زنان قربانی اصلی کرونا

1.5 میلیون نفر از بازارکار خارج شدند

براساس تازه‌ترین گزارش مرکز آمار ایران، وضعیت نامطلوب بازار کار و تعطیلی برخی کسب و کارها به‌دلیل شیوع بیماری کرونا از ابتدای سال‌جاری، بیشترین تأثیر را در تحولات جمعیت فعال داشته است. با بروز کسادی در بخش‌های مختلف اقتصاد ایران، تقاضا برای نیروی کار کاهش و به تبع آن جمعیت فعال کاهش یافته است. بررسی نتایج طرح آمارگیری نیروی کار نشان می‌دهد که در فصل پاییز سال‌جاری 25 میلیون و800 هزار نفر از جمعیت 15 ساله و بیشتر از قابلیت مشارکت برخوردار بوده‌اند یعنی شاغل یا بیکار هستند. نتایج گویای آن است که در فصل پاییز سال‌جاری نسبت به فصل مشابه سال قبل حدود یک میلیون و 500 هزار نفر از بازار کار خارج شده‌اند که بیش از یک میلیون و 12 هزار نفر آنان را زنان و 477 هزار نفر آنان را مردان تشکیل می‌دهند. این تغییرات جمعیتی به نوبه خود موجب کاهش نرخ مشارکت اقتصادی نسبت به فصل مشابه سال قبل شده است.

کشاورزی بیشترین شغل را از دست داد

نتایج طرح آمارگیری نیروی کار گویای آن است که جمعیت شاغل در بخش‌های عمده اقتصادی کشوردر فاصله پاییز 1398 تا پاییز 1399 به نحو چشمگیری کاهش یافته است. کاهش بیش از یک میلیون و 30 هزار نفر جمعیت شاغل طی دوره مورد بررسی، به‌دلیل تداوم بحران بیماری کووید 19 بوده است. هرچند براساس گزارش‌ها شرایط بازار کار کشور بهبود یافته و بسیاری از کسب و کارها تا حدی از رکود خارج شده و شروع به فعالیت کرده‌اند، اما همچنان اثرات این بحران جهانی بر بازار کار مشهود است. بررسی جمعیت شاغل برحسب گروه‌های عمده فعالیت اقتصادی گویای آن است که بخش خدمات با 49 درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است و بخش‌های صنعت با 34.3 درصد و کشاورزی با 16.7 درصد در رتبه‌های بعدی قرار دارند. با نگاهی به جمعیت شاغل به تفکیک زیربخش‌های فعالیت مشاهده می‌شود، در فصل پاییز سال‌جاری نسبت به فصل مشابه سال گذشته جمعیت شاغل بخش کشاورزی بیش از 285 هزار نفرکاهش یافته که معادل 6.8 درصد رشد منفی است. همچنین بررسی جمعیت بخش‌های صنعت و خدمات نیز نشان می‌دهد جمعیت بخش‌های مذکور در پاییز 1399 نسبت به پاییز 1398 به ترتیب به میزان 8 هزار نفر و 741 هزار نفر کاهش یافته‌اند، به عبارت دیگر جمعیت بخش‌های صنعت و خدمات در این فصل نسبت به فصل مشابه سال گذشته به ترتیب معادل یک دهم درصد و 6.1 درصد رشد منفی داشته‌اند.

با نگاهی به جمعیت شاغل پاییز به تفکیک گروه‌های عمده رشته فعالیت اقتصادی 22گانه ملاحظه می‌شود که از بین 22 گروه عمده رشته فعالیت اقتصادی 8 گروه عمده فعالیت شامل ساختمان؛ فعالیت‌های اداری وخدمات پشتیبانی؛ آب رسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت‌های تصفیه؛ اطلاعات و ارتباطات؛ «فعالیت‌های تفکیک‌ناپذیر تولید کالاها و خدمات توسط خانوارهای معمولی برای خود مصرفی؛ فعالیت‌های خانوارها به‌عنوان کارفرما؛ مالی وبیمه؛ تأمین برق، گاز، بخار و تهویه هوا و استخراج معدن؛ نسبت به دوره مشابه سال قبل با افزایش جمعیت شاغل مواجه شده‌اند و سایر گروه‌های فعالیتی کاهش جمعیت شاغل را تجربه کرده‌اند و بیشترین کاهش مربوط به پنج گروه، تولید صنعتی- ساخت، کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری، عمده فروشی و خرده فروشی؛ تعمیر وسایل نقلیه موتوری و موتورسیکلت وفعالیت‌های خدماتی مربوط به تأمین جا و غذا و حمل‌ونقل و انبارداری است. از جمعیت یک میلیون و 30 هزار نفر شاغل از دست رفته حدود 75درصد مربوط به زنان است. همچنین نتایج این بررسی نشان می‌دهد که 207هزار نفر از مجموع 777 هزار زنی که از بازار اشتغال خارج شده‌اند در بخش کشاورزی کار می‌کرده‌اند که 22.5 درصد از آنها از کارکنان فامیلی بدون مزد بوده‌اند. از سوی دیگر 463 هزار نفر خروجی بخش خدمات، مردانی هستند که در بخش مذکورمشغول به فعالیت بوده‌اند. درست است که به‌طور کلی255 هزار نفر از مردان در دوره مذکور از بازار اشتغال خارج شده‌اند اما نکته قابل توجه مربوط به بخش صنعت است که نه تنها در دوره مورد بررسی خروجی نداشته، بلکه بیش از280 هزار نفر نیز به مردان شاغل در بخش صنعت افزوده شده است.

