نسخه چاپی
ارسال به دوستان
فرمان افزایش بنزین را چه کسی داد و پولش کجا رفت؟
در حالیکه موضوع افزایش قیمت بنزین بحث مهمی در مناظره‌های انتخاباتی بود، نکته جالب این بود که نه دولت و قوه قضائیه و مقننه هیچکدام مسئولیت آن را نپذیرفتند و هر کدام دیگری را متهم کردند که سوءمدیریت دیگری باعث بروز اعتراضات ابانماه ۹۸ شده است.
رویداد۲۴ پاسکاری نهاد‌ها بر سر مسئولیت آن اتفاق دردناک را بررسی کرده است.
انتخابات ۱۴۰۰ بیشتر از آنکه اعلام برنامه باشد، اعلام برائت کاندیدا‌ها از وضع موجود بود؛ اوج این موضوع را در اظهارنظرات نامزد‌ها درباره عامل گرانی بنزین در سال ۹۸ می‌توان دید. همتی می‌گوید تصمیم‌گیرنده نهایی سران سه قوا بودند و ابراهیم رئیسی می‌گوید، او (رئیسی) فقط در سران سه قوا جهت هماهنگی مصوبه گرانی را امضا کرده و نه در جهت تایید. اما کاندیدا‌ها هیچ کدام نمی‌گویند پول گرانی بنزین کجا رفت؟
دو سال از زمان صدور فرمان گرانی سه برابری بنزین در ایران می‌گذرد و گرچه داغی اعتراض به این گرانی در جامعه باقی مانده، اما هنوز مشخص نشده مقصر گرانی چه کسی بود. موضوع گرانی بنزین در جریان مناظرات و اظهارنظرات نامزد‌های ریاست جمهوری یکی از موضوعات محوری بود و هرکدام از نامزد‌ها سعی دارند نقش خود در این گرانی را انکار و اعلام برائت کنند و بر یکدیگر بتازند. هیچ کدام از نامزد‌ها از این طرح (صلاح قیمت حامل‌های انرژی) دفاع نکرده و معتقدند نقشی در گرانی بنزین نداشتند. این در حالی است که حذف یارانه‌های پنهان در برنامه تمامی آن‌ها نقش جدی دارد و هرکدام از آن‌ها می‌خواهند اگر رئیس جمهور شدند، یارانه‌های پنهان را حذف کنند؛ یعنی قیمت سوخت را گران کنند.
در آخرین مناظره که روز شنبه برگزار شد، محسن مهرعلیزاده موضوع قیمت‌گذاری بنزین را به یاد آورد و خطاب به دیگر نامزد انتخاباتی، گفت: «آقای رئیسی که جزء سران سه قوه هستند مگر در مسئله بنزین نبود که تصمیم بدی گرفته شد و به بدی هم اجرا شد»
همین باعث شد تا رئیسی در پاسخ به او بگوید: «مسئول طرح بنزین دولت بود. آن بخشی که در جلسه سران قوا مطرح شد فقط محل هزینه‌کرد آن بود. برای اینکه بدانند مقصر کیست هم گزارش دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی و هم گزارش مسئولان عالی‌رتبه قضائی وجود دارد. در اجرای آن بی‌تدبیری شد. اگر کسی قرار است پاسخ‌گو باشد آقای روحانی است».
زاکانی هم با رو کردن یک نامه پشت رئیسی درآمده و اعلام کرد: عبدالناصر همتی در سال ۹۸ در یک نامه رسمی توصیه کرده بوده که قیمت بنزین ۵ هزار تومان شود.
ماجرا و این جدال‌ها ادامه‌دار شد و از سطح مناظره‌ها به دولت رسید. سخنان مطرح‌شده در مناظره سوم، شورای اطلاع‌رسانی دولت را بر آن داشت تا درباره طرح افزایش بنزین اطلاعیه صادر کند و بگوید: «مصوبه اصلاح قیمت بنزین به امضای سران سه قوه رسیده و خدمت مقام معظم رهبری ارسال گردید. پس از تایید مصوبه از سوی رهبر انقلاب نیز اجرای مصوبه از سوی شورای امنیت کشور در دستور کار قرار گرفت».
دولت روحانی با انتشار این اطلاعیه از نامزد‌های انتخابات ریاست‌جمهوری خواسته «از دروغگویی آشکار، اتهام‌زنی، شانه خالی کردن از مسئولیت» بپرهیزند. اطلاعیه دولت در مورد کشته شدن صد‌ها تن از شهروندان معترض به دست نیرو‌های امنیتی، تنها اشاره می‌کند: «نحوه و شیوه برخورد با اغتشاش جزء مسئولیت‌های دولت نیست.»
