رئیس جمهوری ایران روز گذشته و در سالروز پیروزی انقلاب اسلامی ضمن طلب عفو از مردم برای اینکه اگر در هفت سال ونیم گذشته آنچنان شایسته مردم عمل نکرده است؛ گفت: «اگر توطئه خارجیها، صهیونیستها، تندروهای آمریکا و ارتجاع منطقه و جنگ تحمیلی اقتصادی نبود، ما امروز شرایط خیلی بهتری را در ایران شاهد بودیم و به همه آرزوهای خود دست یافته بودیم.»
بررسی کارنامه دولت در هفت و نیم سال گذشته با یک نگاه غیر صفر و صدی حتما نکات مثبت و منفی توامان داشته است. اما علیرغم مشارکت مردم در سال 96 برای دادن رای قاطع به حسن روحانی، برآیند مردم پس از گذشت سه و نیم سال چندان به انتخابشان مثبت نیست. بررسی دلایل اینکه چرا دولت روحانی نتوانست انتظارات رای دهندگان را برآورده کند از چند جهت قابل بررسی است. آنچه که مردم از وی انتظار داشتند تنها معطوف به تحولات اقتصادی نبود - هرچند که بخش بسیار مهمی به حساب می آید - بلکه به لحاظ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نیز انتظاراتشان برآورده نشد. تردیدی نیست که در وجه ناکارآمدی اقتصادی در دولت دوازدهم، تحریمها عامل مهم و موثری بوده است اما نا امیدی مردم از شعار تدبیر و امید دولت روحانی تنها معطوف به عملکرد اقتصادی نیست. چه بسا اگر دولت در انتخاب اعضای کابینه و به تبع آن انتخاب افراد شایسته تر برای اصلاح ساختارهای معیوب اقدام میکرد وضعیت اقتصادی نیز بهتر میشد. هرچند تحلیل نگارنده از منظر گفتمان غیرعلمی جریانی نیست که معتقد است تحریم ها نعمت است و با تحریم هم می توان اقتصادی شکوفا داشت اما به واقع بسیاری از رویه های غلطی که به خصوص در دولت قبل در سیستم مدیریتی و اداری کشور بنا شد در دولت روحانی و در خوشبینانه ترین حالت با اندکی تغییر و یا بدون تغییر به کار خود ادامه داد. در واقع ما همچنان با یک ناکارآمدی مدیریتی در بیشتر دستگاه های اجرایی روبرو بودیم که به واسطه استفاده نکردن از نیروهای نخبه بر مدار شایسته سالاری رخ داد که نه تنها بهرهوری را بالا نبرد که به فساد بیشتر نیز دامن زد. در این بین ناپایداری وضعیت اقتصادی و به حاشیه رانده شدن برخی سلایق در حوزههای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی که با انفعال دولت روبهرو شد مردم را نسبت به انتخابشان دلسرد کرد. شکی نیست که رسانه ها نیز از این بیپشتوانگی از سوی دولت آسیب دیدند و در شرایطی که کرونا و شرایط بد اقتصادی دست خود را بر گلویشان گذاشته بود از کمترین حمایتی در بعد مسائل دیگر برخوردار شدند. با این همه اما به نظر میرسد آقای روحانی نه تنها برای کارهای نکرده که باید برای امید ناامیدشده مردمی طلب عفو کند که در سال 96 در یک اقدام کم سابقه به پای صندوق های رای آمدند اما احساس از یاس جایگزین آن شد. هرچند که مردم همچنان امیدوارند تا در زمان پیش رو نتیجه بردباری خود را شکوفایی و توسعه دوباره کشورشان ببینند اما به یاد داشته باشیم برای پیشبرد اهداف توسعه در کشور امید مردم متغیر بسیار مهمتری از سایر متغیرها به حساب میآید.