نسخه چاپی
ارسال به دوستان
یک پژوهشگر حوزه اخبار جعلی (فیک نیوز) در تحلیل خود بر ماجرای «دختر آبی» نقش سلبریتیها در انحراف اخبار را برجسته‌تر دید.
این روزها ماجرایی در فضای مجازی و رسانهای در کانون توجه قرار گرفته درباره خودسوزی یک هوادارا تیم استقلال که به «دختر آبی» معروف شده است. توجه به ماجرای خودکشی منجر به مرگ این دختر جوان سبب شده است که اخبار جعلی درباره این موضوع فراگیر شود. در همین رابطه محمد حسین آزادی» که حوزه تخصصی فعالیت علمی اش اخبار جعلی (فیک نیوز) است یادداشتی تحلیلی برای خبرگزاری مهر تهیه کرده است که در ادامه از نظر می گذرانید:
****
یک سلبریتی می تواند در دوران پساحقیقت، یک خبر جعلی را به طور گسترده در جامعه منتشر سازد
ما امروز در دورانی زندگی میکنیم که نخبگان و صاحبان فکر و اندیشه به حاشیه رانده شدهاند. در این دوران، شرایطی ایجاد شده که افراد مغرض با تحریف واقعیتها و طرح سخنان عوام پسند و احساس برانگیز منافع و اغراض شخصی خود را دنبال میکنند. چنین فضایی که در آن قدرت کاذب با گروهها و افرادی است که بیشترین نفوذ و سر و صدا را در فضای رسانهای بالاخص رسانههای اجتماعی دارند؛ محصول گسترش روز افزون فناوری اینترنت همراه است. در چنین جهانی یک سلبریتی میتواند یک نظر کاذب را به طور گستردهای در جامعه منتشر سازد.
سلبریتیها از شانس بیشتری برای اثرگذاری بر سایرین برخوردارند
در چنین دورانی هر چه مطلب یک کاربر بیشتر مورد اقبال و توجه سایر کاربران قرار گیرد؛ نفوذ و سیطره وی بر سایرین بیشتر میشود. عمدتاً سلبریتیها به واسطه شهرتی که پیشتر از رسانهها دریافت کرده اند و تودهای از شهروندان به طور ناخودآگاه وی را دنبال میکنند از شانس بیشتری برای اثرگذاری بر سایرین برخوردار هستند. بدان جهت که در دوران پسا حقیقت، اطلاعات و یا همان محتواهای تولیدی در رسانهها به طور چشمگیری افزایش یافتهاند، مصرف اطلاعات از اهمیت ویژهای برخوردار شده، یعنی برگ برنده در بازار عظیم اطلاعات با افراد و گروههایی است که اطلاعاتشان توسط کاربران مصرف شود.
دغدغه سلبریتی دیده شدن است و این موضوع دلیل اصلی گیر افتادن وی در دام خبرهای جعلی است
متأسفانه در این وضعیت برخی از سلبریتیها که وجودشان در گرو پیروی سایرین از آنهاست؛ برای جلب توجه هرچه بیشتر مخاطبان اقدام به انتشار مطالب کذب، احساسی و فریبنده میکنند و فالورها یا همان دنبال کنندگانشان را تحریک میکنند تا اقدام به توزیع هرچه بیشتر مطالب تولیدیشان کنند. یکی از محصولاتی که ممکن است سلبریتیها خواسته یا ناخواسته اقدام به تولید، مصرف و توزیع آن کنند یا به اصطلاح آگاهانه یا ناآگاهانه در دام آن گیر بیافتند، خبرهای جعلی است. به عنوان نمونه طی چند روز گذشته ملاحظه کردید، خبری جعلی با این ادعا که یک دختر طرفدار تیم استقلال به خاطر محکومیت در دادگاه به دلیل حضور در ورزشگاه خودسوزی کرده، به واسطه دخالت برخی از سلبریتی ها در فضای رسانه ای کشور فراگیر شد، در حالی که اصل ماجرا چیز دیگری بود و خانواده متوفی نیز طی مصاحبه هایی آن خبرها را تکذیب کردند و نسبت به سوء استفاده از فوت دخترشان اظهار گلایه کردند.
نقش سلبریتیها در مصرف و بازنشر خبر جعلی بسیار مهم است
خبر جعلی اطلاعات غلط و گمراهکنندهای است که در پوشش خبر واقعی و در راستای تأمین منافعی خاص برای فریب شهروندان ساخته و پرداخته می شود. زمانی یک خبر جعلی به هدفش میرسد که در جامعه دیده شود و به طور گستردهای منتشر گردد. به همین دلیل نقش سلبریتی در مصرف و بازنشر خبر جعلی در جامعه نقش مهمی است، چنانچه گفتیم اگر سلبریتی خود در دام تولیدکنندگان خبر جعلی بیافتد و ضمن اظهارنظر، اقدام به بازنشر آن در صفحه شخصیاش کند به واسطه تودهای از فالورهای عمدتاً ناخودآگاه که دارد، کاتالیزوری در فراگیر شدن خبر جعلی میشود و چه بسا بسته به موضوع خبر جعلی و تعصب فالورهایش، فاجعهای را بیافریند.