پاسخ ستاد رئیسی به اطلاعیه دولت درباره افزایش قیمت بنزین
بر اساس این گزارش انتشار اطلاعیه دولت بلافاصله با پاسخ ستاد مرکزی انتخاباتی ابراهیم رئیسی روبه‌رو شد. ستاد مرکزی ابراهیم رئیسی در مورد نحوه تصمیم‌گیری برای اجرای طرح افزایش قیمت بنزین می‌نویسد: «اولا اصل تصمیم در خصوص گرانی بنزین، زمان و نحوه اجرای آن در دولت اتخاذ شده است و این موضوع بر خلاف ادعای مطرح شده در اطلاعیه دولت، در یکی از جلسات هماهنگی سران قوا صرفا از جنبه اطلاع‌رسانی مطرح می‌شود و نه از جنبه تصویب. ثانیا صرفا نحوه هزینه‌کردِ درآمد‌های ناشی از افزایش قیمت بنزین در جلسه شورای سران تصویب می‌شود نه زمان و چگونگی اجرای آن.»
کاندیدا‌ها چرا نگفتند فریب گرانی بنزین
کجا رفت؟
اختلاف‌ها گرچه دنباله‌دار شد، اما در هیچ کدام از این اظهرنظرات هیچ کدام از مسئولان هنوز مسئولیت فرمان گرانی بنزین را نپذیرفته است. گرانی که یک سوی آن واقعه اعتراضات آبان ۹۸ بود و سوی دیگر آن تورمی که همچنان ادامه دارد. گرچه اقتصاد ایران تحت تاثیر عوامل مختلفی دو سالی است با تورم فزاینده روبرو است، اما ایفای نقش جدی گرانی بنزین را می‌توان در نرخ تورم حمل و نقل دید که اکنون بالاترین نرخ تورم را در میان گروه‌های کالا و خدمات به خود اختصاص داده است.
تغییرات ماهانه شاخص بهای گروه حمل و نقل تا قبل از آبان ماه ۹۸ (زمان افزایش قیمت بنزین) تنها در اردیبهشت ماه آن سال بالاتر از تغییرات ماهانه شاخص کل نوسان کرده است، اما پس از آبان ماه ۹۸ و قیمت‌گذاری جدید در عموم ماه‌ها، تورم ماهانه گروه حمل و نقل از تورم ماهانه شاخص کل بالاتر بوده است.
مسئله بعدی سرنوشت منابع حاصل از گرانی بنزین است. دولت در جریان گرانی بنزین اعلام کرده بود که منابع حاصل از آن صرف افزایش و پرداخت یارانه‌های نقدی می‌شود، اما این مقرری چند ماه بیشتر دوام نداشت و یارانه پرداختی به مردم همان ۴۵ هزارتومان قبل گرانی بنزین باقی ماند.
از سوی دیگر دولت گفته بود که گرانی بنزین به دلیل پوشش کسری بودجه و در واقع درآمدزایی برای دولت نیست، اما عملا خلاف این اتفاق افتاد. همچنان که در همان نامه‌ای که زاکانی در منظاره نشان داد، عبدالناصر همتی رئیس وقت بانک مرکزی اعلام کرده بود که دولت با کسری بودجه ۷۶ هزارمیلیاردتومانی مواجه است و برای پوشش این کسری چاره‌ای جز افزایش قیمت حامل‌های انرژی ندارد.
اما هیچ کدام از کاندیدا‌ها تاکنون راجع به چگونگی هزینه‌کرد منابع حاصل از گرانی بنزین حرفی نزده و نپرسیده‌اند که پول آن کجا رفت. حتی ابراهیم رئیسی هم که به قول خودش در قوه قضائیه مسئول چگونگی هزینه‌کرد درآمد‌های حاصل از افزایش قیمت بنزین است، تاکنون گزارشی راجع به آن ارائه نکرده است.
اجماع کاندیدا‌ها بر سر لزوم گرانی بنزین
جدال بر سر عامل گرانی بنزین در جریان انتخابات را از منظر دیگری نیز می‌توان دید. گرچه تمامی نامزد‌ها تقصیر گرانی بنزین را بر گردن دیگری می‌اندازند و می‌خواهند ثابت کنند که در گرانی بنزین نقشی نداشتند، اما جالب است که تمامی آن‌ها در رویای گران کردن دوباره قیمت بنزین هستند.
جلیلی از طرح وان صحبت کرده که با اجرای آن قصد دارد بنزین را گران کرده و آن را سهمیه‌بندی کند، به این صورت که کسی که بنزین استفاده نمی‌کند بتواند آن را بفروشد.
ابراهیم رئیسی هم گفته افزایش قیمت حامل‌های انرژی قانون ماست، اما به صورت یکباره آن را انجام نمی‌دهد و کم کم قیمت بنزین را گران می‌کند.
تمامی این صحبت‌ها در حالی است که اقتصاددانان معتقدند دو کالای کلیدی که شدیدا روی قیمت سایر کالا‌ها تاثیر می‌گذارد و تعیین‌کننده است، قیمت سوخت و دلار است. هر افزایش قیمتی در این دو کالا به صورت فوری یا با اندکی تاخیر روی سایر کالا‌ها و خدمات تخلیه می‌شود.
نظر شما
آخرین اخبار
