عذر خواستن در هر فرهنگی به طور تقریبی معانی یکسانی دارد. شخصی که اشتباه یا اشتاباهاتی را مرتکب میشود و مسئولیت آن را بر عهده میگیرد در مرحله نخست از کسانی که بابت آن اشتباهات آسیب دیده، طلب بخشش میکند. این طلب بخشش اما تنها مقدمهای است برای جبران اشتباه که مرحله تکمیلی پوزش طلبی است.
عذر خواستن در هر فرهنگی
به طور تقریبی معانی یکسانی دارد. شخصی که اشتباه یا اشتاباهاتی را مرتکب
میشود و مسئولیت آن را بر عهده میگیرد در مرحله نخست از کسانی که بابت آن
اشتباهات آسیب دیده، طلب بخشش میکند. این طلب بخشش اما تنها مقدمهای است
برای جبران اشتباه که مرحله تکمیلی پوزش طلبی است. عذرخواهی شاید یکی از
پیچیدهترین مسائل مربوط به روابط انسانی است هرچند در نگاه نخست ساده به
نظر برسد. با این همه اما عذرخواهی مسئولان و حاکمان شاید از بقیه ابعاد
طلب بخشش در زیست انسانی سختتر و پیچیدهتر باشد چنانکه پذیرش مسئولیت در
قبال جمعیت کثیری از انسانهای تحت فرمان همزمان که پسندیده است اما دشوار
هم به نظر میرسد.
روز شنبه اما شاید یکی از عجیبترین عذرخواهیهای
سیاسی در تاریخ معاصر را شاهد بودیم. کیم جونگ اون رهبر کره شمالی در
سخنرانی در روز شنبه، از ملت کشورش به دلیل مشکلاتی که با آن روبهرو
بودند عذرخواهی کرد. او در یک فضای احساسی و البته در مراسم رژه ارتش و
رونمایی از موشکهای بالستیک همراه با ریختن اشک گفت: «خجالت میکشم زیرا
من به هیچ وجه نتوانستم در برابر اعتماد بینهایت شما، چیزی ارائه کنم.»
بررسی
دلایل عذرخواهی «اون» البته میتواند گسترده و همراه با درنظر گرفتن انواع
ملاحظات سیاسی، جامعه شناختی در جامعه بسته کره شمالی باشد اما قطعاً
عذرخواهی «اون» با توجه به دلایل ناتوانیاش در گرسنگی مردمش که به سیاست
خارجی این کشور برمیگردد فقط در مرحله نخست خواهد ماند چرا که حداقل
نشانهای از تغییر در سیاستهای وی دیده نمیشود. با این همه اما در داخل
کشور خودمان هم مردم همواره از فرافکنی برخی مسئولان به جای پاسخگو بودن در
برابر مشکلات اقتصادی و... شکایت داشته و دارند. هرچند طی سالهای اخیر
برخلاف رویه گذشته هر از گاهی مسئول یا مدیری میانی درخصوص اتفاقی عذرخواهی
کرده است اما معمولاً این عذرخواهی ها هم در همان مرحله نخست یعنی
عذرخواهی بدون جبران اشتباه جا مانده است. بنابراین تردیدی نیست که در این
شرایط اقتصادی و معیشتی ناگوار حتی اگر مسئولان کشور نیز اقدام به عذرخواهی
از مردم کنند و همه چیز بر همان روال سپری شود تاثیر چندانی نخواهد داشت.
به
نظر میرسد در وضعیت فعلی آنچه میتوان از مسئولان انتظار داشت، نخست
شفافسازی درخصوص چرایی به وجود آمدن این شرایط و در گام بعد قبول مسئولیت
در برابر خطاهای صورت گرفته است.
آدرس کاخ سفید دادن قطعاً پاسخ وضعیت
معیشتی مردم در این شرایط نیست. مسئولان اگر در گام نخست بپذیرند که
مسئولیت وضعیت موجود بر عهده آنهاست شاید بتوان از آنها انتظار عذرخواهی و
در ادامه جبران خطاها را داشت. به نظر میرسد در این مورد هنوز از کشور کره
شمالی هم عقب ماندهایم. برای ردیابی اشتباهات انجام شده توسط برخی
مسئولان نیاز به جستجوهای پیچیده نیست. بسیاری از معضلات موجود چه در
اقتصاد و چه در جامعه محصول تصمیمهای غلطی است که کارشناسان بارها درخصوص
آن گفتهاند اما هیچ مسئولی، مسئولیت آن را برعهده نگرفته است.
درنهایت
اینکه آموزههای اخلاقی و دینی ما همواره تاکید بر پذیرش خطا داشته است.
چنانکه امیرمومنان(ع) همواره از پیروانشان خواستهاند «اعذر» یعنی «بسیار
پوزش پذیر» باشند. آموزهای که به نظر میرسد بیشتر از آنکه سرلوحه کار
مسئولان ما باشد، به صورت عملی توسط مسئولان کشورهایی مانند ژاپن و کره
جنوبی و البته حالا کره شمالی اجرا میشود.