نسخه چاپی
ارسال به دوستان
راضیه زرگری _شهروندآنلاین؛ بازار تورهای ترکیه در روزهای قبل و بعد جمعه سیاه یا همان بلک‌فرایدی تا قبل از کرونا داغ بود. در حالی که در ماه‌های سرد سال متقاضیان سفر به ترکیه کم می‌شود و قیمت تورهای گردشگری به شهرهای این کشور به‌خصوص استانبول کاهش زیادی پیدا می‌کند، روزهای بلک‌فرایدی اما این بازار دوباره به گرمی تابستان برمی‌گردد. تورهای سه روزه استانبول که تا دو هفته پیش به 5 میلیون تومان هم رسیده بود، در هفته اخیر تا دو برابر هم رسیده است، اما آیا امسال هم در شرایطی که قیمت دلار به سی و چند هزار تومان رسیده و قیمت تورها از 10 تا 15 میلیون تومان است هم استقبال مردم از تورهای بلک‌فرایدی مثل سابق است؟ به بیان ساده‌تر این همه هزینه کردن برای خریدی ارزان اساسا به صرفه است یا نه؟
جمعه سیاه اصطلاحی است که به یک حراجی سالانه اشاره دارد. همه ساله در بسیاری از کشورهای دنیا برگزار می‌شود؛ اولین جمعه بعد از روز شکرگزاری، جمعه سیاه نامگذاری شده که بسیاری از فروشگاه‌ها اجناس‌شان را با تخفیف‌هایی فوق‌العاده عرضه می‌کنند. در بلک‌فرایدی اغلب کالاهای مصرفی مردم ازجمله پوشاک، لوازم الکترونیکی، لوازم آرایشی و خانگی تا 70 درصد ارزان‌تر از قیمت اصلی خود به فروش می‌رسند، اما در این میان در بسیاری از مواقع تقلب‌هایی به اسم این روز خاص صورت می‌گیرد؛ مثلا صاحبان برندهای معتبر و معروف در نزدیکی این تاریخ قیمت‌هایشان را افزایش می‌دهند تا شکسته شدن قیمت به اسم جمعه سیاه با مثلا تخفیف 50-40درصدی به ضررشان نباشد. «خودتان را به حراج بزرگ جمعه سیاه استانبول برسانید!» «جمعه سیاه استانبول با خریدهایی با قیمت باورنکردنی» این روزها تبلیغات آژانس‌های گردشگری همه جا دیده می‌شود.
خبری از پرواز فوق‌العاده نیست!
جمعه سیاه در آمریکا و اروپا به قدری به شهرت رسیده که مردم مشتاق خرید ارزان برای ورود به بسیاری از فروشگاه‌ها در این روز باید ساعت‌ها در صف‌های طویلی منتظر بمانند. در ترکیه جمعه سیاه بیشتر مخصوص استانبول می‌شود و تفاوت‌هایی با سایر کشورهای جهان دارد. حراجی‌های این روز در ترکیه یک هفته‌ای است و به همین خاطر ازدحام جمعیت در فروشگاه‌های این شهر کمتر از مغازه‌ها در دیگر کشورهای دنیاست. به همین دلیل هم طی این حراج‌های همگانی، تورهای مسافرتی به مقصد استانبول پرطرفدار می‌شوند. «به طورکلی طی سال‌های گذشته به ویژه قبل از همه‌گیری کرونا، در تاریخ‌های خاص مثل همین جمعه سیاه یا اعیاد مذهبی مسلمانان که صنف پوشاک، کیف و کفش در ترکیه حراج‌های خوبی می‌گذارند، استقبال از تورهای ترکیه بسیار بیشتر می‌شد» نوذر، مدیر آژانس مسافرتی و گردشگری با این توضیحات به «شهروند» می‌گوید: «حتی پارسال که کمی کرونا فروکش کرده بود هم استقبال از تورهای بلک‌فرایدی خوب بود به طوری که اگر میانگین متوسط تعداد پروازهای روزانه به استانبول 10 پرواز بود، در این ایام خاص دستکم 4 پرواز فوق‌العاده هم تعیین می‌شد تا جوابگوی تقاضای مسافران باشد. در حالی که امسال خبری از پرواز فوق‌العاده نیست.»
سفر رفتن جیب پرپول می‌خواهد و دل خوش
این مدیر دفتر گردشگری با این حال امسال را متمایز از سال‌های قبل پیش‌بینی می‌کند: «برای سفر رفتن چه در ایام خاص و چه در حالت عادی، دو چیز لازم و ضروری است؛ جیب پر پول و دل خوش؛ این روزها اما بیشتر مردم ما این دو لازمه را ندارند. پس جمعه سیاه باشد یا نباشد فرق چندانی در رونق کار آژانس‌های مسافرتی ندارد. تا الان هم با اینکه تبلیغات زیادی شده و نرخ‌های تور تقریبا یک‌ونیم تا دو برابر شده است، اما هنوز خبری از تعیین پرواز ویژه‌ای برای روزهای جمعه سیاه نیست. این یعنی استقبال همیشگی از این تورها نشده. به علاوه یکی از دلایل مهم دیگر افزایش قیمت دلار است. یک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد سفر سه روزه به استانبول با هتل سه ستاره 10 میلیون هزینه دارد؛ این رقم در هتل 5 ستاره 15 میلیون تومان است؛ برای یک نفر.
