت (در تائید برجام) انتخاب شده است. این قطعنامه مسیر تعامل شورای امنیت در خصوص توافق هستهای ایران، موسوم به برجام است. وزیر امور خارجه ایرلند با اشاره به حمایت قوی کشورش از برجام بیان داشت: ایرلند در جایگاه یک تسهیلکننده مشتاق است که با همه بازیگران گفتگوی نزدیکی داشته باشد و همه طرفها را به پایبندی کامل به این توافق تشویق میکند. وی افزود: این سفر فرصت مغتنمی برای گفتگو درباره برجام و سایر مسائل کلیدی خاورمیانه است که بسیاری از آنها در دستور کار شورای امنیت قرار دارد.
> نهاد تسهیلکننده اجرای توافق هستهای
بر اساس گزارش وزارت امور خارجه انگلیس، سیمون کوونی، وزیر خارجه جمهوری ایرلند که کشورش نهاد تسهیلکننده شورای امنیت سازمان ملل در اجرای توافق هستهای (برجام) است در این سفر با حجت الاسلام و المسلمین روحانی رئیس جمهوری ایران و محمد جواد ظریف همتای ایرانی خود دیدار میکند. وزیر امور خارجه ایران پیشتر در واکنش به علاقهمندی ایرلند برای نقش آفرینی درباره حفظ و اجرای کامل برجام تصریح کرد که جمهوری اسلامی آمادگی دارد تا در صورت رفع تحریمها و انجام تعهدات از سوی آمریکا، بطور متقابل اجرای کامل برجام را همچون گذشته در دستور کار قرار دهد. ظریف بهمنماه گذشته در کنفرانس ویدیویی با کاوونی یادآور شد که ایران از ابتدا به تمامی تعهدات خود در قالب برجام عمل کرده و بعد از خروج آمریکا و ناتوانی اروپا برای اجرای کامل تعهدات برجامی وعدم برخورداری ایران از منافع این توافق، بر اساس ماده ۳۶ برجام تعهدات خود را کاهش داده است. ایران ۲ سال پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام و تعلل طرفهای اروپایی در عمل به تعهداتشان در این توافق، گامهایی را تحت نظارت آژانس برای کاهش تعهداتش برداشت و همواره اعلام کرده است در صورت لغو تحریمها و اجرای تعهدات برجامی از سوی دیگر طرفهای این توافق بینالمللی، گامهای برداشته شده در مسیر کاهش تعهدات برجامی از سوی تهران به سرعت برگشتپذیر خواهد بود.
رئیس جمهوری جدید آمریکا بازگشت به برجام را مشروط دانسته و بدون اشاره به اینکه کدام دولت در قبال برجام خلف وعده کرده و از آن خارج شده است، وعده داده درصورت بازگشت ایران به اجرای کامل برجام، واشنگتن نیز به این توافق بازخواهد گشت. ظریف در گفتوگو با همتای ایرلندی تصریح کرده بود: اقدامهای آمریکا با ایجاد مزاحمت و وضع تحریمهای غیر قانونی بهویژه در چند سال اخیر که با اهداف و مفاد منشور مغایرت داشته و ناقض معاهدات بینالمللی بوده است، از این جهت به چند جانبه گرایی ضربه وارد کرده است. انتظار این است همه کشورها بویژه اعضای شورای امنیت در راستای صلح و امنیت بینالمللی تلاش سازنده داشته باشند. کاوونی در نشست یادشده به ظریف گفته بود: ایرلند برجام را یک دستاورد مهم دیپلماسی چند جانبه گرایی میداند و با توجه به عضویت در شورای امنیت و انتخاب بهعنوان تسهیلگر قطعنامه ۲۲۳۱ مربوط به برجام، در نظر دارد نقش فعال و سازندهای در این زمینه ایفا کند.
این دیدارها در حالی صورت میگیرد که ظریف در توییتی بدون ارائه جزییاتی اعلام کرد که «ایران به زودی طرح و برنامه عملی سازندهای را از طریق کانالهای دیپلماتیک ارائه میکند.» اظهارات ظریف پساز آن صورت گرفته که به نقل از منابع اروپایی اعلام شد که تهران نشانههای مثبتی را درباره آغاز گفتگوهای غیررسمی پیرامون برنامه هستهایش فرستاده است. سفر وزیر خارجه جمهوری ایرلند به تهران چند روز پس از آن انجام میشود که این کشور اعلام کرد سفارت خود را در تهران بازگشایی میکند. ایرلند سفارت خود را به دلیل کاهش بودجه تعطیل کرده بود.
