عنوان دادگاه لاهه يا ديوان لاهه را بارها و بارها شنيدهايم ولي آنچه در لاهه وجود دارد، يک ديوان بينالمللي لاهه است که اصطلاحا به آن ICJ ميگويند. يک ارگان رسمي که زير نظر سازمان ملل است و کارش رسيدگي به اختلافات بين کشورهاست.
عنوان دادگاه لاهه يا
ديوان لاهه را بارها و بارها شنيدهايم ولي آنچه در لاهه وجود دارد،
يک ديوان بينالمللي لاهه است که اصطلاحا به آن ICJ ميگويند. يک ارگان
رسمي که زير نظر سازمان ملل است و کارش رسيدگي به اختلافات بين کشورهاست.
ايران تاکنون چهار بار از آمريکا به اين دادگاه شکايت کرده که طي آن به
اختلافات بين ايران و آمريکا رسيدگي و راي صادر شده است. دادگاه
ديگري هم به نام ICC داريم که در لاهه واقع است ولي زير نظر سازمان ملل
نيست. ديواني است که براساس پيمان رم بهوجود آمده است. در سال 1996
پيمان مهمي در پايتخت ايتاليا امضا شد و طي آن کشورها پذيرفتند ديوان
يا دادگاهي تشکيل دهند که جنايتکاران جنگي را محاکمه کنند. در ابتدا
جنايت جنگي را تعريف کردند و به جاي اينکه دولتها را محاکمه کنند،
اشخاص را محاکمه کردند. رئيسجمهور ليبرليا جزو اولين افرادي بود که
در اين دادگاه محاکمه شد، اما آمريکا از ابتدا با اين دادگاه مخالفت
کرد. البته آلبرايت، وزير خارجه وقت آمريکا در ابتدا پذيرفت ولي بعدا
به اين دليل که دادگاه خودشان را صالح ميدانند و اجازه نميدهند
دادگاههاي بينالمللي به مسائل آمريکاييها بپردازند، مخالفت کرد.
آمريکا قصد دارد وقتي دنيا در برابر تحريمهايي که بر ايران اعمال
کرد، واکنش نشان نداد و بلکه همراهي کرد، اين مسير را ادامه دهد و
هرجا امري را به مصلحت خود نميبيند، از ابزار تحريم استفاده کند. اين
امر هم يک ضربه حيثيتي مهم يک مرکز بينالمللي است که اعتراض سازمانهاي
حقوق بشري را برانگيخته و هم يک رويه جديد بينالمللي حقوقي بهوجود
ميآورد که فوقالعاده خطرناک است. سازماني که حدود 130 کشور عضو آن
هستند و ايران با اينکه امضا کرده بهدليل تعارضاتي که ممکن است با
قوانين داخلياش پيدا کند، هنوز عضو رسمي نشده است. تحريم آمريکا در
اين مورد مساله مهمي است چون هدف اين سازمان با اين همه تشکيلات، رسيدگي
به جنايت جنگي و جلوگيري از تکرار اين جنايتهاست. هدف رسمي اين است که
مانع از تکرار جنايتها در سطح بينالمللي شوند. بهخصوص محاکمه افرادي
که زماني قدرت در دست داشتند، کمک ميکند افرادي که الان مسئوليتي
برعهده دارند چنانچه مرتکب جنايتي شوند بعدا بايد در مقابل
اقداماتشان پاسخگو باشند. آمريکا ميخواهد خود را يک تافته جدابافته
از دنيا نشان دهد که حاضر نيست با قوانين بينالمللي که در تعارض با
منافع خود ميبيند، گردن نهد و اصولا بهعنوان يک کشور زورگو ميخواهد
سياستهاي خاص خود را در سطح بينالمللي اعمال کند و چنانچه دست به
جنايتي بزند، قابل پيگيري نباشد. چون آمريکا بعد از جنگ جهاني دوم
حداقل در 120 کشور دنيا مداخله مستقيم داشته. البته خود ICC عنوان
کرده به جنايتهايي رسيدگي ميکند که بعد از 2001 اتفاق افتاده که در
واقع مبدأ شروع کارشان است. درحقيقت آمريکاييها با اين اقدام
ميخواهند يک رويه حقوقي در دنيا جا بيندازند چنانچه سازماني مخالف
اهداف و برنامهريزيهاي آنها باشد، نه تنها از آن خارج ميشوند بلکه
امکان برخورد هم وجود دارد بهگونهاي که عملا مانع اجراي عدالت در
سطح بينالمللي ميشوند.