نسخه چاپی
ارسال به دوستان
دقیقا از 5 روز پیش (یعنی 7 بهمن ) بود که سوئیس اعلام کرد سازوکار بشردوستانه برای صادرات مواد غذایی و دارو به ایران را به طور کامل به مرحله اجرا درآورده است.
این بار دیگر ظاهرا وعده‌ای در کار نبود و عملا اقداماتی از طریق سوئیس صورت گرفت تا شرکت‌ها بدون ترس و نگرانی وارد این کارزار شوند و با ایران داد و ستد کنند.
در این کانال فقط 5/2 میلیون دلار از پولبانک مرکزی فعال شده؛
پرسش اینجاست اگر آمریکا صداقت دارد چرا برای کالاهای اساسی کانالی باز نمی‌کند
آفتاب یزد- گروه گزارش: دقیقا از 5 روز پیش (یعنی 7 بهمن ) بود که سوئیس اعلام کرد سازوکار بشردوستانه برای صادرات مواد غذایی و دارو به ایران را به طور کامل به مرحله اجرا درآورده است.
این بار دیگر ظاهرا وعده‌ای در کار نبود و عملا اقداماتی از طریق سوئیس صورت گرفت تا شرکت‌ها بدون ترس و نگرانی وارد این کارزار شوند و با ایران داد و ستد کنند.
جهت گیری مهم این کانال مالی، دارو و غذاست. چیزی شبیه به داستان کشورهایی که قبلا در تحریم بودند و با یک راهکار مالی و بر اساس اقدام بشردوستانه، پلی روی سد تحریم زده می‌شود تا ملزومات مورد نظر به کشور تحریم زده برسد.
این کانال مالی قبلا غیرفعال بود و در واقع بر روی کاغذ قرار داشت؛ چرا که تحریم‌های بانکی آمریکا هم مانع از آن بود که کشورها و شرکت‌ها حتی با مبنای بشردوستانه بتوانند مجوز ارسال دارو و حتی غذا را به ایران را به دست بیاورند.
مجوز نخستین پرداخت برای ارسال دارو به ایران به ارزش دو میلیون و ۵۵۰ هزار دلار از سوی یک شرکت داروسازی سوئیسی 5 روز قبل صادر شد. این شرکت اعلام کرده که داروهای مرتبط با سرطان و پیوند اعضا را حاضر است به ایران ارسال کند.
>چه اتفاق جدیدی رخ داده؟
حال سوال اینجاست چرا کانال موردنظر با وجودی که ماههاست فعال شده به تازگی وارد فاز عملیاتی و اجرایی شده و تاکنون اقدامی صورت نگرفته بود؟
نسیم شریفی کارشناس اقتصادی در پاسخ به پرسش مطرح شده می‌گوید: 6 ماه قبل یک بازرگانی ایرانی به من گفت که برای وارد کردن دارو از یک کشور اروپایی اقدام کرده اما به مشکل برخورده است؛ ما بررسی کردیم و متوجه شدیم که با وجود مستثنی شدن غذا و دارو از فهرست تحریم‌های آمریکا، شرکت‌های غربی همچنان از مبادله در حوزه‌های یاد شده با ایران ابا دارند که دلیل آن ترس از مجازات‌های اقتصادی وزارت خزانه داری آمریکا بوده است.
وی در پاسخ به این سوال که با فعال شدن این کانال مالی در 7 بهمن در واقع چه اتفاقی رخ داده ؟، گفت: اتفاق جدید که افتاده این است که گویا وزارت خزانه داری آمریکا یک پیوست قانونی منتشر و اعلام کرده آمریکا تضمین‌های لازم را به بانک‌های سوئیسی برای انجام معاملات خاص با ایران در حوزه بشردوستانه داده است.
به گفته این کارشناس اقتصادی معنای این پیوست در واقع این است که ورود به مرحله مبادله با ایران در بخش‌های مستثنی شده بلامانع است و شرکت‌ها و بانک‌های عامل در سوئیس می‌توانند بدون نگرانی از معاشرت اقتصادی با ایران در بخش‌های غذا و دارو با این کشور همکاری کنند. البته در حال حاضر تنها یک بانک سوئیسی برای این مبادله مجوز فعالیت دریافت کرده است.
>شاید بانک‌های دیگر سوئیسی هم
وارد کارزار شوند
نگاهی دقیق‌تر به ساز و کار کانال سوئیسی ابعاد بیشتری از کارکرد آن را نمایان می‌سازد. به نظر می‌رسد کانال سوئیسی فعلا در محدوده سوئیس فعالیت می‌کند و سایر شرکت‌های غربی در حال حاضر نمی‌توانند از طریق آن مبادله‌ای با ایران داشته باشند.
علیرغم بدبینی‌های موجود نسبت به فعال شدن این کانال، به نظر می‌رسد امکان گسترده‌تر شدن فعالیت این کانال مالی با مشارکت سایر بانک‌های سوئیسی در آینده وجود دارد.
این موضوع در بیانیه دولت سوئیس مورد اشاره قرار گرفته که به نظر می‌رسد به نوبه خود یک راهکار مداوم برای حل بخش‌هایی از مشکل اقلام تحریمی ایران باشد.
بیانیه دولت سوئیس می‌گوید که این سازوکار توسط سوئیس و در همکاری نزدیک با نهادهای مسئول در آمریکا و ایران تعبیه شده است و طرفین در جریان ماجرا بوده‌اند. با این حال نکته مهم این بیانیه این است که در ساز و کار مذکور سخن از تعدادی از بانک‌ها و شرکت‌های سوئیسی است و نه یک بانک و یک شرکت.