اظهارنظرهای غیرکارشناسی سلبریتی ها سدی بر تصمیم گیری صحیح شهروندان
در دوران پسا حقیقت فضای اجتماعی و گفتگوی منطقی در جوامع با چالش مواجه شده و در مقابل شاهد حاکم شدن فضای رادیکالی، متعصبانه و دو قطبی هستیم. از آن رو که سلبریتیها دائماً در پی دیده شدن هستند حیات خود را در اظهار نظر نسبت به مسائل مهم و مورد توجه عموم میبینند؛ لذا بارها دیدهاید که در یک موضوع خاص که نیاز به طرح نظرات افراد متخصص و نخبه است، یک سلبریتی اظهار نظر میکند و به واسطه دنبال کنندگانی که دارد آن نظر بر نظر نخبگان برتری مییابد. این اظهارنظرهای غیر دقیق که حاصل یک عقیده شخصی است؛ راه را بر تصمیمگیری صحیح و مبتنی بر واقعیت شهروندان میبندد و با تحریک احساسات افراد، نتایج دور از ذهنی را رقم میزند. این موضوع در رویدادهای مختلف بالاخص انتخابات نمود بیشتری دارد و باعث اثرگذاری بر آرای شهروندان و در نهایت نتیجه انتخابات میشود.
سلبریتی ها اساساً سفارش پذیرند و زیست آنها از این مجراست
علاوه بر موارد یاد شده و از آن رو که مبنای عمل سلبریتیها تأمین منافع شخصی و به طور خاص منافع مالی و اقتصادی است، این چهرهها ابزار سرمایهدارن و شرکتهای تجاری و به اصطلاح برندها برای ترویج مدهای آرایش و لباس و ... در بین شهروندان میشوند، به عبارتی سلبریتیها با سوءاستفاده از علاقه فالورهایشان، آنان را به برندهای تجاری و سرمایهداران میفروشند و از این راه کسب درآمد میکنند. طنز ماجرا آنجایی است که سلبریتیها عمدتاً خود را «مردمی» معرفی میکنند و زمانی که از آنها خواسته میشود نقشی را در مسیر ترویج ارزشهای اسلامی ایرانی بر عهده بگیرند میگویند سفارش پذیر نیستند! حال آن که تمام زیست آنها به پذیرش سفارش از سوی سرمایهداران و ترویج نوع خاصی از سبک زندگی و به اصطلاح غربی لایف استایل میگذرد.
شخصیت های سیاسی و رسانه های رسمی در دام خبرهای جعلی
نقش سلبریتیها در مصرف و بازنشر خبر جعلی در جامعه نقش مهمی است؛ سلبریتیها خواهان زیاد دیده شدن هستند؛ گاهی سلبریتیها در دام تولیدکنندگان خبر جعلی میافتند؛ و ضمن اظهارنظر، اقدام به باز نشر آن خبر جعلی در صفحه شخصی خود کرده و به واسطه تودهای از فالورهای عمدتا ناخودآگاه که دارند؛ خود سلبریتیها میتوانند نقش کاتالیزور را بازی کنند و باعث فراگیر شدن خبر جعلی شوند و بسته به موضوع خبر جعلی و تعصب فالورهایشان نسبت به آن موضوع، سبب رخدادهای ناگوار شوند. البته در دام خبرهای جعلی افتادن صرفاً مختص سلبریتی ها نیست چه بسا شخصیت های سیاسی و یا رسانه های رسمی نیز در دام این خبرها بیافتند و اظهارنظر آن ها منجر به فراگیر شدن خبر جعلی در جامعه شود یعنی دقیقاً همان چیزی که تولیدکنندگان خبرهای جعلی به دنبال آن هستند. در همین قضیه دختر آبی، واکنش برخی از چهره های سیاسی و رسانه های رسمی، به برجسته شدن موضوع کمک بیشتری کرد، پیش از این نیز در خبر جعلی مربوط به استجازه آقای آملی لاریجانی از رهبر انقلاب برای عزیمت به نجف نیز این موضوع نمود کرد، یعنی گروهی از شخصیت های سیاسی و رسانه های رسمی چندین روز درگیر یک خبر جعلی شدند و کشور را با تلاطم سیاسی مواجه ساختند.