کاهش ساعات کار

با نگاهی به جمعیت شاغل براساس حجم کار و ساعت اشتغال ملاحظه می‌شود که جمعیت شاغل در پاییز1399 نسبت به فصل مشابه سال 1398 در طول هفته مرجع، حجم ساعت کار کمتری انجام داده‌اند و متوسط ساعات کار هفتگی در دوره مورد بررسی، کاهش داشته و از 44.6 ساعت در هفته در پاییز1398 به 41.7 ساعت در هفته برای هر نفر شاغل در پاییز سال‌جاری رسیده است. درمقایسه با فصل مشابه سال گذشته بیش از یک میلیون نفر از افرادی که 44 ساعت و بیشتر در هفته مرجع کار کرده‌اند و 378هزار نفر از افرادی که کمتر از 44 ساعت کار کرده‌اند، کاسته شده و 79 هزار نفر به جمعیت غایب موقت، افزوده شده است.

افت 460 هزار نفری بیکاران

براساس نتایج فصلی طرح آمارگیری نیروی کار، در فاصله پاییز 1398 تا پاییز 1399 تعداد بیکاران از 2 میلیون و 890 هزار نفر به 2 میلیون و 430 هزار نفر کاهش پیدا کرده است. بیشترین خروج جمعیت بیکار مربوط به زنان است، به نحوی که در سال‌جاری نسبت به فصل مشابه سال گذشته جمعیت بیکار زنان از 936 هزار نفر به 700 هزار نفررسیده و بیش از 235 هزار نفر کاهش یافته است این در حالی است که در دوره مورد بررسی جمعیت مردان بیکار از یک میلیون و 957 هزارنفر به یک میلیون و 736 هزار رسیده و معادل 221 هزار نفر کاهش یافته است.

افزایش 2.1 میلیونی جمعیت غیرفعال

براساس این گزارش، در پاییز 1399 نسبت به پاییز 1398جمعیت غیرفعال افزایش 2 میلیون و 181 هزار نفری را تجربه کرده است و از 34 میلیون و 410 هزار نفر در پاییز 1398 به 36 میلیون و 591 هزار نفردر پاییز 1399 رسیده است. از این افزایش حدود 807 هزار نفر مرد و بیش یک میلیون و 370 هزار نفر زن هستند. وضعیت نامطلوب بازار کار موجب شده است جمعیت غیرفعال، بویژه در میان جوانان و زنان، افزایش یابد. رصد حوادث اقتصادی-اجتماعی در سطح جهان گویای آن است که وقتی جوامع با بحران و کسادی بازار کار روبه‌رو می‌شوند، زنان زودتر از مردان از این شرایط متأثر شده و به دلایل مختلف از جمله باورهای فرهنگی نسبت به اینگونه حوادث آسیب پذیرتر بوده پس زودتر از بازار کار خارج می‌شوند.

استان‌های رکورددار در بیکاری

با نگاهی به نرخ بیکاری جمعیت 15 ساله و بیشتر به تفکیک استانی ملاحظه می‌شود، درپاییز1399 بیشترین نرخ بیکاری مربوط به استان آذربایجان غربی با 15.5 درصد و کمترین نرخ بیکاری مربوط به استان خراسان رضوی و ایلام با 5.1 درصد است. در پاییز 1399 نسبت به پاییز 1398 بیشترین کاهش نرخ بیکاری در استان چهارمحال و بختیاری اتفاق افتاده که از.16.1 درصد به 11.9 درصد رسیده و با کاهش 4.2 درصدی در این دوره مواجه شده است. در مقابل استان آذربایجان غربی با افزایش 4.3درصدی نرخ بیکاری بیشترین افزایش را در دوره مورد بررسی تجربه کرده است. دامنه نرخ بیکاری در دوره مذکور برابر با 10.4 درصد است. به‌طور کلی در پاییز1399 نسبت به دوره مشابه سال گذشته در 7 استان نرخ بیکاری افزایش و در 24 استان نرخ مذکور کاهش یافته است.

10.1 درصد از فعالان غیرفعال شدند

بررسی ماتریس انتقال جریانات بازار کار در پاییز 1399 نسبت به پاییز 1398 برای جمعیت 10 ساله وبیشترنشان می‌دهد، 10.1 درصد از جمعیت فعال پاییز 1398 از بازار کار خارج شده و غیرفعال شده‌اند، بدین ترتیب که 7.8 درصد از جمعیت شاغل و 2.3 درصد از جمعیت بیکار پاییز 1398 در پاییز 1399 غیرفعال شده‌اند. بررسی جمعیت شاغل 1399 گویای آن است که 86.1 درصد از جمعیت شاغل 10 ساله و بیش‌تر پاییز 1398 در پاییز1399 نیز همچنان شاغل مانده‌اند، 3.8 درصد از بیکاران و 9 درصد از جمعیت غیرفعال در دوره مذکور شاغل شده‌اند. رصد تغییرات جمعیت بیکار گویای آن است که 36.4 درصد جمعیت شاغل و 21.7 درصد جمعیت غیرفعال پاییز 1398 درپاییز 1399 بیکار شده‌اند و 40.8 درصد جمعیت بیکار پاییز سال گذشته در پاییز امسال همچنان بیکار مانده‌اند. با نگاهی به ترکیب جمعیت غیرفعال در پاییز 1399در مقایسه با فصل مشابه سال گذشته مشاهده می‌شود 88.3 درصد ازجمعیت غیرفعال پاییز 1398 در پاییز 1399 همچنان غیرفعال مانده و نتوانسته‌اند وارد بازار کار شوند و 7.8 درصد از جمعیت شاغل و 2.3 درصد از جمعیت بیکار پاییز 1398 در پاییز 1399 غیرفعال شده‌اند. به عبارت دیگر 10.1 درصد از جمعیت فعال دوره از بازار کار خارج شده و غیرفعال شده‌اند.