وزیر خارجه عراق روز گذشته در راس هیاتی وارد تهران شد.
در این سفر وزیر خارجه عراق با ارائه گزارشی از تحولات سیاسی و امنیتی اخیر در عراق بر این باور بود که امنیت و ثبات زیرساخت توسعه اقتصادی و رفاه است و برای کشوری همچون عراق که سالها درگیر مبارزه با تروریسم و ناامنی بوده برقراری امنیت اولین اولویت محسوب میشود. او با اشاره به توافقات انجامشده میان مسئولان دو کشور برای تادیه بدهی عراق به ایران که به دلیل تحریمهای خارجی به تعویق افتاده تاکید کرد که با تلاش مستمر حوزههای مالی و بانکی و دستگاههای اقتصادی ایران و عراق برخی از موانع مهم برداشته شده و بهزودی براساس مدل مورد توافق دو کشور روند پرداخت بدهیها آغاز میشود. در این میان در روزهای گذشته تنشهایی نیز در عراق صورت گرفت و در ابتدا یک پایگاه در اربیل عراق مورد هدف قرار گرفت و در ادامه نیز ایالاتمتحده به اهدافی در مرز میان سوریه و عراق حمله کردند که نخستین نمونه در دوران بایدن بود و نگرانیهایی را در این برهه زمانی که فضای تنشزدایی ایجادشده به وجود آورد. درراستای بررسی این مساله «آرمان ملی» گفتوگویی با قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت امورخارجه داشته است که در ادامه میخوانید.
سفر وزیرخارجه عراق در این برهه زمانی به ایران با چه اهدافی میتواند صورت گرفته باشد؟
با وجود اینکه جزئیات گفتوگوها میان مقامات ایرانی و عراقی مطرح نشده اما به نظر میرسد وزیرخارجه عراق در راستای تنشهای اخیر در این کشور به ایران سفر کرده است. ما شاهد بودیم که نخست در اربیل و سپس در غرب عراق دو تنش بهوجود آمد. عراقیها بههیچوجه تمایل ندارند که این وضعیت ادامه پیدا کند و عراق به سرزمین منازعات برخی کشورها بدل شود. آنها انتظار داشتند که با رفتن دونالد ترامپ و با روی کار آمدن جو بایدن میزان تنشها در عراق و منطقه کاهش یابد و به همین علت انتظار چنین تنشهایی را نداشتند و علاقهای ندارند تا بحران دیگری در این کشور بهوجود آید. تصور عراقیها تا این لحظه محقق نشده است. طبیعی است که عراق با ایران و سایر همسایگان خود روابط خود را گسترش دهد. عراق نیاز دارد با ایران و عربستان که دو کشور مهم منطقه هستند ارتباط برقرار کند. آنچه در ظاهر است و آنچه در باطن رقم میخورد ممکن است متفاوت باشد و صرفا سفر وزیرخارجه عراق نمیتواند به این دلیل باشد و احتمال دارد مسائل اقتصادی پوششی باشد تا ظاهر سفر را مثبت جلوه دهد.
تا چه میزان احتمال دارد برخی کشورهای عربی منطقه با این قبیل فضاسازیها به دنبال مخدوش کردن روابط دولت بایدن با ایران باشند؟
بعید نیست این اتفاق رقم بخورد؛ زیرا بازیگرها و گروههای بسیار زیادی در عراق در حال نقشآفرینی هستند و هرکدام منافع خاص خود را دارند و ممکن است در راستای این منافع نقشههایی را نیز علیه ایران طراحی کنند. اینکه در یک حمله نام ایران روی آن سلاح باشد یا نوع سلاح ایرانی باشد به این معنا نیست که آن حمله قطعا کار ایران بوده است. خاورمیانه منطقهای است که هر نوع سلاحی میتوان در آن مشاهده کرد و گروههای مختلف بدون اینکه رابطهای داشته باشند میتوانند این سلاحها را تهیه کنند. درگیریها و تنشهای موجود در منطقه به گونهای است که این فضا را ایجاد کرده است. ایران در این برهه زمانی حملهای علیه نیروهای آمریکایی انجام نمیدهد؛ زیرا تمام کشور مسیر دیپلماتیک را در پیش گرفتهاند. هواداران ایران نیز در همین راستا دست به اقدامی نظامی نخواهند زد. این رژیمصهیونیستی، عربستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس هستند که نیازمند تنش بوده و به همین علت ممکن است این تنشها نیز با خرابکاری این کشورها شکل گرفته باشد. منطقه خاورمیانه به قدری بازیگران متعدد دارد که معادلات را برهم زده است. ممکن است گروهی وابسته به یک کشور باشد اما در باطن برای کشور دیگری عملیات انجام دهد.
انتخابات آتی عراق تا چه میزان تحت تاثیر این تحولات قرار خواهد گرفت و دولت آتی عراق باز هم به غرب نزدیک خواهد بود؟
در برههای از زمان هستیم که هر شخصیتی و هر دولتی که در عراق روی کار آید مجبور است ارتباط خود با غرب و ایالاتمتحده را حفظ کند و با آنها رابطه خوبی داشته باشد. مشخصا بدون تقویت رابطه با آمریکا و ارتباط با این کشور، دولتها در عراق با موانع زیادی روبهرو میشوند. همزمان دولتهایی که در عراق روی کار میآیند باید با سایر کشورهای مهم منطقه از جمله ایران و عربستان نیز رابطه داشته باشند تا بتوانند به کار خود ادامه دهند و شاید مهمترین کاری که باید انجام دهند این است که یک توازن به وجود آورند. دولت مرکزی عراق و دولت کردها در شمال عراق امروز رابطه خود و آمریکا را به شکلی حیاتی ترسیم کردهاند و شاید اگر این روابط را مخدوش کنند، عراق بار دیگر صحنه درگیریهایی شود.