چراکه مرغداران و دلالان نهادهها از فضای بهوجود آمده در دولت و نبود مدیریت واحد و نظارت بر تولید مرغ و واردات نهادهها سوء استفاده کردند و به راحتی مرغ کیلویی ۸ هزار تومان را به ۲۴ هزار و ۹۰۰تومان افزایش دادند و اکنون به بهانه گرانی جوجه یک روزه به دنبال افزایش قیمتها تا مرز ۲۹هزار و ۹۰۰تومان هستند. همانهایی که پس از گرفتن نهاده دولتی، جوجهها را معدوم میکردند تا سود بیشتری از فروش نهاده در بازار به جیب بزنند، حال از قاچاق جوجه و گرانی آن انتقاد میکنند. این وضعیت برای بازار گوشت هم بهوجود آمده است: براساس آمار افزایش شدید گوشت قرمز در دولتهای۱۱ و ۱۲دلیل اصلی کاهش مصرف سرانه از ۱۱کیلوگرم به ۶کیلوگرم شدهاست.
در دهه۸۰، گروهی برای واردات نژاد آرین مرغ مادر از انگلستان به ایران دست به کار شدند، اما نژاد حاصل شده بهره ور نبود و بسیاری از سرمایههای مجتمع اقتصادی کوثر به فنا رفت. با توجه به شرایط به وجود آمده برخی شرکتهای خارجی وارد بازار ایران شدند. در نهایت طی کمتر از سهسال سهم جوجه اجداد نژاد ایرانی از ۸۵ درصد تولید گوشت مرغ کشور به تقریباً صفر درصد در اوایل دهه ۱۳۹۰ رسید. در این سالها دولتها هیچ اقدامی برای واردات مجدد نژاد مادر انجام ندادند، زیرا واردات جوجه یک روزه آسانتر از سرمایه گذاری در داخل کشور بود.
از سال گذشته با توجه به تشدید مشکلات تأمین مرغ مسئولان به دنبال تقویت این لاین داخلی افتادند. مرغداران ایرانی معتقدند که نژاد آرین در داخل کشور نمیتواند نیازهای آنها را برآورده کند و کیفیت آن (ضریب تبدیل) نسبت به نژادهای مشابه راس انگلستان و هوبارد فرانسه پایینتر است. به گفته آنها، تولید مرغ آرین به دلیل اینکه هزینه تولید آن بالا و بازدهی آن پایین است، صرفه اقتصادی ندارد. علاوه بر ضریب تبدیل نامناسب، کیفیت لاشه مرغ نژاد آرین نیز نسبت به رقبای خارجی پایینتر است. از دیگر مشکلات نژاد آرین وزنگیری پایین پس از ۴۰روزگی است که با توجه به سلیقه مردم ایران، مرغهای زیر سن ۳۸ تا ۴۰روزگی وزن کمی دارند که مطابق سلیقه مصرفکننده داخلی نیست.
البته مسئولان تصمیم گرفتند ویژگیهای مرغ آرین را اعلان عمومی نکنند تا در شرایط بحران بازار، اقبال عمومی کاهش نیابد. در این میان اقدامات مرغداران و دامداران و جارو جنجال آنها برای تأمین نهادهها را نباید فراموش کرد. اکنون که دولت نهادهها را به موقع به دست تولیدکنندگان میرساند، برخی از مرغداران با کشتار دیر هنگام عرضه و تقاضا را به دست گرفتهاند. این تولید کنندگان که در کمتر از ۴۵روز به اصل سرمایه و سود خود دست مییابند، به بهانه افزایش قیمت جوجه یک روزه به دنبال افزایش مجدد قیمتها هستند تا شاید دولت تدبیر در روزهای پایانی عمرش بار دیگر با افزایش قیمت مرغ به ۲۹هزار و ۹۰۰ تومان موافقت کند. در این میان شایعاتی مبنی بر قاچاق جوجه یک روزه نیز منتشر میشود تا نهادهای نظارتی نابسامانی بازار را در جای دیگری جستوجو کنند.