حتی پارسال که کمی کرونا فروکش کرده بود هم استقبال از تورهای بلک‌فرایدی خوب بود به طوری که اگر میانگین متوسط تعداد پروازهای روزانه به استانبول 10 پرواز بود، در این ایام خاص دستکم 4 پرواز فوق‌العاده هم تعیین می‌شد تا جوابگوی تقاضای مسافران باشد. در حالی که امسال خبری از پرواز فوق‌العاده نیست.»
این فعال حوزه گردشگری با بیان اینکه از مهرماه با توجه به وقایع اجتماعی، موضوع سفرهای تفریحی خیلی تحت‌تاثیر قرار گرفته، ادامه می‌دهد: «به همین ترتیب هم پیش‌بینی می‌کنم جمعه سیاه هم مثل سال‌های قبل استقبال چندان زیادی از سفر تفریحی به قصد خرید در حراجی نداشته باشیم. ولی به‌طورکلی الان به خاطر شرایط ترکیه و سقوط ارزش لیر، سفر به این کشور به منظور خرید به صرفه است.»
او از داغ شدن آنلاین‌شاپ‌ها در حوالی جمعه سیاه می‌گوید: «آنلاین‌شاپ‌ها بیشتر در اینستاگرام و تلگرام فعالیت داشتند که آنها هم به‌واسطه محدودیت اینترنت در ماه‌های اخیر، دچار ضرر در کسب‌وکارشان شده‌اند. ما خودمان مسافران روتینی داشتیم که آنلاین‌شاپ داشتند و ماهی یک‌بار به استانبول می‌رفتند تا خریدهای مردم را بیاورند؛ اما الان دیگر مشتری‌هایشان کم شده چون وسیله ارتباطی خوبی در اختیار ندارند.»
برخی از سایت‌های فروش، قیمت را قبل از حراجی جمعه سیاه بالا می‌برند
سحر، در ترکیه زندگی می‌کند و دو سالی می‌شود که آنلاین‌شاپ راه انداخته و مشتریان از طریق سایت‌های تفکیکی برندها و مدل‌ها می‌توانند از ترکیه باواسطه خرید کنند. این آنلاین‌شاپ‌ها معمولا نرخ لیر ( واحد پول رایج ترکیه را برای خرید از ایران ) را 500 -400هزار تومان بیشتر از نرخ روز حساب می‌کنند و به ازای هرکیلو خرید، 300-240هزار تومان هم هزینه باربری حساب می‌کنند. او به «شهروند» می‌گوید: «در طول همه سال‌های قبل همینطور بوده که یک‌سری سایت‌های مخصوص فروش با تخفیف اجناس، مثل ترندیول، در حراجی‌های مخصوص مثل جمعه سیاه، نرخ‌هایشان را بالاتر می‌برند و بعد به بهانه این مناسبت‌های خاص به‌اصطلاح چوب‌حراج به اجناس که اکثرا پوشاک است، می‌زنند. این رویه مرسوم بوده از سال‌ها قبل، الان هم همین است و ربط چندانی با شرایط اقتصادی ترکیه ندارد.»
برندهای معتبر خیال‌شان بابت مشتری‌های روس و اوکراینی راحت شده
این صاحب کسب‌وکار اینترنتی درباره چندوچون بزرگ‌ترین حراجی سال یا همان بلک‌فرایدی توضیح می‌دهد: «بلک‌فرایدی واقعی مخصوص برندهای درست‌وحسابی است؛ مثل منگو و زارا. این برندها سازوکار حرفه‌ای‌تری دارند و این ترفندهای افزایش قیمت و به دنبالش حراج با برچسب بلک فرایدی، به آنها نمی‌چسبد. برندهای باکیفیت و شناخته‌شده آنقدر مشتری دارند که اصلا به این فضای تقلب احتیاجی ندارند. مثلا حجم مهاجر روسیه و اوکراین آنقدر در ماه‌های اخیر در شهری مثل آنتالیا زیاد شده که تقاضا برای همه اقلام بسیار زیاد است؛ به‌طوری که اداره مهاجرت این منطقه تا 5 ماه آینده ظرفیت‌هایش تکمیل است و جوابگویی به مهاجران با کمبود کارمند مواجه شده.»