البته در این فرآیند قرار است وزارت خزانه‌داری آمریکا به بانک‌های دخیل تضمین‌های لازم را هم بدهد چرا که معاملات مالی در این فرآیند براساس مقررات ایالات متحده انجام خواهد شد. در مقابل، بانک‌ها و صادرکنندگانی که در این سازوکار مشارکت می‌کنند اطلاعات دقیق فعالیت‌های تجاری و شرکای تجاری خود در ایران و نقل‌وانتقال پول را در اختیار وزارت امور اقتصادی سوئیس قرار می‌دهند.
اتفاق دیگری که در این فرآیند رخ می‌دهد این است که وزارت امور اقتصادی سوئیس این اطلاعات را در همکاری با وزارت خزانه‌داری آمریکا راستی‌آزمایی کرده و تضمین می‌کند که کنترل لازم در رابطه با معاملات و انتقال ارز رعایت شده باشد. به همین منظور، وزارت امور اقتصادی سوئیس اطلاعات دریافت شده از بانک‌ها و صادرکنندگان را در اختیار وزارت خزانه‌داری آمریکا قرار می‌دهد که طبعا چون اطلاعات شرکت‌های طرف معامله با ایران به واشنگتن می‌رود ممکن است شرکت‌های کمتری برای آنکه خیلی زیر ذره بین آمریکا نباشند نسبت به حضور در این فرایند اعلام آمادگی کنند.
از سوی دیگر شرکت‌های سوئیسی قبلا نگران این بودند که اگر کالایی بشردوستانه به ایران ارسال کنند، تکلیف پول آنها چه می‌شود؟ حالا این کانال مالی می‌گوید حل این مشکل با من !
بر همین اساس، هدف سازوکار تجاری بشردوستانه سوئیس ایجاد یک کانال امن پرداخت برای صادرکنندگان و تولید کنندگان موادغذایی و دارو در سوئیس از طریق یک بانک سوئیسی است تا دریافت پول صادرات آنها به ایران تضمین شود.
>سوئیسی‌ها خودشان جلو آمدند
یا آمریکایی‌ها اصرار کردند؟
این سوال در نوع خودش تا حدی مبهم و دوپهلو است. سوئیسی‌ها می‌گویند بر اساس سنت‌های بشردوستانه سوئیسی راساً برای این امر خیر پا پیش گذاشته‌اند اما برخی روایت‌ها که آمریکایی‌ها مدعی آن هستند، این است که خزانه داری آمریکا با درک ناقص بودن مستثنی شدن دارو و غذا مبادرت به رفع مشکل کرده تا دسترسی طرف ایرانی به اقلام با سهولت انجام بگیرد.
29 آذرماه 98 سفرای ایران و آمریکا در حاشیه نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد قطعنامه ناظر بر برجام (۲۲۳۱) چند دقیقه‌ای با هم صحبت کردند که یک ویدیوی دوربین سازمان ملل متحد در همان لحظه نشان داد که «کلی کرفت»، سفیر جدید آمریکا، پس از پایان جلسه شورای امنیت به طرف هیات ایرانی رفته و با مجید تخت‌روانچی، سفیر ایران مشغول گفتگو شد. سفیر آمریکا درباره دختر فوت شده سوال کرد و فوت او را به همتای ایرانی‌اش تسلیت گفت؛ دختری که مجید تخت روانچی در اظهارات خود در جلسه شورای امنیت گفت نامش آوا بوده و به خاطر کمبود مواد درمانی ناشی از تحریم‌ها در اثر بیماری پوستی‌ای در گذشته است.
ظاهرا این اتفاق باعث شده که دولت آمریکا که بارها مدعی شده دارو و غذا از تحریم‌ها مستثنی هستند، پی ببرد که یک جای کار ایراد دارد و آن اینکه تا مجوز خزانه داری آمریکا نباشد هیچ شرکتی با وجود معافیت غذا و دارو از تحریم جرات نمی‌کند وارد مبادله با ایران شود.
آوا، دختر دوساله اهوازی که از بیماری EB در رنج بود. او در اثر نرسیدن دارو دچار مشکل شد. سفیر ایران در سازمان ملل درباره این بیماری گفته بود: واردات این داروها برای بیماران پروانه‌ای به خاطر تحریم‌ها تقریبا غیرممکن شده و حیات سایر کودکان بی گناه پروانه ای، نظیر آوا در معرض خطر بیشتر قرار گرفته است.
تخت روانچی گفته بود هم اکنون کودکان پروانه‌ای درد ناشی از تحریم‌های غیرانسانی آمریکا را با دل و جان خود لمس می‌کنند. خرداد سال جاری آوا از درد برای همیشه رهایی یافت و درگذشت.
در اصل به نظر می‌رسد قوانین تحریم آمریکا قانونا به رئیس جمهور این کشور اجازه نمی‌دهد اقلام بشردوستانه شامل دارو، مواد غذایی، کالاهای اساسی کشاورزی و نظایر آن را در هیچ وضعیتی تحریم کند. همچنین طبق قوانین بین المللی، تحریم اقلام بشردوستانه حتی در زمان جنگ نیز جرم تلقی می‌شود.
اما مشکلی که وجود داشت این بود که تجار ایرانی به کرات گفته بودند که بانک‌های خارجی از بیم اینکه ارتباط با ایران آنها در معرض تحریم آمریکا قرار دهد به سادگی حاضر به ارائه تسهیلات برای مبادلات اقلام غذایی و دارویی نبودند. این موضوع باعث شد برخی مقامات ایرانی آمریکا را متهم کنند که با تحریم دارو، جان بیماران ایرانی را به مخاطره انداخته است.
