چند روزی از حادثهای که میتوانست تبدیل به فاجعه شود، میگذرد. در پی تعرض جنگندههای آمریکایی نسبت به هواپیمای مسافربری ماهان به مقصد بیروت در آسمان سوریه، موضعگیریهای متعددی از سوی مقامات کشورمان صورت گرفت و ضرورت اقدامات حقوقی لازم جهت محکومیت این اقدام در مراجع بینالمللی را مورد تاکید قرار داد.
چند روزی از حادثهای که میتوانست تبدیل به فاجعه شود، میگذرد. در پی
تعرض جنگندههای آمریکایی نسبت به هواپیمای مسافربری ماهان به مقصد بیروت
در آسمان سوریه، موضعگیریهای متعددی از سوی مقامات کشورمان صورت گرفت و
ضرورت اقدامات حقوقی لازم جهت محکومیت این اقدام در مراجع بینالمللی را
مورد تاکید قرار داد. روز گذشته شبکه العالم در خبری پایگاه الازرق اردن را
محل برخاستن جنگندههای آمریکایی معرفی کرد. این درحالی است که
آمریکاییها در عراق و سوریه دارای پایگاههای نظامی هستند و برخاستن
جنگندهها از اردن موضوعی است که باید صحت و سقم آن مشخص شود. چنانچه صحت
داشت، موضوع قابل رسیدگی و پیگیری حقوقی است و در غیر اینصورت دامن زدن به
نقش اردن در این ماجرا، آب به آسیاب دشمن ریختن است. همینطور دنبال
فضاسازی رسانهای که برخی در جهت ترس ما از اردن ایجاد میکنند نیز نباشیم
بلکه واقعیتها را تحلیل کنیم. درباره قصد و نیت تعرض جنگندهها نسبت به
هواپیمای مسافربری کشورمان تاکنون فرضیه و گمانهزنیهایی مطرح شده. اینکه
با نزدیک شدن به هواپیمای مسافربری ماهان پدافند سوریه را فریب دهند که
هواپیما را متخاصم تشخیص و شلیک کند و به این ترتیب رابطه ایران و سوریه
خصومتآمیز شود. نظریه دیگر اینکه آمریکا با این اقدام ماجراجویانه، ایران
را تحریک و وادار به عمل متقابل کند تا تبدیل به یک فضاسازی جدید شود و
بتواند در مجامع بینالمللی از آن بهرهبرداری کند. به این ترتیب فشار بر
ایران را بیشتر کرده تا کشورهای دیگر هم نسبت به تحریم ایران متقاعد شوند.
در اجلاس اخیر شورای امنیت هر 14 عضو غیر از آمریکا متفقالقول بودند که
برجام توافق مثبتی بوده و آمریکا نباید از آن خارج میشد. درحقیقت آمریکا
برای اولینبار در مقابل 14 عضوی قرار گرفت که همه از برجام حمایت میکردند
و تنها خودش به اثبات درستی خروجش از برجام اصرار میورزید. بنابراین ممکن
است فضاسازی تحتتاثیر این باشد که ایران به سمت فعالیتهای ماجراجویانه
سوق داده شود و به این ترتیب افکار عمومی را نسبت به صدور قطعنامه جدیدی
مبنی بر تمدید تحریم تسلیحاتی ایران متقاعد کند. در واقع فریب پدافند هوایی
سوریه و تحریک و کشاندن ایران به سوی اقدامات ماجراجویانه، حدس و
گمانهایی است که به عنوان احتمالات در نظر گرفته میشود و باید دید چقدر
درست است. اما در واکنش به اینگونه مسائل، اتخاذ رویکرد حقوقی بهتر از
رویکرد نظامی است که به نظر میرسد در این مقطع منجر به پدید آمدن مشکلات
جدیدی برای ایران شود. مساله حقوقی ماجرا از طریق سازمان ملل و ایکائو قابل
پیگیری است ولو به نتیجه موردنظر نرسیم ولی از نظر فضاسازی و اینکه برای
آمریکا بازدارندگی ایجاد کند که تکرار نکند، بهتر است تا به سمت اقدام
متقابل برویم. با اینکه اقدام متقابل برای ایران امکانپذیر است ولی ریسک
را بالا میبرد و در این شرایط مدیریت کردن مراحل بعدی کار دشوارتر خواهد
بود. در حقیقت گرهی را که با دست باز میشود با دندان باز نمیکنند. در این
مقطع ایران با اقدامات حقوقی شکایت خود را دنبال کند تا براساس رویه
بینالمللی که در صورت تکرار، حق اقدام متقابل برای شاکی وجود دارد، بتواند
وارد آن مرحله شود.