> ایرلند برای تحقق قطعنامه ۲۲۳۱ تلاش میکند
در آستانه سفر «سایمون کاوونی» وزیر امور خارجه ایرلند به تهران، «مسعود اسلامی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در دوبلین در گفتوگو با ایرنا به تشریح اهمیت این سفر پرداخت و گفت: زمان و شرایط سیاسی که این سفر در آن انجام میشود به لحاظ بعد بینالملل اهمیت ویژهای دارد. وی با اشاره به این مطلب که عضویت ایرلند در شورای امنیت که از ابتدای ۲۰۲۱ شروع شده و نقشی که آن شورا به عنوان هماهنگکننده و تسهیلگر قطعنامه ۲۲۳۱ به ایرلند سپرده، افزود: اقتضا میکند که در مقطع کنونی ایرلند در این زمینه فعالتر باشد.
به گفته سفیر ایران در ایرلند، دولت دوبلین «در مجموع تلاش میکند که از موقعیتش در شورای امنیت و ارتباطاتی که با دولت جدید آمریکا دارد به نحوی استفاده کند که نقش پر رنگ و موثری در انجام وظایفش در راستای قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام داشته باشد.»
> یک تحول مثبت
«مسعود اسلامی» میگوید: از نظر ما این یک تحول مثبت است و جمهوری اسلامی ایران از این اقدام استقبال میکند. بازگشایی سفارت به منزله شروع جدیدی در روابط دیپلماتیک است که از ویژگیهای آن میتوان به هماهنگیهای بیشتر و تعامل پویاتر در روابط دوجانبه اشاره کرد. سفیر کشورمان عنوان کرد: اهمیت دیپلماتیک و سیاسی موضوع بازگشایی سفارت ایرلند در تهران، طی این سالها همواره در مجلس ایرلند مورد پیگیری مجلس این کشور از دولت بوده و همیشه نمایندگان مهمی در مجلس دولت را تشویق میکردند که برای این کار اقدام کند. «اسلامی» در بخش دیگری از سخنانش به این نکته اشاره کرد که سیاست ایران همیشه این است که در رابطه با کشورهای مختلف توازن و تعادل مطلوبی بین مسائل دوجانبه و مسائل چند جانبه وجود داشته باشد. وی در همین پیوند بیان داشت: از سال گذشته ایران و ایرلند سازوکار مفید و کارآمدی را برای مشورتهای سیاسی دوجانبه تعریف کردند و سفر سایمون کاوونی بخشی از فرایند مشورتهای سیاسی است که در سطح وزیر خارجه صورت میگیرد. سفیر ایران یادآور شد که در عرض دو ماه گذشته جلساتی در چارچوب مشورتهای سیاسی بین وزرا و معاونین سیاسی آنها برگزار شده که در جای خود اهمیت دارد.
> مسئلهی اصلی بایدن جمهوری خواهان هستند!
دکتر کریمی در پاسخ به این سوال که آیا در حوزه اروپا قرار است اتفاقی بیافتد یا اینکه اروپا و آمریکا با هم به یک جمعبندی کلی در مورد ایران میرسند میگوید: «در هر سه شکل به این معنا که
آمریکا مستقل، اروپا مستقل و ادغامی از هر دو. معتقدم وزنهی هدایت کار توسط اروپا بیشتر است چون بایدن هنوز مشکل دارد و شش ماه تا یک سال لازم است تا دولت بعدی بتواند خود را نشان دهد. بایدن اکنون بیشتر حواسش به جمهوری خواهان است تا مسائل مربوط به ایران. الان بایدن دومین حمله به ایران را کنسل کرد نه به این دلیل که امتیاز مثبت به ایران بدهد بلکه برای حمله اول در کنگره حتی برخی دموکراتها از او ایراد گرفتند.