حال رسانه‌های آمریکایی مدعی هستند که خزانه داری آمریکا در خصوص غذا و دارو رفع عیب‌های قانونی لازم را انجام داده است.
البته این روایت را آمریکایی‌ها دارند اما سوئیسی‌ها می‌گویند فعال شدن کانال مالی مبنای دیگری دارد و آنها بر اساس سنت بشردوستانه سوئیسی، خودشان این کانال را فعال کرده‌اند.
>روایت سوم؛ آقای ایران در برجام بمان!
بعد از اینکه جمهوری اسلامی به دفعات اروپایی‌ها را به بی عملی در خصوص کانال مالی سوئیسی و پیشتر اینستکس متهم کرد و حتی سازوکار کاهش مرحله‌ای تعهدات برجام را آغاز کرد، اروپایی‌ها به شدت نگران شدند و تصمیم گرفتند کاری انجام دهند.
اروپا قبلا در ماجرای اینستکس و SPV قول‌هایی را داده بود که در نهایت این شرکت‌های اروپایی بودند که جا زدند و از ترس زیر ذره بین قرارگرفتن از سوی آمریکا پا پیش نگذاشتند.
در ماجرای کانال اروپا اتفاق بدی که افتاد این بود که آمریکا به شدت با آن مخالفت کرد و در واقع علت به تاخیر افتادن راه‌اندازی سازوکار مالی اتحادیه اروپا فشار آمریکا بود. در واقع اروپا می‌خواست با این کانال مالی از برجام حمایت کند تا به بدقولی متهم نشود.
در کشاکش این تحولات بود که بحث کانال سوئیسی مجزا از کانال مالی اروپا مطرح شد و از قضا آمریکا حامی آن شد. چون به نظر می‌رسید سوئیسی‌ها خیال آمریکا را راحت کردند که به جز دارو و غذا اجازه هیچ مبادله دیگری را به ایران نخواهند داد ضمن آنکه این کانال در دوره قبلی تحریم ایران هم با مجوز آمریکا فعال شده بود.
سوئیس عضو اتحادیه اروپا نیست و از سوی دیگر، این کشور دارای صنایع داروسازی بزرگی است و از لحاظ سیاسی هم کشوری بی‌طرف به شمار می‌رود. همین دلایل موجب شد سوئیس میزبانی کانال مالی با ایران را برعهده بگیرد.
کانال تجاری ایران ـ سوئیس هیچ شباهتی به اینستکس نداشت و قرار هم نبود ملغی شود برای همین سفارت سوئیس خیلی جلوتر به طرف ایرانی اطلاع داد که می‌خواهد این کانال را فعال کند.
حالا با فعال شدن این کانال در 5 روز گذشته، اروپایی‌ها انتظار دارند ایران از کاهش تعهدات خود چشم پوشی کند تا برجام در مسیر خودش ادامه پیدا کند.
>بانک مرکزی: از پول ما برای خودمان؟
با وجود فعال شدن این کانال، رئیس کل بانک مرکزی ایران می‌گوید سازوکار واردات اقلام بشردوستانه که با همکاری دولت‌های سوئیس و آمریکا راه‌اندازی شده، «ناکافی» است.
عبدالناصر همتی گفت: پول دارویی که از طریق این سازوکار خریداری شده، «از محل منابع بانک مرکزی در بانک سوئیسی» بوده است و «باید مکانیزم بانکی برای انتقال و تامین منابع خرید کالاهای اساسی» فراهم شود.
او گفته با پیگیری سفارت سوئیس معامله‌ای به ارزش ۲ و نیم میلیون دلار برای خرید دارو از طریق یک شرکت سوئیسی انجام شده است.
>شاید هم فتح بابی شد
با وجود نگاه بدبینانه بانک مرکزی، به نظر می‌رسد بخش‌هایی از اقتصاد ایران نسبت به اتفاق جدید یعنی کانال مالی سوئیس نگاه خوش بینانه دارند. از جمله عضو اتاق بازرگانی می‌گوید: باید توجه داشت که سوئیس، حافظ منافع آمریکا در ایران است و می‌تواند نوید آن باشد که در فاز اول مشکل داروی بیماری‌ها مرتفع شود و سپس در ادامه، انتقال مواد غذایی و نهاده‌ها تسهیل شوند.
علی شریعتی در گفت‌و‌گو با ایلنا تصریح کرده که «بعد از رایزنی‌ها، سوئیس به دنبال نقشی بود تا از طریق کانال‌های تجاری مرسوم و در نظرگرفتن خط اعتباری، کمک‌های انسان‌دوستانه عمدتاً معطوف بر داروی بیمارهای سرطانی و خاص داشته باشد که نیاز مبرم جامعه ایران است. از سوی دیگر نمی‌خواست حساسیت آمریکا بابت عدم صدور مجوز تحریک شود. بالاخره این کانال نهایی و اعلام شد که اعتبار دو و نیم میلیون دلاری در نظر گرفته شده و چون این مورد تحت حمایت اوفک و خزانه‌داری آمریکا است به نظر می‌رسد مشکل اجرایی نداشته باشد.
وی ادامه داد: در شرایطی که حلقه فشار بدخواهان ایران گسترش یافته است خبرهای مثبت خیلی برجسته نمی‌شوند چون همه به دنبال بزرگ کردن اخبار منفی هستند. افرادی که با یک ترجمه گوگل ترنسلیت مقابل وزارت خارجه تجمع می‌کنند و علیه محبوب‌ترین وزیر امور خارجه که به دنبال حل مشکلات کشور است توهین می‌کنند، دوست ندارند این گونه اخبار را بشنوند.
