تنها ششماه به برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی باقی مانده است و تقریباْ هنوز از شور و حال فضای انتخاباتی خبری نیست. در شرایطی که حتی اظهارنظرهای برخی از چهرههای سیاسی نیز چندان اثری در جریان افکار عمومی ندارد، به نظر میرسد انتخابات مجلس در سال جاری و با توجه فضای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور با انتخاباتهای گذشته تفاوت داشته باشد.
ژوبین صفاری
تنها ششماه به برگزاری
انتخابات مجلس شورای اسلامی باقی مانده است و تقریباْ هنوز از شور و حال
فضای انتخاباتی خبری نیست. در شرایطی که حتی اظهارنظرهای برخی از چهرههای
سیاسی نیز چندان اثری در جریان افکار عمومی ندارد، به نظر میرسد انتخابات
مجلس در سال جاری و با توجه فضای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور با
انتخاباتهای گذشته تفاوت داشته باشد. زمزمههای قهر از انتخابات یا مشارکت
مشروط برخاسته از بیمیلی مردم نسبت به این ابزار مردمسالاری است. هرچند
به صورت ماهوی صندوق رای در سپهر سیاسی کشور همواره ابزار مهمی برای تحقق
کامل توسعه و دموکراسی است، اما نمیتوان از مردم به تنهایی توقع داشت بار
ازخودگذشتگی برای حفظ صندوق رای را به دوش بکشند. گو اینکه معادله
انتخابات در کشور دارای دو وجه است که یک سر آن را مردمی حمایت میکنند که
تجربه حضور هر دو جریان سیاسی در مناصب انتخابی قدرت را تجربه کردهاند و
حالا بازخورد این انتخاب را در عملی نشدن بسیاری از وعدههای دادهشده
میبینند و یک وجه آن نیز بستری است که نهادهای حاکمیتی برای حضور مردم
فراهم میکنند. هرچند باید دانست که روند رسیدن به نقطه مطلوب مردمسالاری،
تدریجی و با گذر از اصلاح در درون سازوکارهای انتخابی میگذرد، اما این
اصلاح لاجرم بر عهده وجه دیگر این معادله یعنی نهادهای تصمیمگیر در
انتخابات است. کما اینکه روز گذشته نیز حسن روحانی با اشاره به موضوع
انتخابات 98 گفت: باید بگذاریم همه جناحها، احساس پیروزی کنند؛ باید به
همه فرصت دهیم تا در این اجتماع شرکت کنند. رئیسجمهوری البته در سخنان خود
به مجلس اول اشاره کرد و گفت: «در آن مجلس، نظارت به این شکل وجود نداشت و
حتی شورای نگهبان و این همه دفاتر نظارتی وجود نداشت و همه از جناحهای
مختلف آمدند و ثبتنام کردند؛ حتی منافقین هم در آن انتخابات ثبتنام
کردند. همچنین گروههایی مانند دفتر هماهنگی، نهضت آزادی و جبهه ملی نیز
ثبتنام کردند و بهترین انتخابات و بهترین مجلس ثمره آن بود.» آنچه از این
اظهارات میتوان دریافت آن است که انتخابات پیشرو نیازمند تکثر بیشتر
جریانها البته در چارچوب قانون اساسی است تا بتوان مردم را برای اعتماد
بیشتر به نهاد حاکمیت و حضور در انتخابات دلگرم کرد. ناگفته پیداست در
شرایطی که کشور از هر طرف مورد هجمههای خارجی قرار دارد، نمایش دموکراسی
به معنای واقعی و نه حفظ پوسته آن، میتواند رمز اتحاد ملت ایران باشد.
هرچند باید به مردم نشان داد که برای عبور از این پیچ سخت و بهتر شدن شرایط
کشور، این انتخاب متفاوت آنهاست که میتواند اثرگذار باشد. در غیر این
صورت باید گفت که حلقه تنگ نظارت بر حضور افراد در انتخابات، تنها تجربه
حضور افراد تکراری در یک نهاد تصمیمساز است که همواره مورد نقد مردم بوده
است. حسن روحانی نیز در این خصوص گفته بود: «نباید اینقدر سختگیری کرده و
فشار بیاوریم و فکر کنیم هرچه این فیلتر را تنگتر کنیم، نتیجه مثبتتری
خواهد داشت.»
به نظر میرسد انتخابات مجلس پیشرو بیش از آنکه یک آزمون
برای مردم بیانگیزه از تغییر باشد، جایی است که باید نهادهای تصمیمساز
انتخاب کنند که حاضر به شکستن فضای بیروح انتخاباتی فعلی هستند یا ترجیح
میدهند انتخابات با حضور نهچندان پرشور مردم و به سیاق برخی از ادوار
گذشته انتخابات مجلس با آرای محدودتری برگزار شود. جایی که میتوان از فرصت
حضور آحاد مردم استفاده کرد، شاید انتخاب راه دوم در عین سادگی تبعات
بدتری داشته باشد.