نسخه چاپی
ارسال به دوستان
شفافیت یک خاصیت عمومی است. این موضوع با یک سری از سیاست‌ها، عملکردها و شیوه‌هایی پیش می‌رود که به شهروندان اجازه دسترسی، استفاده، سود بردن، فهمیدن، اصل اطلاع‌رسانی و حسابرسیِ اطلاعات و روند برگزار شده آن‌ها توسط مراکز قدرت (جامعه یا سازمان‌ها) را می‌دهد.
مکانیسم بازخورد این موضوعات از سمت شهروندان برای کامل کردن هدف والای شفافیت بسیار مهم می‌باشد. در کشور ما مدت زیادی است که شفافیت جایی در امور ندارد. این روزها وجود شفافیت در روند واکسیناسیون در تمام جهان از اهمیت بسیار والایی برخوردار است و کشورهای توسعه یافته به صورت آنلاین و شفاف اطلاعات افراد دریافت‌کننده واکسن را در اختیار همه شهروندان قرار می‌دهند تا افراد از اولویت‌ها و روند عادلانه توزیع واکسن آگاه شوند. در کشور ما نیز چندی پیش رئیس جمهور در پاسخ به گزارش مربوط به تولید و تامین واکسن کرونا، بر ضرورت اطلاع‌رسانی دقیق و شفافیت در مورد تامین واکسن و روند واکسیناسیون گروه‌های هدف براساس اولویت‌های تعیین شده در سند ملی واکسیناسیون تاکید کرد و نوشت: «تمامی اقدامات در زمینه واکسن کرونا از لحظه ورود تا تزریق به افراد، به صورت آنلاین و کاملا شفاف باید اطلاع‌رسانی شود تا هیچگونه تردید و ابهامی در افکار عمومی باقی نماند.» با این حال کیانوش جهانپور رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت و سخنگوی سازمان غذا و دارو در توییتی از غیرقانونی بودن انتشار هویت افراد دریافت‌کننده واکسن خبر داد و نوشت: «اطلاعات مشخص‌کننده هویت شخصی و سلامتی مراجعه‌کننده و دریافت‌کننده خدمت بر اساس اصول و مقررات اخلاق پزشکی، قابل انتشار نیست، مگر اینکه فرد، اولیای وی یا نماینده قانونی او برای نشر آن اطلاعات رضایت آگاهانه کتبی داده باشند یا خود راسا به انتشار آن اقدام کرده باشد.» این نشانه‌ای مبنی بر عدم وجود شفافیت در روند واکسیناسیون کشور ما است. واکسنی که هنوز حتی نتوانسته است کادر درمان را به صورت کامل از بیماری مصون نگه دارد و امکان دریافت آن توسط مردم عادی در کوتاه مدت، دور از ذهن می‌نماید. پرسش اینجا است که چطور شفافیت‌سازی در مورد نحوه توزیع واکسن کرونا که موضوعی مرتبط با سلامت عمومی جامعه و امری بسیار حساس است به بهانه محدودیت‌های قانونی توسط مسئولینی که وظیفه مراقبت از سلامت مردم را بر عهده دارند نادیده گرفته می‌شود؟ آیا واقعا قوانین و مقررات راه را بر شفافیت در این زمینه بسته‌اند یا اطلاع‌رسانی و شفافیت‌سازی در این مورد موجب نارضایتی افرادی خواهد شد که از فرصت و امکاناتی که در اختیارشان قرار داده شده در راستای منافع شخصی بهره می‌برند؟ ما در این خصوص با چند حقوقدان گفتگو کردیم.