برخی فعالان اقتصادی حتی فراتر از موضوع غذا و دارو به ماجرای فعال شدن این کانال نگاه می‌کنند و معتقدند با توجه به اینکه در روزهای اخیر اخبار مثبتی مربوط به معافیت ۶۰ روزه در بحث هسته‌ای، اجازه سوئد به هواپیماهای ایران‌ایر و یا ورود دوباره برخی ایرلاین‌ها به ایران را می‌شنویم، این کانال بشردوستانه و عملیاتی شدن آن نیز می‌تواند نقطه مثبتی باشد. گرچه باید توجه داشت که سوئیس حافظ منافع آمریکا در ایران است و این امر می‌تواند نوید آن باشد که در فاز اول مشکل کمبود داروهای خاص مرتفع شود و سپس در ادامه انتقال مواد غذایی و نهاده‌ها تسهیل شوند.
به لحاظ اقتصاد سیاسی هم باید توجه داشت که روابط در دنیا دوطرفه است شاید برخی این اقدام سوئیس را به سخره بگیرند که ارزش آن جزئی است، اما باید توجه داشت که همراهی با قوانین بین المللی می‌تواند نقش تسهیل کننده‌ای در تثبیت موقعیت ایران داشته باشد مثلا در موضوع FATF، تصویب آن یک سال است که به درازا کشیده است این در حالی است که اگر در واقع با زبان مالی بین المللی با دنیا صحبت نکنیم ممکن است نتوان به پیشرفت در شکستن سد تحریم‌ها امیدوار بود.
>احتمال فعال شدن کانال اروپا
در حالی که کانال سوئیس این روزها به کار افتاده اکنون زمزمه فعال شدن کانال اروپا مستقل از کانال سوئیس هم شنیده می‌شود. در همین زمینه یک منبع اروپایی مرتبط با کانال مالی مشترک ایران و اروپا از اجرایی شدن این کانال مالی موسوم به اینستکس در آینده نزدیک خبر داده است.
این منبع مرتبط با کانال مالی و تجاری مشترک ایران و اتحادیه اروپا، موسوم به اینستکس اعلام کرده که طرح‌هایی درباره توافق بر سر اجرایی کردن اینستکس وجود دارد و این کانال مشترک به زودی اجرایی می‌شود.
به گفته این منبع که نامش اعلام نشده، بی‌اعتمادی دوجانبه ایران و اروپایی‌ها، باعث کاهش مذاکرات درباره اجرایی کردن اینستکس شده است.
خبرگزاری مهر نوشت: در این گزارش گفته شده است که با توجه به شک و تردید ایران درباره ادامه کار اینستکس بعد از اولین تراکنش، تهران نیازمند ضمانت‌های کافی درباره این است که مطمئن شود که این کانال مالی فقط یک آزمایش نیست و لذا باید معامله‌ها و توافقات بیشتری برنامه ریزی گردد.
در این گزارش درباره طولانی شدن روند اجرای کانال مالی اینستکس گفته شده که ایران لازم است تا همه مسائل مرتبط با این مکانیسم مالی با کشورهای اروپایی را مورد توافق قرار دهد و همین موضوع بسیار زمانبر شده است.
کانال مالی سوئیس از کجا آمد؟
5 ماه قبل بود که رسانه‌های اروپایی خبر دادند دولت سوئیس به دنبال ایجاد یک کانال مالی ویژه به منظور دور زدن تحریم‌ها و برقراری رابطه تجاری با ایران به ویژه در زمینه داروست.
شبکه تلویزیونی آرتی اس سوئیس شهریور گذشته خبر داد که گروهی از دیپلمات‌های سوئیسی از چند ماه پیش تاکنون به دنبال ایجاد یک کانال بانکی قانونی برای دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران هستند تا بتوانند از این طریق زمینه ادامه فعالیت عادی شرکت‌های بزرگ دارویی و غذایی این کشور در ایران را فراهم سازند.
آر تی اس به نقل از گزارشگر اعزامی خود به ایران گفته است که یکی از اهداف این حرکت «ابتکاری» جبران بخشی از کمبود دارویی ایجاد شده در ایران بر اثر تحریم‌هاست.
گزارشگر این شبکه سوئیسی گفت که این طرح «راهکار تجاری بشردوستانه سوئیس» نام دارد و قرار است کانالی موازی با اینستکس، سازوکار ویژه تجارت اروپا با ایران باشد. مقام‌های سوئیسی به دلیل آن که اینستکس ظاهرا پیش از تولد به اغما رفته است، در تلاشند تا با مذاکره با بانک‌ها و شرکت‌های مختلف و نیز با گفتگو با مقام‌های رسمی ایران و ایالات متحده راه را برای عملی کردن طرح خود باز کنند. آر تی اس با این حال از قول دفتر وزارت اقتصاد سوئیس می‌نویسد که این مذاکرات تاکنون موفق نبوده است.
یکی از راهکارهای پیشنهادی سوئیسی‌ها برای ایجاد امکان تجارت دارویی با ایران، معامله پایاپای یا تبادل کالا با کالا با ایران است. شبکه تلویزیونی سوئیس جزئیات دیگری از چگونگی اجرای این طرح و نیز در مورد نوع کالاهایی که می‌توانند مبادله شوند، فاش نساخته است.
تحریم‌های آمریکا علیه ایران تجارت محصولات دارویی را شامل نمی‌شود اما به دلیل تحریم‌های مالی و منع بانک‌های جهان از همکاری با ایران، در عمل تجارت دارو با ایران نیز تقریبا ناممکن شده است.