منابع آگاه معتقدند که مرغداران و دامداران بزرگ صنعتی که به راحتی نهادههای دولتی خود را دریافت میکنند، مشکلی برای تولید ندارند و تنها تولیدکنندگان خرده پا هستند که درجذب نهاده دولتی دچار مشکل بوده و به دنبال افزایش مجدد قیمت مرغ هستند. به گفته این منابع مرغداران کوچک و خرد که ید طولایی در تجمع کردن و اعتراضات دارند، به دنبال افزایش قیمت مرغ هستند و اگر دولت مدیریت واحدی برای کنترل بازار مرغ در پیش نگیرد، مجبور است تا یکماه و نیم آینده به افزایش دوباره قیمتها تن دهد. زیرا اخباری مبنی بر تخلف مرغداران و تأخیر در کشتارها دارند تا با به دست گرفتن عرضه بازار، بار دیگر موج گرانی قیمتها را به راه بیندازند.
زمینهسازی برای افزایش قیمت مرغ برای دومین بار
روز گذشته دبیر کانون مرغداران گوشتی کشور در گفتگو با ایسنا با بیان اینکه قیمت مصوب جوجه یکروزه ۴هزارو ۲۰۰تومان است، اما در حال حاضر تولیدکنندگان جوجه را حدود ۷هزار تومان تهیه میکنند، گفت: این دوگانگی نظارت بر مؤلفههای تولید، مرغداران گوشتی را در ادامه تولید با چالشهای جدی رو به رو کرده است.
وی افزود: آنالیز قیمت تمام شده مرغ را به مسئولان مربوطه ارائه دادیم که عددی بین ۱۷هزار و ۱۰۰ تا ۱۷هزار و ۵۰۰تومان بود و در نهایت با ۱۷هزار و ۱۰۰تومان موافقت کردند، ولی قیمتی که برای مرغ اعلام کردیم با قیمت جوجه ۴هزارو ۲۰۰تومانی بود. حالا که قیمت جوجه ۷هزار تومان شدهاست، تکلیف مرغداران چیست و با چه قیمتی باید مرغهایشان را بفروشند؟
پرویز فروغی تصریح کرد: بحث ما این نیست که چرا جوجه گران شده است، میگوییم اگر جوجه گران شده در قیمت مصوب مرغ هم لحاظ کنید. اگر قرار است با تولیدکنندگان مرغ تنها بهخاطر گرانی برخورد شود باید با بخشهای دیگر این زنجیره هم به دلیل گرانی برخورد شود.
خطر کمبود مصرف گوشت در سالهای اخیر
اتفاقی که برای بازار مرغ افتاد، دو سال قبل برای بازار گوشت نیز افتادهبود، به طوری که دولت مجبور شد گوشت منجمد وارد کند تا شاید بتواند تقاضای بازار را پاسخ دهد. در طول این دو سال به تدریج مصرف گوشت کم شده و تقاضا به سمت مرغ افزایش یافت به طوری که در حال حاضر بهرغم فراوانی دام سبک و سنگین، قیمت گوشت همچنان بالاست، به طوری که لاشه گوسفند روز گذشته، به قیمت ۴۸هزار تومان به فروش رسید در حالی که در مدت مشابه سال گذشته قیمت آن ۲۶هزار تومان بود. قیمت یک شقه گوشت گوسفند نیز بین ۱۴۵ تا ۱۵۰هزار تومان است. به گزارش مدیر عامل اتحادیه دام سبک میزان مصرف گوشت قرمز درسال۱۴۰۰ به رقم ۶کیلوگرم در سال رسیده، این درحالی است که مرکز آمار سرانه مصرف گوشت قرمز را در سال۹۲، ۱۱کیلوگرم اعلام کرده بود. به گفته کارشناسان تغذیه، بدن هر فرد سالانه به ۱۶کیلوگرم گوشت قرمز نیاز دارد و پیشبینی میشود با ادامه روند موجود در سال۱۴۰۸ سرانه مصرف گوشت قرمز به ۲کیلوگرم در سال خواهد رسید.
اکنون اگر دولت میخواهد مصرف سرانه مرغ نیز کاهش نیابد، ضمن نظارت بر تولید مرغداریها و دامداریهای بزرگ صنعتی باید بر تولید و عرضه نظارت کند تا در پایان دوره ۱۰۰روزه دولت به دنبال ارزهای دولتی که صرف واردات نهاده و جوجه یک روزه شده نگردیم.