سحر ادامه می‌دهد: «ممکن است شرایط، تورم و گرانی به چشم خریدار ترک و ایرانی بیاید اما به چشم مهاجر روس و اوکراینی نمی‌آید؛ زیرا آنها دلار خرج می‌کنند و فشاری به زندگی‌شان وارد نمی‌شود. برندهای معتبر مثل نایکی که در حالت تخفیفی هم زیر 3 هزار لیر در نمایندگی‌هایش جنسی پیدا نمی‌کنی، حتی در بلک‌فرایدی هم مملو از این حجم جمعیت روس و اوکراینی است که به راحتی انتظار نمایندگی‌های پوشاک را برطرف می‌کنند. به‌طور کلی اقتصاد صنف پوشاک ترکیه در سطوح برندهای لوکس، دیگر نیاز چندانی به برطرف کردن نیازهای همه مشتری‌ها اعم از شهروندان ترکیه تا ایرانی‌ها ندارند. ایرانی‌ها اغلب در برندهای سطح متوسط مثل السی، دیفکتو و کوتون خرید می‌کنند.»
3 شتاب تورمی در ترکیه با افزایش دستمزدهای چندباره همراه بوده
«مردم ترکیه درآمدشان به لیر است؛ اینها با افزایش قیمت‌ها و تورم درآمدهایشان هم افزایش پیدا می‌کند. امسال ترکیه شاهد سه بار شتاب تورمی بوده است، به همین نسبت هم دستمزدها و درآمد نسبی مردم افزایش پیدا کرده است.» این توضیحات را یک ایرانی ساکن استانبول به «شهروند» می‌دهد: «من دو سال پیش به استانبول آمدم. آن زمان میانگین دستمزدها 2 هزار و 700 لیر تا 3 هزار لیر بود که به‌واسطه شتاب قیمت کالاهای اساسی و افزایش تورم، در حال حاضر کمترین حقوق و دستمزد به 6 هزار لیر در ماه رسیده است. مثلا اگر خانه گران‌تر شود، کسانی که در کار املاک هستند درآمدشان بیشتر می‌شود و به همین نسبت در اکثر مشاغل این افزایش دستمزدها را داشته‌اند. به بیان دیگر شهروندان ترکیه چندان فشار ناشی از تورم را احساس نمی‌کنند؛ البته اقشار کارگر و کسانی که روزمزد هستند و به مشاغل سیاه روی آورده‌اند، از این قاعده مستثنی هستند. با این حال فشاری که مثلا به‌واسطه افزایش شدید قیمت‌ها به مردم ایران وارد می‌شود در حالی که دستمزدها فقط یک بار در سال افزایش پیدا کرده، در ترکیه به این صورت نیست. مردم ترکیه به‌واسطه تورم چندان تحت فشار نیستند.»
رونق خرید اینترنتی به جای خرید حضوری برای کم شدن مالیات
این شهروند ایرانی که هم قیمت اجناس در فروشگاه‌ها و پاساژهای استانبول را دیده و هم قیمت‌هایی که در سایت‌های همان برندها برای فروش اینترنتی گذاشته می‌شود، از تفاوت قابل‌توجه قیمت در سایت با اتیکت‌های خرید حضوری به «شهروند» می‌گوید: «قیمت‌هایی که در سایت‌های برندهای ترک دیده می‌شود، خیلی پایین‌تر از مغازه‌هاست. این موضوع یک دلیل ویژه دارد. در ترکیه مالیات یک مسأله جدی است. یعنی هر کسی در این کشور صاحب شغل باشد، یک حسابدار دارد که کارفرما برایش تعیین می‌کند و به صورت ماهیانه به این حسابدار حقوق می‌دهد که حساب درآمدی کارمندان را داشته باشد و هر فرد شاغلی باید حتما مالیات را پرداخت کند. یعنی همه اجناسی که می‌خریم شامل مالیات می‌شود. اینکه در سایت‌ها قیمت‌ها بسیار پایین‌تر از مغازه‌هاست، دلیل اصلی‌اش مالیات است. چراکه در خرید اینترنتی، مالیات به مراتب پایین‌تری پرداخت می‌شود.
مشتری ثابت آنلاین‌شاپ‌ها اقشار ثروتمند جامعه ایران هستند
سحر که ساکن استانبول است از تجربه سال گذشته خرید اینترنتی مشتریانش در روزهای نزدیک به جمعه سیاه می‌گوید: «حراج‌های سایتی در همه مواقع، از حراج‌های خرید حضوری بیشتر و بهتر است و تنوع رنگ‌ومدل هم در خرید اینترنتی بیشتر است. پارسال خریدهای سایتی در حراج بلک‌فرایدی، خیلی بیشتر از دیگر ایام سال بود؛ امسال اما با توجه به شرایط اینترنت، مشخص است که حجم سفارش‌ها خیلی پایین‌تر خواهد بود. البته بخشی از این کاهش حجم سفارش‌ها به افزایش قیمت‌ها در ترکیه برمی‌گردد که شاید به خود ترک‌ها و اروپایی‌ها فشار زیادی وارد نکند ولی قدرت خرید ایرانی‌ها را کمتر کرده و مخاطب و مشتری دائم آنلاین‌شاپ‌ها هم قشر ثروتمند جامعه هستند نه اقشار متوسط و کم‌درآمدتر.