> عدم شفافیت با روح قانون در تناقض است
در این خصوص فرهاد افرامیان وکیل پایه یک دادگستری به آفتاب یزد گفت: «اگر سازمان‌های بهداشتی، بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها و پزشکان، اطلاعات شخصی افراد درباره بیماری و سلامت آنان را در اختیار دیگران قرار دهند غیر قانونی است چون مربوط به حریم خصوصی افراد است. این کاملا درست است ولی واکسنی که الان یک نیاز عمومی و اوجب واجبات است و همچنین به عنوان ابزاری که می‌تواند یک فرد را به بازار کار، فعالیت‌های اجتماعی و... برگرداند دیگر نمی‌تواند حریم شخصی فرد تلقی شود. عموم مردم به عنوان حق دسترسی آزاد به اطلاعات باید حق این را داشته باشند که بدانند آیا واکسن در کشور ما وضعیت توزیع مناسبی دارد یا نه؟ اگر مسئولین مطمئن هستند که واکسن توزیع عادلانه و مناسبی دارد، خب شفاف‌سازی در این امر هیچ اشکالی ندارد. این هم در واقع مانند همان بانک اطلاعات مسئولین است. مگر نگفتند که برای شفاف‌سازی باید مسئولین اموال و دارایی‌هایشان را اعلام کنند؟ اموال و دارایی‌های فرد جزو حریم خصوصی او است ولی باید ببینیم در چه شرایطی و برای چه افرادی به عنوان حریم خصوصی تعریف می‌شود. واکسن و واکسیناسیون با توجه به مسائلی که امروزه این بیماری به وجود آورده و با توجه به اینکه یک نیاز مبرم و ضروری است در سراسر دنیا به عنوان یک مسئله حیاتی در نظر گرفته می‌شود. آیا خون برخی از افراد در کشور ما نسبت به سایرین رنگین‌تر است؟ اگر نیست پس قطعا شفافیت در این موضوع هم مخالف با روح قانون نیست. قوانین عادی مطابق قانون اساسی به منظور ایجاد و گسترش عدالت و انصاف در جامعه ایجاد می‌شوند. آنچه که مقام معظم رهبری و قانون اساسی کشور ما به آن نگاه دارند بحث مساوات و عدالت در این قضیه است و من فکر می‌کنم که این صحبت با روح قانون‌گذاری در این خصوص در تناقض است. بحث حریم شخصی بحث اطلاعات واکسیناسیون نیست. وقتی سامانه‌ای برای ثبت نام وجود دارد و یک اولویت بندی‌ای اعلام شده است چه مسئله‌ای وجود دارد که افراد بتوانند در این سامانه به اطلاعات دسترسی داشته باشند؟ این دغدغه خیلی‌ها شده است که احساس می‌کنند واکسن فقط به افراد خاصی تزریق می‌شود. چه بهتر است که این شفاف‌سازی ایجاد شود تا افکار عمومی دچار ابهام و تردید نشود و همبستگی بیشتری ایجاد گردد. افراد وقتی می‌بینند که اقشار مختلف با توجه به شغل و اولویت‌شان در حال دریافت واکسن هستند، با دیدن این اقدامات قطعا همکاری بیشتری در کنترل این بیماری خواهند داشت. من فکر می‌کنم این اقدام، اقدام بسیار مناسبی است. قطعا افرادی که در مراکز متعدد بهداشتی و درمانی فعالیت می‌کنند در اولویت هستند. وقتی که ما ببینیم این
اولویت بندی‌ها رعایت می‌شود قطعا همکاری مردم بیشتر می‌شود. اما اگر این روند شفاف نباشد این شائبه ایجاد می‌شود که آیا افرادی خارج از اولویت، واکسن دریافت کرده‌اند و به ما نرسیده است؟ قطعا فضای شفاف بیشترین همبستگی و همیاری را در میان اقشار مختلف جامعه ایجاد می‌کند چون مردم کشور ما افرادی هستند که وقتی با احترام با ایشان برخورد شود در هر فضایی بالاترین رسم مروت و معرفت را از خودشان نشان می‌دهند.»
