محمدجواد ظریف اضافه کرد که امریکا برای بازگشت به برجام، باید مجوز این بازگشت را بهدست بیاورد و نمیتواند بهطور خودکار به این توافق بازگردد. امریکا قبل از لغو تحریمها نمیتواند به برجام بازگردد. وزیر امور خارجه این را نیز اضافه کرد که کاهش تعهدات ایران، تنها متوقف به لغو اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی نخواهد بود و ایران، گزینههای دیگری هم دارد که با رافائل گروسی به بحث خواهد گذاشت.
وزیر امور خارجه کشورمان روز گذشته در گفتوگوی زنده با شبکه «پرس تیوی» که همزمان با سفر مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی به ایران انجام شد، با بیان اینکه بند ۳۶ برجام به ایران اجازه برداشتن گامهای چارهساز دربرابر نقض عهد دیگر اعضا را میدهد، تصریح کرد: ما برجام را نقض نکردیم بلکه با هدف چارهسازی و علاجی برای این توافق، گامهای کاهش تعهدات را برداشتیم، ضمن اینکه کاهش تعهدات ایران بازگشتپذیر است و به محض اجرای تعهدات غربیها ما نیز بلافاصله به تعهدات کامل خود باز خواهیم گشت. او تأکید کرد: زمانی که طرفهای مقابل به اجرای تعهدات کامل خود بازگشتند آنگاه مذاکراتی خواهد بود، اما این مذاکرات برای تغییر این توافق و افزودن بندهای اضافی نخواهد بود.
ظریف درباره چیستی این مذاکرات، با بیان اینکه در برجام درباره همه چیز از جمله جدولهای زمانی، مسائل منطقهای، مسائل موشکی پرداخته شده، اضافه کرد: ما قصدی برای بحث و بررسی در این موارد نداریم اما میخواهیم در این باره صحبت شود که چگونه میتوان تضمین کرد که اقدامات قبلی امریکا دوباره تکرار نشود، بنابراین طرف مقابل باید در این زمینه اطمینان بدهد. وزیر امور خارجه تأکید کرد: زمانی که امریکا به تعهدات خود باز نگردد، اقدامات دیگری از سوی ایران اتخاذ خواهد شد که در سفر مدیرکل آژانس به تهران با او صحبت خواهد شد.
رئیس دستگاه دیپلماسی با اشاره به اینکه بهرغم اذعان بایدن به شکست فشار حداکثری ترامپ، تاکنون در رفتار بایدن در قبال ایران نسبت به دولت قبلی امریکا تغییری مشاهده نشده است، گفت: مشکل امریکا این است که معتاد به تحریم، اعمال فشار و قلدری شده است. اما این سیاستها در کشوری با هزاران سال تاریخ مؤثر واقع نخواهد شد. بنابراین آنان بپذیرند که در برابر ایران، سیاست قلدری، فشار، فشارحداکثری کارساز نیست.
ظریف خطاب به دولتمردان کنونی امریکا افزود: آنچه آنان الان باید انجام دهند این است که چشمان خود را باز کنند و یک ارزیابی درست از گذشته نه تنها از عملکرد دولت ترامپ، بلکه از همه دولتهای قبلی درقبال ایران داشته باشند. سپس درخواهند یافت که در برابر این، تنها احترام است که میتواند کارساز و مؤثر واقع شود.
او با تأکید بر اینکه امریکا برای بازگشت به برجام، باید مجوز این بازگشت را بهدست بیاورد و نمیتواند بهطور خودکار به این توافق بازگردد، تصریح کرد: امریکا قبل از لغو تحریمها نمیتواند به برجام بازگردد. برجام به عنوان یک توافق ۱۵۹ صفحهای چیزی نیست که یکی از اعضای آن هر زمان که دلش بخواهد بگوید که به آن نیاز ندارد و میخواهد از آن خارج شود. اصلاً چنین چیزی قابل قبول نیست.
جزئیات اجرای قانون اقدام راهبردی
ظریف درباره اجرای قانون اقدام راهبردی و لغو اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی در 5 اسفندماه، تأکید کرد که این یک ضربالاجل برای جهان یا یک اولتیماتوم نیست، بلکه یک موضوع داخلی بین مجلس و دولت است. او با اشاره به اینکه ما دموکراسی داریم و موظف به اجرای قوانین کشور هستیم، گفت: آقای رافائل گروسی خواستار ملاقات از ایران شد و ما آن را پذیرفتیم. ما چیزی برای پنهانکاری نداریم و به دنبال توسعه تسلیحات هستهای نیستیم و این موضع نهایی ایران است. ما هرگز به دنبال تسلیحات کشتارجمعی و هستهای نیستیم.
ظریف با بیان اینکه ما با رافائل گروسی به عنوان نماینده قدرتهای بزرگ گفتوگو نمیکنیم بلکه به عنوان کسی گفتوگو میکنیم که نماینده ایران هم هست، اضافه کرد: ما با رافائل گروسی درباره قوانین کشورمان صحبت میکنیم که این به معنی اجرای تصمیمات مجلس است. در عین حال، نمیخواهیم بنبستی ایجاد شود که آقای گروسی نتواند به وظایف خود برای اثبات صلحآمیز بودن برنامه هستهای ایران ادامه دهد.
