یک واکسن کرونا و این همه جنجال

به گزارش رویداد۲۴، سه اتفاق در روز‌های اخیر منجر شده تا مردم اعتمادشان را به روند واکسیناسیون کرونا در ایران از دست بدهند؛ نخست تخلف در تزریق واکسن به اولویت‌های تعیین شده، دوم ورود واکسن‌هایی که قبلا ممنوع اعلام شده بود به کشور و سوم اعلام پولی شدن واکسن کرونا برای کسانی که می‌خواهند خارج از نوبت و زودتر واکسن دریافت کنند.

یک واکسن کرونا و این همه جنجال و حاشیه!

هفته گذشته یکی از مقام‌های پزشکی در استان خوزستان اعلام کرد بعضی از مدیران شهری در آبادان خارج از نوبت و با استفاده از سهمیه پاکبانان واکسن کرونا زده‌اند.

فرماندار شهرستان اسفراین نیز روز سه‌شنبه اعلام کرد در یکی از مراکز سالمندان این شهرستان در تزریق واکسن کرونا تخلف رخ داده و موسس این مرکز بر خلاف اولویت‌بندی سند ملی واکسیناسیون کرونا، سه نفر از اعضای خانواده‌اش که ارتباط زیادی با سالمندان این مرکز نداشتند را در فهرست تزریق قرار داده است.

حال در این بین اخبار متناقض دیگری از سمت نهاد رسمی مبارزه با کرونا منتشر شد که احساس بی عدالتی را در میان مردم تشدید کرد. علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد کرونا، نخستین مقام وزارت بهداشت بود که روز یکشنبه ۲۹ فروردین‌ماه در ارتباط با واکسیناسیون اعلام کرد کسانی که نمی‌خواهند منتظر نوبت خود برای تزریق بمانند، می‌توانند با «پرداخت هزینه» زودتر واکسن را دریافت کنند. همزمان با او سخنگوی جمعیت هلال‌احمر هم اعلام کرده بود که اقدام به واردات واکسن خارجی خواهد کرد اما این واکسن‌ها رایگان نخواهد بود.

اما پس از سخنان سخنگوی ستاد کرونا کیانوش جهانپور، رئیس مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت، پولی شدن واکسیناسیون را رد کرد و گفت: «هر واکسن مجازی که وارد کشور شود، توسط وزارت بهداشت خریداری شده و به صورت رایگان به مردم تزریق خواهد شد.»

با این حال از سوی دیگر حیدر محمدی، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت در یک گفت‌وگوی رادیویی گفته است احتمالا واکسن برای شهروندان بدون اولویت «۳۰۰ هزار تومان» هزینه خواهد داشت. با این وصف ایران اولین کشور در جهان خواهد بود که واکسن کرونا را به مردم خود می‌فروشد.

در کنار این اظهارنظر‌ها و تخلفات ریز و درشت، انتشار یک ویدئو در شبکه‌های اجتماعی تیر خلاص را به اعتماد عمومی کشور وارد کرد. تصاویری از یک محموله واکسن آمریکایی در ایران در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود. در این ویدئو افرادی که به فارسی حرف می‌زنند در حال باز کردن بسته‌ای حاوی واکسن فایزرند. شواهد موجود در ویدئو نظیر طرح موزاییک‌های کف سالن و خودروی ۲۰۶ داخل تصویر حاکی از آن است که این فیلم قطعا در ایران ضبط شده.

از سوی دیگر در ثانیه‌ای از این ویدئو بالای دستگاهی که دمای یخچال ویژه واکسن در آن پیداست، نشان شرکت مهندسی فراتجهیز آرمان پژوه مشخص است. این شرکت بنا بر آنچه در وب سایتش آمده سازنده انواع یخچال، فریزر و محفظه‌های پزشکی، صنعتی و آزمایشگاهی است که تا دمای منفی ۸۰ و مثبت ۱۸۰ را می‌تواند پوشش دهد. محصولی که واکسن‌های فایزر در ویدئو درون آن قرار می‌گیرند نیز به نظر می‌رسد مدل «دیپ فریزر -۸۰ درجه صندوقی» است.

سایه بی‌اعتمادی بر روند واکسیناسیون در ایران

با وجود این شواهد و قرائن، کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو در خصوص ویدیویی مربوط به یک پالت واکسن فایزر که در فضای مجازی منتشر شده، گفت: اصالت فیلم منتشر شده را نمی‌توان تایید کرد که در ایران ضبط شده یا در کشور‌های همسایه بوده، اما ممکن است به صورت قاچاق وارد کشور شده باشد.