چند شرکت تولیدی دارو و مواد غذایی از جمله نوارتیس، روش و نستله از معدود شرکت‌های سوئیسی هستند که به رغم وجود تحریم همچنان در ایران حضور دارند. این شرکت‌ها به دلیل آن که نمی‌توانند پول خود را از ایران به سوئیس منتقل کنند، عملا امکان خروج از بازار ایران را ندارند.
پرسش اینجاست اگر آمریکا صداقت دارد چرا برای کالاهای اساسی کانالی باز نمی‌کند
آفتاب یزد- گروه گزارش: دقیقا از 5 روز پیش (یعنی 7 بهمن ) بود که سوئیس اعلام کرد سازوکار بشردوستانه برای صادرات مواد غذایی و دارو به ایران را به طور کامل به مرحله اجرا درآورده است.
این بار دیگر ظاهرا وعده‌ای در کار نبود و عملا اقداماتی از طریق سوئیس صورت گرفت تا شرکت‌ها بدون ترس و نگرانی وارد این کارزار شوند و با ایران داد و ستد کنند.
جهت گیری مهم این کانال مالی، دارو و غذاست. چیزی شبیه به داستان کشورهایی که قبلا در تحریم بودند و با یک راهکار مالی و بر اساس اقدام بشردوستانه، پلی روی سد تحریم زده می‌شود تا ملزومات مورد نظر به کشور تحریم زده برسد.
این کانال مالی قبلا غیرفعال بود و در واقع بر روی کاغذ قرار داشت؛ چرا که تحریم‌های بانکی آمریکا هم مانع از آن بود که کشورها و شرکت‌ها حتی با مبنای بشردوستانه بتوانند مجوز ارسال دارو و حتی غذا را به ایران را به دست بیاورند.
مجوز نخستین پرداخت برای ارسال دارو به ایران به ارزش دو میلیون و ۵۵۰ هزار دلار از سوی یک شرکت داروسازی سوئیسی 5 روز قبل صادر شد. این شرکت اعلام کرده که داروهای مرتبط با سرطان و پیوند اعضا را حاضر است به ایران ارسال کند.
>چه اتفاق جدیدی رخ داده؟
حال سوال اینجاست چرا کانال موردنظر با وجودی که ماههاست فعال شده به تازگی وارد فاز عملیاتی و اجرایی شده و تاکنون اقدامی صورت نگرفته بود؟
نسیم شریفی کارشناس اقتصادی در پاسخ به پرسش مطرح شده می‌گوید: 6 ماه قبل یک بازرگانی ایرانی به من گفت که برای وارد کردن دارو از یک کشور اروپایی اقدام کرده اما به مشکل برخورده است؛ ما بررسی کردیم و متوجه شدیم که با وجود مستثنی شدن غذا و دارو از فهرست تحریم‌های آمریکا، شرکت‌های غربی همچنان از مبادله در حوزه‌های یاد شده با ایران ابا دارند که دلیل آن ترس از مجازات‌های اقتصادی وزارت خزانه داری آمریکا بوده است.
وی در پاسخ به این سوال که با فعال شدن این کانال مالی در 7 بهمن در واقع چه اتفاقی رخ داده ؟، گفت: اتفاق جدید که افتاده این است که گویا وزارت خزانه داری آمریکا یک پیوست قانونی منتشر و اعلام کرده آمریکا تضمین‌های لازم را به بانک‌های سوئیسی برای انجام معاملات خاص با ایران در حوزه بشردوستانه داده است.
به گفته این کارشناس اقتصادی معنای این پیوست در واقع این است که ورود به مرحله مبادله با ایران در بخش‌های مستثنی شده بلامانع است و شرکت‌ها و بانک‌های عامل در سوئیس می‌توانند بدون نگرانی از معاشرت اقتصادی با ایران در بخش‌های غذا و دارو با این کشور همکاری کنند. البته در حال حاضر تنها یک بانک سوئیسی برای این مبادله مجوز فعالیت دریافت کرده است.
>شاید بانک‌های دیگر سوئیسی هم
وارد کارزار شوند
نگاهی دقیق‌تر به ساز و کار کانال سوئیسی ابعاد بیشتری از کارکرد آن را نمایان می‌سازد. به نظر می‌رسد کانال سوئیسی فعلا در محدوده سوئیس فعالیت می‌کند و سایر شرکت‌های غربی در حال حاضر نمی‌توانند از طریق آن مبادله‌ای با ایران داشته باشند.
علیرغم بدبینی‌های موجود نسبت به فعال شدن این کانال، به نظر می‌رسد امکان گسترده‌تر شدن فعالیت این کانال مالی با مشارکت سایر بانک‌های سوئیسی در آینده وجود دارد.
این موضوع در بیانیه دولت سوئیس مورد اشاره قرار گرفته که به نظر می‌رسد به نوبه خود یک راهکار مداوم برای حل بخش‌هایی از مشکل اقلام تحریمی ایران باشد.
بیانیه دولت سوئیس می‌گوید که این سازوکار توسط سوئیس و در همکاری نزدیک با نهادهای مسئول در آمریکا و ایران تعبیه شده است و طرفین در جریان ماجرا بوده‌اند. با این حال نکته مهم این بیانیه این است که در ساز و کار مذکور سخن از تعدادی از بانک‌ها و شرکت‌های سوئیسی است و نه یک بانک و یک شرکت.
البته در این فرآیند قرار است وزارت خزانه‌داری آمریکا به بانک‌های دخیل تضمین‌های لازم را هم بدهد چرا که معاملات مالی در این فرآیند براساس مقررات ایالات متحده انجام خواهد شد. در مقابل، بانک‌ها و صادرکنندگانی که در این سازوکار مشارکت می‌کنند اطلاعات دقیق فعالیت‌های تجاری و شرکای تجاری خود در ایران و نقل‌وانتقال پول را در اختیار وزارت امور اقتصادی سوئیس قرار می‌دهند.