او تأکید کرد که ماهیت برنامه هستهای ایران صلحآمیز بوده و این ماهیت تغییری نخواهد کرد و غرب نیز باید روابط اقتصادی با ایران را عادی سازد.
وزیر امور خارجه در پاسخ به اینکه درصورت اجرای قانون مجلس، دوربینهای نظارتی آژانس در سایتهای هستهای ایران برچیده خواهد شد، گفت: اینها چیزهایی است که با مدیرکل آژانس صحبت میشود، اما طبق چیزی که براساس تصمیم مجلس از ما خواسته شد، این است که فیلمهای ضبط شده از سوی دوربینها در اختیار آژانس قرار نگیرد. آژانس قبلاً به این فیلمها بطور اتوماتیک دسترسی داشت، البته نه بهصورت آنلاین و مستقیم.
او درعین حال تأکید کرد: هرچه بین ما و آژانس بنابر آنچه مصوب شده است باید محرمانه بماند چراکه در غیر اینصورت هیچ کشوری اجازه نخواهدداد تا از سایتهای آنان بازرسی به عمل آورند.
ظریف افزود: اسرائیل اقدام به توسعه دیمونا کرده است دیمونا تنها کارخانه ساخت و تولید بمب اتمی در منطقه خاورمیانه است و کاملاً سری است اما آیا ما هیچ ابراز نگرانی از سوی جو بایدن یا آنگلا مرکل و یا مکرون (درباره دیمونا) شنیدهایم؟
کاهش 30 درصدی توان نظارتی آژانس با اجرای قانون مجلس
در همین حال، سید عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه نیز درباره اقدام ایران برای لغو اجرای پروتکل الحاقی تصریح کرد: ما تعهدات خود را بجز قسمت نظارتها کاهش دادیم. در قانون مجلس، دولت مکلف است که اجرای نظارتهای فراتر از پادمان که شامل پروتکل الحاقی هم میشودرا متوقف کند. از زمان الحاق به «انپیتی» موافقتنامه پادمان میان ایران و آژانس در حال اجرا است. در برجام برای اعتمادسازی اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی و اقدامات فراتر از آن را در بخشهایی اجازه دادیم.
او با بیان اینکه با لغو اجرای این نظارتها، دامنه نظارت آژانس از بین نمیرود، بلکه محدود میشود، اضافه کرد: براساس پادمان جامع، بازرسان در ایران حضور خواهند داشت و تبلیغات غربیها در این باره درست نیست. از نظر من حدود ۲۰ الی ۳۰ درصد توان نظارتی آژانس بعد از لغو اجرای پروتکل الحاقی کاهش مییابد. در قدم اول غنیسازی ۲۰ درصد انجام شده و در قدم بعدی اجرای پروتکل و نظارتهای اضافی دیگر کاهش می یابد. این اقدام مقرر شده ۵ اسفند انجام شود و با توجه به اینکه به نظر نمیآید تا این تاریخ اقدامی برای لغو تحریمها انجام شود، این قانون در این تاریخ اجرا میشود.
عراقچی با اشاره به اینکه اقدام ایران به معنی خروج از برجام نیست، تأکید کرد: اقدام ۵ اسفند یعنی توقف اجرای پروتکل الحاقی برگشتپذیر است. به محض اینکه خواستههای ما در برجام و خواسته مجلس در مصوبه مذکور انجام شود، میتوانیم به این اقدامات بازگردیم. تعهدات ما در برجام کاهش مییابد اما بازرسیها متوقف نمیشود و بر اساس پادمان جامع ادامه دارد. او گفت: راه برای بازگشت طرفهای برجامی باز است و راهکار این بازگشت که بارها از سوی مقامات ایران بیان شده است، عمل آنهاست. اگر آنها به تعهدات خود برگردند و ما آنها را راستیآزمایی کنیم، مسیر قابل بازگشت است.
عراقچی درباره دعوت اروپا از امریکا برای حضور در قالب مذاکرات ۱+۵ گفت: موضع ما روشن است که ما ۱+۴ داریم. آقای بورل هماهنگ کننده مذاکرات هستهای هم هستند و اعلام کرده که از اعضای فعلی برجام برای یک جلسه غیررسمی دعوت میکند و از امریکا هم به عنوان میهمان دعوت میکند تا گفتوگویی برای نقشه راه آینده انجام شود.
او با بیان اینکه ما در حال بررسی این پیشنهاد هستیم و با سایر شرکا چین و روسیه در حال مشورت هستیم، اظهار کرد: اما تصور میکنیم که بازگشت امریکا به برجام و رفع تحریمها به مذاکرهای احتیاج ندارد. اگر میخواهند برگردند، تحریمها را بردارند و به برجام بازگردند. این دعوت به گفتوگو از نظر ما مبهم است. اصولاً نیاز به گفتوگو نداریم. ممکن است ترتیبات عملی و فنی نیاز باشد اما اصولاً نیاز به گفتوگو نیست. با این حال در حال بررسی پیشنهاد آقای بورل هستیم.