>امکان انتشار اطلاعات فنی و تخصصی واکسن‌ها
همچنین پیمان حاج‌محمودعطار وکیل پایه یک دادگستری در این خصوص به آفتاب یزد گفت: «بر اساس قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات که به تصویب مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان رسیده و به نهادهای ذیربط نیز ابلاغ شده است، همه شهروندان ایرانی مجاز هستند به تمام اطلاعات مورد نیاز خود در سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی به صورت آزادانه و رایگان دسترسی داشته باشند و هیچ نهاد و سازمان دولتی مجاز نیست که شهروندان را از دسترسی به اطلاعات مورد نیاز خود محروم سازد. بر اساس این قانون و آیین نامه اجرایی آن که بعد از مدتی ابلاغ گردید، شهروندان می‌توانند هرگونه اطلاعاتی که از وزارتخانه‌ها از جمله وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مورد نیازشان می‌باشد را دریافت کنند و وزارتخانه مربوطه باید سامانه‌های اینترنتی برای دسترسی آزاد و بدون هزینه شهروندان را فراهم سازد. متاسفانه به رغم گذشت مدت بسیار زیادی از تصویب این قانون لازم‌الاجرا، نهادهای دولتی بعضا در دسترسی آزاد و رایگان شهروندان به اطلاعات سازمان تحت مدیرت خود، تسهیلات لازم و کافی را ایجاد نکردند و بسیاری از شهروندان برای دسترسی به اطلاعات مورد نیاز خود دچار مشکل هستند. در خصوص اطلاعات مربوط به واکسن‌هایی که باید در سطح کشور برای شهروندان صرف نظر از موقعیت سنی، شغلی و موقعیت اجتماعی مصرف شود بر اساس این قانون و سایر قوانین و مقرراتی که به تصویب مجلس رسیده است شهروندان اجازه دارند که از مشخصات و اطلاعات فنی و تخصصی واکسن‌هایی که در کشور در حال توزیع هستند و مورد استفاده قرار می‌گیرند بهره مند شوند. این اطلاعات باید قابل دسترسی باشد. اما در خصوص اطلاعات هویتی افرادی که این واکسن‌ها را مورد استفاده قرار می‌دهند، بله با توجه به حریم خصوصی که هر شهروند در قبال اشخاص ثالث دارد، حریم خصوصی این افراد مانند شغل، موقعیت، بیماری احتمالی و... باید حفظ شود اما اطلاعات مربوط به مشخصات واکسن‌های استفاده شده بر اساس قانون دسترسی آزاد به اطلاعات قابل دسترسی و انتشار برای همه شهروندان خواهد بود.»با توجه به اینکه بر اساس قوانین فعلی کشور ما امکان انتشار اطلاعات شخصی افراد وجود ندارد و با توجه به سخنان ضد و نقیض مسئولین در خصوص شفاف‌سازی واکسیناسیون، روشن است که در این زمینه هم مانند بسیاری موارد دیگر عزم و اراده جدی وجود نداشته است. اگر واقعا مسئله شفافیت در نحوه واکسیناسیون مورد توجه مسئولین ستاد ملی مبارزه با کرونا بود باید قبل از توصیه به لزوم اطلاع‌رسانی و شفاف‌سازی در این زمینه، به وسیله امکانات ناشی از مسئولیتی که در خط مقدم مبارزه با این بیماری در اختیار ایشان قرار گرفته است ساز و کار عملی این اطلاع‌رسانی را ایجاد می‌کردند. با توجه به شرایط فعلی پیش آمده در اثر مدیریت ضعیف این بیماری در کشور ما و فاصله بسیار زیاد تعداد واکسن‌های وارد شده با نیاز مردم و همچنین در راستای توزیع عادلانه و جلوگیری از سوء استفاده‌های احتمالی برخی از افراد، شایسته است که در این خصوص تصمیمی جدی اتخاذ شود تا شاید مقداری از نارضایتی مردم و کادر درمان کاسته شود.
نظر شما
آخرین اخبار