با توجه به اینکه بایدن ایرلندی تبار است و مقامی هم که قرار است به تهران بیاید ایرلندی است میتواند این مسئله نیز حائز اهمیت باشد. از یک منظر باید دید جایگاه ایرلند در اتحادیه چه و چگونه است نکته دوم اینکه روابط ایرلند و انگلیس الان مقداری مخدوش است شاید مقام ایرلندی میخواهد در موضعی که انگلیس چالش دارد دخالت کند تا شاید در اتحادیه بتواند از انگلیس امتیاز گیرد. با توجه به اینکه ایرلندیها در تهران سفارت باز میکنند میتواند در واقع محول شدن ماموریت انگلستان به ایرلند باشد. چون حرفهایی که اکنون ایرلندیها میزنند پیشتر انگلیسیها میزدند. مثلا گفته است ما باور داریم که در برگزیت خروج آن موفقیتآمیز خواهد بود که این موضع انگلستان است و بعید نیست که در موضوعات منطقهای و فرامنطقهای نیز خود را جای انگلستان بگذارند.»
> حضور ایرلند گمراهکننده است
این کارشناس سیاست خارجه ادامه میدهد: «با توجه به اینکه در این مسائل باید منتظر مکرون یا جوزپ بورل باشیم حضور ایرلند کمی گمراهکننده است تا گره گشا. ممکن است یک تبلیغات چند روزه داشته باشد و ته آن چیزی نباشد چون اینها متصدی و متولی در اروپا دارند. مثل زمانی که نخست وزیر ژاپن به ایران آمد و ما چقدر شلوغ کردیم چون اصلا ژاپن جایگاهی ندارد یک کشور اشغال شده است. چه تضمینی وجود دارد که ما حضور ایرلند را جدی بگیریم. ضمن اینکه چرا مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپایی و سایرین به ایران نیایند؟ مثلا یکی از مقامات سوئیس بیاید و بگوید حافظ منافع آمریکا هستم و میانجیگری کند.
> موازنه مشکلات داخلی و بیرونی آمریکا به هم خورده است
این کارشناس روابط بینالملل در واکنش به این پرسش که: «آیا ایرلند میتواند واسطه و میانجیگر خوبی در زمینه هستهای و سایر مشکلاتی که بین ایران و آمریکا وجود دارد باشد؟» اظهار میدارد: «خیر اینگونه فکر نمیکنم. گاهی ما اینقدر مسائل را بزرگ میکنیم که به نفع خود ایرلند هم میشود.» وی میافزاید: «اما چند مسئله وجود دارد یک اینکه ایرلند در برگزیت جایگاه مهمی داشت، دوم ایرلند تصمیم به بازگشایی دفتر سفارت خود در ایران را گرفته است سوم هم ایرلندی تبار بودن بایدن است. اتفاقاتی که اخیرا پشت سر هم افتاده یعنیعدم تصویب قطعنامه ضد ایرانی، منتفی شدن حمله دوم آمریکا و طرح ۸ مادهای بلینکن که در آن به چین و ایران اشاره کرد و برای مهار چین خواسته یا ناخواسته مجبورند به ایران امتیازاتی دهند اگر نه بایدن مجبور است در چند جبهه بجنگد.
کریمی تاکید میکند: «اکنون موازنه مشکلات داخلی و بیرونی آمریکا به هم خورده است. به همین دلیل الان میگویم بایدن بیشتر نگران تنظیم روابط با جمهوری خواهان است. اشتباهی که اوباما کرد و بایدن نمیخواهد آن را مرتکب شود از دست ندادن کنگره در انتخابات میان دورهای است مسئلهای که اوباما با سرمستی در دو سال اول آن را نادیده گرفت. اکنون بایدن میخواهد روابط معقولی با جمهوری خواهان برقرار کند که اگر دموکراتها کنگره را هم از دست دادند روابط کاری با جمهوری خواهان ادامه پیدا کند.»
کریمی در پایان خاطرنشان میکند: «آمریکا اکنون از سیاست استمهال استفاده میکند و با فرستادن آدمهای بیربط در حال خریدن وقت است. با توجه به اینکه چندین ماه به پایان دولت روحانی بیشتر نمانده محترمانه کارهایی انجام میدهند تا دولت بعدی ایران روی کار آید و مذاکرات با دولت جدید باشد. اگر مجموعه غرب بگوید در این مدت سه ماهه نمیخواهد کاری انجام دهد علیه خود غرب میشود چون میخواهند در انتخابات هم تاثیرگذاری کنند و در نهایت اینکه میخواهند برای دولت فعلی احترام قائل شوند چون ۴سال بر سر مسئلهی برجام مقاومت کرد و باقی ماند.»