نسخه چاپی
ارسال به دوستان
ماه رمضان با خاطراتي گره خورده که ريشه در سال‌هاي طولاني دارد. مناجات ربنا هم يکي از آن خاطره‌هايي است که براي ما، فارغ از اينکه به عنوان اثر ملي ثبت شده، جنبه‌هاي متعدد دارد. مناجاتي که شجريان در اجراي آن به خوبي توانسته رنگ و طعمي از معنويت را به مخاطب ارائه کند.
آرمان ملي: ماه
رمضان با خاطراتي گره خورده که ريشه در سال‌هاي طولاني دارد. مناجات ربنا
هم يکي از آن خاطره‌هايي است که براي ما، فارغ از اينکه به عنوان اثر ملي
ثبت شده، جنبه‌هاي متعدد دارد. مناجاتي که شجريان در اجراي آن به خوبي
توانسته رنگ و طعمي از معنويت را به مخاطب ارائه کند. اين اثر به چنان اوجي
رسيده که حتي قاري شناخته شده‌اي ماننده غلوش مصري به ناتواني خود در
اجراي دوباره آن اقرار مي‌کند. فارغ از ديدگاه‌هاي سياسي که مي‌تواند
علت‌العلل تصميم پخش نشدن ربنا در سال‌هاي اخير باشد، در نقار پيش آمده بين
صداوسيما و استاد شجريان و در کنار محروم کردن مردم از شيندن ربنا، اين
تنها رسانه است که خود را در برابر گستره سلايقي قرار مي‌دهد که بر مقبوليت
اين نوا صحه گذاشته‌اند، آنهم نه امروز و ديروز، از همان اولين سال‌هايي
که اين نواي آسماني از هر بلندگويي پخش مي‌شد. ربنا به موازات نگاه سياسي
صداوسيما با دانه‌دانه خرمايي که روزه‌داران افطار مي‌کنند، در خاطره جمعي
مردم ما نشسته است. صرف نظر از اينکه در مواجهه سياست با آثار هنري، چندان
اطميناني به غلبه سياست بر هنر نيست، در اين موضوع خاص هنر با چنان معنويتي
درآميخته است که صداوسيما نمي‌تواند به آساني از واردشدن ضربه به خود
بگريزد. ربناي با صداي محمدرضا شجريان بي‌شک يکي از ماندگارترين مناجات‌هاي
چهل سال اخير است و با وجود آنکه کج‌سليقي مسئولان صداوسيما منجر به حذف
آن از راديو و تلويزيون شده اما همچنان مورد توجه است و براي بسياري از
مردم يادآور ماه رمضان و دقايق پيش از افطار است. بي‌شک دعاي ربنا با صداي
محمدرضا شجريان يکي از آثار ماندگار ملي مذهبي ماست. اين دعا تا آن حد با
زندگي مردم عجين شده که ماه مبارک رمضان را به نوعي با آن به ياد مي‌آورند.
مناجات ربنا در تيرماه سال 1358 توليد شده و براي مدت 30 سال يکي از
برنامه‌هاي اصلي صداوسيما و راديو در ماه رمضان بود اما حال چند سالي است
سازمان صداوسيما با وجود آنکه شجريان اين اثر را متعلق به مردم دانسته و
پخش آن را بلامانع مي‌داند، همچنان از پخش اين اثر خاطره‌انگيز و ملکوتي سر
باز مي‌زند و حتي شکايت در اين زمينه نيز پس از نزديک به يک دهه به جايي
نرسيده است! شجريان درباره اين اثر گفته است: «يکي از دوستان تعريف مي‌کرد
که يکي از قاري‌هاي بزرگ مصر به اسم غلوش در ايران بوده که ربنا را
مي‌شنوند. از اين کار يک کپي مي‌خواهد تا ببيند مي‌تواند اين را بخواند يا
نه؟ بعد از دوسال دوستم او را مجددا مي‌بيند و اين قاري به او مي‌گويد «کار
من نيست»، چراکه خواندن اوجي که در خواندن ربنا هست کار هر خواننده‌اي
نيست.» شجريان طي نامه‌اي اجازه پخش ربنا را به تلويزيون داده و اعلام کرده
که اين اثر مذهبي موسيقايي از آن مردم است. شجريان در نامه‌اي به عزت ا...
ضرغامي از او خواست پخش آثارش توسط شبکه‌هاي تلويزيوني را متوقف کند.
البته منظور شجريان دعاي ربنا نبود و او اجازه پخش اين مناجات و مثنوي
افشاري را پيش‌تر صادر کرده بود. يک سال پس از اين اتفاق بود که پخش ربنا
به‌طور کامل از شبکه‌هاي تلويزيوني و راديويي ممنوع اعلام شد! ربناي شجريان
از آن زمان تا امروز از شبکه‌هاي مختلف تلويزيوني و راديويي پخش نشد.
البته تلويزيون و مديران آن براي جايگزيني اثري ديگر به جاي ربناي شجريان
طي اين سال‌ها تلاش‌هاي بسيار کرده‌اند اما واقعيت اين است که هيچ‌کدام از
آن آثار با وجود ارزش‌هاي هنري و معنوي نتوانستند جاي ربناي شجريان را در
ماه مبارک رمضان پرکنند و تلويزيون در اين زمينه تاکنون ناموفق بوده است.
با همه ناديده انگاشتن‌ها و تلخي‌هاي موجود اما در سال 1396 اتفاق خوبي رخ
داد و هواداران استاد و مخاطبان موسيقي ايراني را خوشحال کرد. مناجات ربنا
در 19 ارديبهشت‌ماه همان سال در فهرست ملي ميراث فرهنگي ناملموس ايران ثبت
شد. در سال 1396 سيدرضا صالحي اميري وزير وقت ارشاد طي نامه‌اي از محمدجواد
لاريجاني عضو شوراي نظارت بر صداوسيما خواست که مناجات ربناي شجريان از
تلويزيون پخش شود. لاريجاني نيز با نامه‌اي پاسخ او را داد و با اين اتفاق
مخالفت کرد و گفت: از آنجا که موضوع دفاع از ايشان (شجريان) يک مناقشه
سياسي شده است، لذا در تلاوت مذکور توجه به آيات تحت‌الشعاع قرار مي‌گيرد.
شهرام ناظري طي گفت‌وگو با ايلنا گفت: «صداوسيما هميشه اين اجحاف را در حق
هنرمندان انجام داده و اين زورگويي و رفتار غيرعادلانه را نسبت به همه
داشته است. الان 40 سال است که آثار مرا پخش مي‌کند و هيچ‌حق و حقوقي به من
نداده است، هيچ قراردادي نبسته و هيچ‌اجازه‌اي هم نگرفته است. 11 سال پس
از ممنوعيت پخش ربناي استاد شجريان در تلويزيون مسئولان و روابط عمومي
سازمان صداوسيما اينک در پاسخ به پيگيري‌هاي ايلنا درباره پخش ربنا با صداي
شجريان در رمضان 99 تنها يک جمله مي‌گويند: «چيزي نشنيده‌ايم، پس اطلاعي
نداريم.» درنهايت با وجود علاقه مردم به اين مناجات، پخش اين اثر ماندگار
همچنان در رسانه رسمي کشور ممنوع است.
نظر شما
آخرین اخبار