اتفاق دیگری که در این فرآیند رخ می‌دهد این است که وزارت امور اقتصادی سوئیس این اطلاعات را در همکاری با وزارت خزانه‌داری آمریکا راستی‌آزمایی کرده و تضمین می‌کند که کنترل لازم در رابطه با معاملات و انتقال ارز رعایت شده باشد. به همین منظور، وزارت امور اقتصادی سوئیس اطلاعات دریافت شده از بانک‌ها و صادرکنندگان را در اختیار وزارت خزانه‌داری آمریکا قرار می‌دهد که طبعا چون اطلاعات شرکت‌های طرف معامله با ایران به واشنگتن می‌رود ممکن است شرکت‌های کمتری برای آنکه خیلی زیر ذره بین آمریکا نباشند نسبت به حضور در این فرایند اعلام آمادگی کنند.
از سوی دیگر شرکت‌های سوئیسی قبلا نگران این بودند که اگر کالایی بشردوستانه به ایران ارسال کنند، تکلیف پول آنها چه می‌شود؟ حالا این کانال مالی می‌گوید حل این مشکل با من !
بر همین اساس، هدف سازوکار تجاری بشردوستانه سوئیس ایجاد یک کانال امن پرداخت برای صادرکنندگان و تولید کنندگان موادغذایی و دارو در سوئیس از طریق یک بانک سوئیسی است تا دریافت پول صادرات آنها به ایران تضمین شود.
>سوئیسی‌ها خودشان جلو آمدند
یا آمریکایی‌ها اصرار کردند؟
این سوال در نوع خودش تا حدی مبهم و دوپهلو است. سوئیسی‌ها می‌گویند بر اساس سنت‌های بشردوستانه سوئیسی راساً برای این امر خیر پا پیش گذاشته‌اند اما برخی روایت‌ها که آمریکایی‌ها مدعی آن هستند، این است که خزانه داری آمریکا با درک ناقص بودن مستثنی شدن دارو و غذا مبادرت به رفع مشکل کرده تا دسترسی طرف ایرانی به اقلام با سهولت انجام بگیرد.
29 آذرماه 98 سفرای ایران و آمریکا در حاشیه نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد قطعنامه ناظر بر برجام (۲۲۳۱) چند دقیقه‌ای با هم صحبت کردند که یک ویدیوی دوربین سازمان ملل متحد در همان لحظه نشان داد که «کلی کرفت»، سفیر جدید آمریکا، پس از پایان جلسه شورای امنیت به طرف هیات ایرانی رفته و با مجید تخت‌روانچی، سفیر ایران مشغول گفتگو شد. سفیر آمریکا درباره دختر فوت شده سوال کرد و فوت او را به همتای ایرانی‌اش تسلیت گفت؛ دختری که مجید تخت روانچی در اظهارات خود در جلسه شورای امنیت گفت نامش آوا بوده و به خاطر کمبود مواد درمانی ناشی از تحریم‌ها در اثر بیماری پوستی‌ای در گذشته است.
ظاهرا این اتفاق باعث شده که دولت آمریکا که بارها مدعی شده دارو و غذا از تحریم‌ها مستثنی هستند، پی ببرد که یک جای کار ایراد دارد و آن اینکه تا مجوز خزانه داری آمریکا نباشد هیچ شرکتی با وجود معافیت غذا و دارو از تحریم جرات نمی‌کند وارد مبادله با ایران شود.
آوا، دختر دوساله اهوازی که از بیماری EB در رنج بود. او در اثر نرسیدن دارو دچار مشکل شد. سفیر ایران در سازمان ملل درباره این بیماری گفته بود: واردات این داروها برای بیماران پروانه‌ای به خاطر تحریم‌ها تقریبا غیرممکن شده و حیات سایر کودکان بی گناه پروانه ای، نظیر آوا در معرض خطر بیشتر قرار گرفته است.
تخت روانچی گفته بود هم اکنون کودکان پروانه‌ای درد ناشی از تحریم‌های غیرانسانی آمریکا را با دل و جان خود لمس می‌کنند. خرداد سال جاری آوا از درد برای همیشه رهایی یافت و درگذشت.
در اصل به نظر می‌رسد قوانین تحریم آمریکا قانونا به رئیس جمهور این کشور اجازه نمی‌دهد اقلام بشردوستانه شامل دارو، مواد غذایی، کالاهای اساسی کشاورزی و نظایر آن را در هیچ وضعیتی تحریم کند. همچنین طبق قوانین بین المللی، تحریم اقلام بشردوستانه حتی در زمان جنگ نیز جرم تلقی می‌شود.
اما مشکلی که وجود داشت این بود که تجار ایرانی به کرات گفته بودند که بانک‌های خارجی از بیم اینکه ارتباط با ایران آنها در معرض تحریم آمریکا قرار دهد به سادگی حاضر به ارائه تسهیلات برای مبادلات اقلام غذایی و دارویی نبودند. این موضوع باعث شد برخی مقامات ایرانی آمریکا را متهم کنند که با تحریم دارو، جان بیماران ایرانی را به مخاطره انداخته است.
حال رسانه‌های آمریکایی مدعی هستند که خزانه داری آمریکا در خصوص غذا و دارو رفع عیب‌های قانونی لازم را انجام داده است.
البته این روایت را آمریکایی‌ها دارند اما سوئیسی‌ها می‌گویند فعال شدن کانال مالی مبنای دیگری دارد و آنها بر اساس سنت بشردوستانه سوئیسی، خودشان این کانال را فعال کرده‌اند.