انتشار این فیلم از چند جهت موجب بی اعتمادی مردم شده است. اول اینکه رهبر ایران خرید واکسن‌های کرونای ساخت آمریکا را ممنوع اعلام کرده است. اعلام ممنوعیت واکسن فایزر بعد از این بود که سخنگوی جمعیت هلال احمر ایران از واردات ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار دوز واکسن کرونای شرکت فایزر آمریکا به کمک خیرین آمریکا خبر داده بود. بعد از ممنوعیت، هلال‌احمر اعلام کرد برنامه واردات از آمریکا منتفی شده است.

واکسن ایرانی کرونا همچنان در ابهام

روند واکسیناسیون در ایران مبهم و کند است. ماه‌هاست که وزارت بهداشت وعده واکسیناسیون سراسری با واکسن کرونای ساحت ایران را به مردم داده است. همین وعده منجر به یک تسویه حساب در درون وزارت بهداشت نیز شده است. رضا ملک‌زاده معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت آبان ماه سال گذشته در اعتراض به آنچه «مدیریت بسیار غلط کرونا» و «سخنان نادرست و معرکه‌گیری وزیر درباره تولید واکسن ایرانی کرونا» خوانده استعفا داد.

حال بعد از گذشت بیش از ۵ ماه از وعده‌های سعید نمکی هنوز خبری از واکسن ایرانی نیست و واکسیناسیون با واکسن‌های وارداتی نیز سرشار از ابهام است. وزارت بهداشت وعده داده بود که تا پایان سال ۹۹ بیش از ۱ میلیون دوز واکسن وارداتی به گروه‌های شغلی و سنی حساس تزریق شود اما در نهایت کمتر از ۲۰۰ هزار نفر واکسن کرونا را دریافت کردند. کیانوش جهانپور، رییس مرکز روابط عمومی این وزارتخانه، پنجشنبه پنجم فروردین‌ماه اعلام کرد: «برنامه‌ریزی واکسیناسیون حداقل یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر مشمول فاز یک تا پایان سال شمسی گذشته که با لحاظ بسیاری از محدودیت‌ها پیش‌بینی شده بود، عملا محقق نشد».

حیدر محمدی، مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو درباره تعداد واکسن‌های وارداتی به کشور آماری را اعلام کرده و گفته: تاکنون ۵۲۰ هزار دوز اسپوتنیک، ۶۵۰ هزار دوز واکسن چینی، ۷۰۰ هزار دوز واکسن آسترازنکا و ۱۲۵ هزار دوز واکسن بهارات هند وارد ایران شده و تاکنون حدود ۵۰۰ هزار دوز واکسن کرونا به مردم تزریق شده است. این عدد کمتر از یک درصد مردم ایران است.

چرا روند واکسیناسیون کرونا در کشور شفاف نیست؟

یکی دیگر از حاشیه‌های مربوط به روند واکسیناسیون کرونا در کشور عدم انتشار لیست اسامی افرادی است که این واکسن را تاکنون دریافت کرده‌اند. پس از انتشار حواشی تزریق خارج از نوبت عده‌ای از مدیران در برخی از شهرهای کشور، بار دیگر طی چند روز اخیر مطالبه شفافیت در روند تزریق واکسن کرونا مطرح می‌شود. کیانوش جهانپور رئیس روابط عمومی وزارت بهداشت و درمان پس از انتقادها از چرایی عدم انتشار اسامی دریافت کنندگان واکسن در توئیتی نوشت: « رازداری از ارکان اجتناب ناپذیر ارتباطات در نظام سلامت است.درک نادرست این اصل هم به قداست حرفه‌ای آسیب می‌زند، هم بر کیفیت روابط افراد و نظام سلامت و بر سلامت جامعه تاثیرگذار است. اطمینان داشته باشید اطلاعات سلامت شما در سامانه‌های سلامت از جمله سیب محفوظ خواهد ماند.»

کاربران توئیتر در واکنش به این سخنان ضمن انتقاد از توجیهاتی که مقام وزارت بهداشت در پاسخ به مطالبه شفافیت مطرح کرده بود، این سوال را مطرح کردند که آیا واکسن زدن مدیران شهرداری‌ها هم جز اسرار است که نباید فاش می‌شد؟