لرزه تهران، نشانه‌ فعال شدن آتشفشان دماوند بود؟

زلزله بامداد جمعه در گسل مشاء واقع در دماوند که طبق آخرين بررسي‌هاي انجام شده، مشخص گرديد که 9/4 ريشتر بوده است، اين شايعه را در ميان مردم رواج داد که ممکن است آتشفشان دماوند دوباره فعال شده باشد و کاربران شبکه‌هاي اجتماعي به طنز به يکديگر مي‌گفتند که بعد از کرونا و زلزله، نوبت انفجار آتشفشان دماوند است! در پاسخ به اين اظهارنظر اعلام مي‌کنم آتشفشان دماوند سال‌هاست که فعال شده، اما در وضعيت انفجاري قرار ندارد، بنابراين محدوده فعاليت آتشفشان دماوند به چشمه‌هاي آب گرم، فوران بخار از زمين و فعاليت‌هاي گرمايشي منتهي مي‌شود. در مطالعات ژئوفيزيکي که چند ماه پيش انجام داديم مشخص شد که فعاليت‌هاي آتشفشان دماوند، برروي گسل‌ مشاء تاثير‌گذار است يا فعاليت اين گسل‌ مي‌تواند برروي فعال شدن گسل‌هاي منطقه تاثيرگذار باشد، منتها اين امر بدان معنا نيست که فعاليت گسل مشاء، همان‌طور که موجب زمين لرزه شد، به دليل فعاليت انفجاري بودن آتشفشان باشد. منطقه‌اي که کوه دماوند در آن واقع شده، منطقه‌اي زلزله‌خيز است و گسل مشاء (به‌عنوان گسل فعال و خطرناک تهران) در اين منطقه قرار دارد، اما آتشفشان به عنوان يک عامل تحريک کننده (اضافه بر وضعيت موجود پوسته زمين) همچنان فعال است و همين امر موجب مي‌شود که ريتم‌هاي طبيعي پوسته گاهي تغيير کند و چه‌بسا زمين‌لرزه‌اي که بامداد جمعه رخ داد، ممکن است تحت تاثير فعاليت آتشفشان دماوند رخ داده باشد. در مطالعه‌اي که در سال‌هاي 86 و 96 در پژوهشگاه زلزله‌شناسي با همکاري دانشگاه استراسبورگ فرانسه در محيط پيرامون آتشفشان دماوند انجام داديم، مشخص شد که اين آتشفشان تغييرات دمايي بالايي داشته و در شهريور 97 که سيلابي در منطقه گزنک به راه افتاد، يکي از احتمالات وقوع آن سيلاب، گرم‌‌تر شدن پوسته در اثر فعل و انفعال دمايي بوده که پيرامون محيط دماوند رخ مي‌دهد و باعث آب شدن لايه‌هايي از يخ منطقه شده و به شکل سيلاب به روستاهاي همجوار خسارت وارد کرد. با اين توضيحات قصد دارم به خوانندگان اين سطور اعلام کنم که ما در رابطه با آتشفشان دماوند با يک مجموعه فعال روبه‌رو هستيم و اين مجموعه فعال مي‌تواند با عوارضي همچون تحريک گسل‌ها همراه باشد و باعث زمين‌لرزه‌هاي آينده نيز بشود. اما اگر فردي هم اين موضوع را تاييد کند که به دليل فعال شدن آتشفشان، زمين‌لرزه رخ داده يا اصلا آتشفشان در زلزله بي‌تاثير بوده، سخني قطعي نيست و زماني مي‌توان اين عوامل را با احتمال بيشتر تاييد يا تکذيب کرد که رصد و پايش دقيق‌تري مبتني بر شواهد پيرامون آتشفشان، اتفاق بيفتد. تاکنون پايش برخطي در اين رابطه رخ نداده و همين امر موجب مي‌شود به جرات بگوييم که همه صحبت‌ها برحسب حدس و گمان است. از سوي ديگر هيچ بعيد نيست که ما در روزهاي آينده شاهد زمين‌لرزهاي ديگري در استان تهران باشيم و شايد زمين‌لرزه اخير موجب شده باشد که مانند يک ضربه چکش، يک قطعه بزرگِ قفل شده روي گسل مشاء را به حرکت در آورده باشد، يا اينکه موجب تحريک گسل مجاور (گسل شمال تهران) شده باشد که در لواسانات و روستاي کلان به همديگر مي‌رسند. پس احتمال زلزله‌هاي ديگري در اين مقياس ريشتر يا بزرگتر وجود دارد و بايد مردم تهران آمادگي کامل را براي خطرات احتمالي داشته باشند. با قطعيت نمي‌توانيم بگوييم زلزله بامداد جمعه اصلي بوده يا پيش‌لرزه و نمي‌توانيم بگوييم اتفاق بزرگتري رخ نمي‌دهد، اما با توجه به اينکه برآورد شده در سال 1830 ميلادي زلزله تاريخي با بزرگاي هفت ريشتر روي اين گسل رخ داده، هميشه اين احتمال هست که زلزله‌اي بزرگتر از هفت ريشتر هم روي آن رخ بدهد.

برچسب ها: روزنامه ، آرمان ملی ، زلزله ، زلزله تهران