>روایت سوم؛ آقای ایران در برجام بمان!
بعد از اینکه جمهوری اسلامی به دفعات اروپایی‌ها را به بی عملی در خصوص کانال مالی سوئیسی و پیشتر اینستکس متهم کرد و حتی سازوکار کاهش مرحله‌ای تعهدات برجام را آغاز کرد، اروپایی‌ها به شدت نگران شدند و تصمیم گرفتند کاری انجام دهند.
اروپا قبلا در ماجرای اینستکس و SPV قول‌هایی را داده بود که در نهایت این شرکت‌های اروپایی بودند که جا زدند و از ترس زیر ذره بین قرارگرفتن از سوی آمریکا پا پیش نگذاشتند.
در ماجرای کانال اروپا اتفاق بدی که افتاد این بود که آمریکا به شدت با آن مخالفت کرد و در واقع علت به تاخیر افتادن راه‌اندازی سازوکار مالی اتحادیه اروپا فشار آمریکا بود. در واقع اروپا می‌خواست با این کانال مالی از برجام حمایت کند تا به بدقولی متهم نشود.
در کشاکش این تحولات بود که بحث کانال سوئیسی مجزا از کانال مالی اروپا مطرح شد و از قضا آمریکا حامی آن شد. چون به نظر می‌رسید سوئیسی‌ها خیال آمریکا را راحت کردند که به جز دارو و غذا اجازه هیچ مبادله دیگری را به ایران نخواهند داد ضمن آنکه این کانال در دوره قبلی تحریم ایران هم با مجوز آمریکا فعال شده بود.
سوئیس عضو اتحادیه اروپا نیست و از سوی دیگر، این کشور دارای صنایع داروسازی بزرگی است و از لحاظ سیاسی هم کشوری بی‌طرف به شمار می‌رود. همین دلایل موجب شد سوئیس میزبانی کانال مالی با ایران را برعهده بگیرد.
کانال تجاری ایران ـ سوئیس هیچ شباهتی به اینستکس نداشت و قرار هم نبود ملغی شود برای همین سفارت سوئیس خیلی جلوتر به طرف ایرانی اطلاع داد که می‌خواهد این کانال را فعال کند.
حالا با فعال شدن این کانال در 5 روز گذشته، اروپایی‌ها انتظار دارند ایران از کاهش تعهدات خود چشم پوشی کند تا برجام در مسیر خودش ادامه پیدا کند.
>بانک مرکزی: از پول ما برای خودمان؟
با وجود فعال شدن این کانال، رئیس کل بانک مرکزی ایران می‌گوید سازوکار واردات اقلام بشردوستانه که با همکاری دولت‌های سوئیس و آمریکا راه‌اندازی شده، «ناکافی» است.
عبدالناصر همتی گفت: پول دارویی که از طریق این سازوکار خریداری شده، «از محل منابع بانک مرکزی در بانک سوئیسی» بوده است و «باید مکانیزم بانکی برای انتقال و تامین منابع خرید کالاهای اساسی» فراهم شود.
او گفته با پیگیری سفارت سوئیس معامله‌ای به ارزش ۲ و نیم میلیون دلار برای خرید دارو از طریق یک شرکت سوئیسی انجام شده است.
>شاید هم فتح بابی شد
با وجود نگاه بدبینانه بانک مرکزی، به نظر می‌رسد بخش‌هایی از اقتصاد ایران نسبت به اتفاق جدید یعنی کانال مالی سوئیس نگاه خوش بینانه دارند. از جمله عضو اتاق بازرگانی می‌گوید: باید توجه داشت که سوئیس، حافظ منافع آمریکا در ایران است و می‌تواند نوید آن باشد که در فاز اول مشکل داروی بیماری‌ها مرتفع شود و سپس در ادامه، انتقال مواد غذایی و نهاده‌ها تسهیل شوند.
علی شریعتی در گفت‌و‌گو با ایلنا تصریح کرده که «بعد از رایزنی‌ها، سوئیس به دنبال نقشی بود تا از طریق کانال‌های تجاری مرسوم و در نظرگرفتن خط اعتباری، کمک‌های انسان‌دوستانه عمدتاً معطوف بر داروی بیمارهای سرطانی و خاص داشته باشد که نیاز مبرم جامعه ایران است. از سوی دیگر نمی‌خواست حساسیت آمریکا بابت عدم صدور مجوز تحریک شود. بالاخره این کانال نهایی و اعلام شد که اعتبار دو و نیم میلیون دلاری در نظر گرفته شده و چون این مورد تحت حمایت اوفک و خزانه‌داری آمریکا است به نظر می‌رسد مشکل اجرایی نداشته باشد.
وی ادامه داد: در شرایطی که حلقه فشار بدخواهان ایران گسترش یافته است خبرهای مثبت خیلی برجسته نمی‌شوند چون همه به دنبال بزرگ کردن اخبار منفی هستند. افرادی که با یک ترجمه گوگل ترنسلیت مقابل وزارت خارجه تجمع می‌کنند و علیه محبوب‌ترین وزیر امور خارجه که به دنبال حل مشکلات کشور است توهین می‌کنند، دوست ندارند این گونه اخبار را بشنوند.
برخی فعالان اقتصادی حتی فراتر از موضوع غذا و دارو به ماجرای فعال شدن این کانال نگاه می‌کنند و معتقدند با توجه به اینکه در روزهای اخیر اخبار مثبتی مربوط به معافیت ۶۰ روزه در بحث هسته‌ای، اجازه سوئد به هواپیماهای ایران‌ایر و یا ورود دوباره برخی ایرلاین‌ها به ایران را می‌شنویم، این کانال بشردوستانه و عملیاتی شدن آن نیز می‌تواند نقطه مثبتی باشد. گرچه باید توجه داشت که سوئیس حافظ منافع آمریکا در ایران است و این امر می‌تواند نوید آن باشد که در فاز اول مشکل کمبود داروهای خاص مرتفع شود و سپس در ادامه انتقال مواد غذایی و نهاده‌ها تسهیل شوند.
به لحاظ اقتصاد سیاسی هم باید توجه داشت که روابط در دنیا دوطرفه است شاید برخی این اقدام سوئیس را به سخره بگیرند که ارزش آن جزئی است، اما باید توجه داشت که همراهی با قوانین بین المللی می‌تواند نقش تسهیل کننده‌ای در تثبیت موقعیت ایران داشته باشد مثلا در موضوع FATF، تصویب آن یک سال است که به درازا کشیده است این در حالی است که اگر در واقع با زبان مالی بین المللی با دنیا صحبت نکنیم ممکن است نتوان به پیشرفت در شکستن سد تحریم‌ها امیدوار بود.
>احتمال فعال شدن کانال اروپا
در حالی که کانال سوئیس این روزها به کار افتاده اکنون زمزمه فعال شدن کانال اروپا مستقل از کانال سوئیس هم شنیده می‌شود. در همین زمینه یک منبع اروپایی مرتبط با کانال مالی مشترک ایران و اروپا از اجرایی شدن این کانال مالی موسوم به اینستکس در آینده نزدیک خبر داده است.
این منبع مرتبط با کانال مالی و تجاری مشترک ایران و اتحادیه اروپا، موسوم به اینستکس اعلام کرده که طرح‌هایی درباره توافق بر سر اجرایی کردن اینستکس وجود دارد و این کانال مشترک به زودی اجرایی می‌شود.
به گفته این منبع که نامش اعلام نشده، بی‌اعتمادی دوجانبه ایران و اروپایی‌ها، باعث کاهش مذاکرات درباره اجرایی کردن اینستکس شده است.
خبرگزاری مهر نوشت: در این گزارش گفته شده است که با توجه به شک و تردید ایران درباره ادامه کار اینستکس بعد از اولین تراکنش، تهران نیازمند ضمانت‌های کافی درباره این است که مطمئن شود که این کانال مالی فقط یک آزمایش نیست و لذا باید معامله‌ها و توافقات بیشتری برنامه ریزی گردد.
در این گزارش درباره طولانی شدن روند اجرای کانال مالی اینستکس گفته شده که ایران لازم است تا همه مسائل مرتبط با این مکانیسم مالی با کشورهای اروپایی را مورد توافق قرار دهد و همین موضوع بسیار زمانبر شده است.
کانال مالی سوئیس از کجا آمد؟
5 ماه قبل بود که رسانه‌های اروپایی خبر دادند دولت سوئیس به دنبال ایجاد یک کانال مالی ویژه به منظور دور زدن تحریم‌ها و برقراری رابطه تجاری با ایران به ویژه در زمینه داروست.
شبکه تلویزیونی آرتی اس سوئیس شهریور گذشته خبر داد که گروهی از دیپلمات‌های سوئیسی از چند ماه پیش تاکنون به دنبال ایجاد یک کانال بانکی قانونی برای دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران هستند تا بتوانند از این طریق زمینه ادامه فعالیت عادی شرکت‌های بزرگ دارویی و غذایی این کشور در ایران را فراهم سازند.
آر تی اس به نقل از گزارشگر اعزامی خود به ایران گفته است که یکی از اهداف این حرکت «ابتکاری» جبران بخشی از کمبود دارویی ایجاد شده در ایران بر اثر تحریم‌هاست.
گزارشگر این شبکه سوئیسی گفت که این طرح «راهکار تجاری بشردوستانه سوئیس» نام دارد و قرار است کانالی موازی با اینستکس، سازوکار ویژه تجارت اروپا با ایران باشد. مقام‌های سوئیسی به دلیل آن که اینستکس ظاهرا پیش از تولد به اغما رفته است، در تلاشند تا با مذاکره با بانک‌ها و شرکت‌های مختلف و نیز با گفتگو با مقام‌های رسمی ایران و ایالات متحده راه را برای عملی کردن طرح خود باز کنند. آر تی اس با این حال از قول دفتر وزارت اقتصاد سوئیس می‌نویسد که این مذاکرات تاکنون موفق نبوده است.
یکی از راهکارهای پیشنهادی سوئیسی‌ها برای ایجاد امکان تجارت دارویی با ایران، معامله پایاپای یا تبادل کالا با کالا با ایران است. شبکه تلویزیونی سوئیس جزئیات دیگری از چگونگی اجرای این طرح و نیز در مورد نوع کالاهایی که می‌توانند مبادله شوند، فاش نساخته است.
تحریم‌های آمریکا علیه ایران تجارت محصولات دارویی را شامل نمی‌شود اما به دلیل تحریم‌های مالی و منع بانک‌های جهان از همکاری با ایران، در عمل تجارت دارو با ایران نیز تقریبا ناممکن شده است.
چند شرکت تولیدی دارو و مواد غذایی از جمله نوارتیس، روش و نستله از معدود شرکت‌های سوئیسی هستند که به رغم وجود تحریم همچنان در ایران حضور دارند. این شرکت‌ها به دلیل آن که نمی‌توانند پول خود را از ایران به سوئیس منتقل کنند، عملا امکان خروج از بازار ایران را ندارند.
نظر شما
آخرین اخبار
