«رافائل گروسی»، مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی روز گذشته و در آستانه فرارسیدن ضربالاجل تهران برای توقف اجرای پروتکل الحاقی با مقامهای بلندپایه کشورمان دیدار و گفتوگو کرد.
دومین حضور «گروسی» در تهران در بحبوحه شرایطی است که پیرامون اجرای توافق هستهای میان ایران و کشورهای طرف توافق شدت گرفته است. چه یکی از مهمترین بخشهای نظارتی آژانس که پیش از این ذیل همکاری داوطلبانه ایران در چارچوب برجام برقرار بود، حالا از 5 اسفند ماه به واسطه عدم تحقق منافع اقتصادی ایران کاهش خواهد یافت. در همین چارچوب مقامهای ایرانی در واکنش به تحولات جاری برجام و عدم لغو تحریمهای هستهای فردا (پنجم اسفند ماه) دسترسیهای نظارتی فراتر از پروتکل الحاقی براساس برجام را کاهش میدهند. ایران در آذر ماه 1382 (دسامبر 2003) و در نقطه آغاز درگیریها با جهان غرب پیرامون برنامه هستهایاش، پروتکل الحاقی را امضا و براساس آن دسترسی تکمیلی به بازرسان آژانس اعطا کرد. اجرای این پروتکل چند سال بعد با اوجگیری اختلافات هستهای و به سرانجام نرسیدن مذاکرات هستهای متوقف شد تا نهایتاً با دستیابی ایران و 1+5 به برجام، بار دیگر اجرای این پروتکل در سال ۲۰۱۵ به عنوان اقدامات داوطلبانه ایران برای شفافسازی فعالیتهای هستهای به برجام اضافه شود.
اما در پی خروج امریکا از توافق هستهای و عدم تحقق منافع اقتصادی ایران به رغم پایبندی به تعهداتش، مجلس شورای اسلامی در آذرماه گذشته با تصویب قانونی دولت را مکلف کرد که در صورت ادامه تحریمهای امریکا، همکاری با آژانس را محدود کرده و گامهای بیشتری را در خصوص کاهش تعهداتش ذیل برجام بردارد. براساس همین مصوبه بود که دولت ابتدا غنیسازی 20 درصد در فردو را از سر گرفت و در ادامه با پایان یافتن ضربالاجل دو ماهه و عدم پدیدار شدن نشانههای روشن از سوی امریکا برای حفظ توافق هستهای، دسترسیهای نظارتی فراتر از پروتکل الحاقی را کاهش خواهد داد. از همینرو موضوعات فنی و ترتیبات اجرایی توقف نظارتهای فراتر از پادمان و پروتکل الحاقی و اقدامات داوطلبانه فراپادمانی و نحوه ادامه همکاریهای دو طرف از جمله محورهایی بود که در گفتوگوهای «گروسی» در تهران مطرح شد. پیش از این سید عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران با اشاره به اینکه در پنجم اسفند با توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی، وضعیت جدیدی در روابط ایران با آژانس ایجاد میشود، درباره سفر مدیرکل به تهران گفته بود که «گروسی» خودش اظهار علاقه کرد که به ایران بیاید که در این وضعیت جدید نوع جدیدی از همکاری بین ایران و آژانس برقرار شود که همکاریهای ایران و آژانس کمترین آسیب را ببیند. همچنین علیاکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی پیش از سفر مدیرکل به تهران گفته بود که علاوه بر گفتوگو با او درباره روند همکاری ایران و آژانس در چارچوب پادمان هستهای و جزئیات دستور کار توقف پروتکل الحاقی، ایران به درز اطلاعات محرمانه آژانس در رسانههای غربی هم معترض خواهد شد. این اعتراض در پی آن مطرح میشود که خبرگزاری رویترز چند روز پیش در گزارشی مدعی شده که آژانس در دو سایتی که پیش از این درخواست بازدید از آنها را در ایران داشته است، ذرات اورانیوم کشف کرده است. این خبرگزاری سفر شتابزده «گروسی» به تهران را در راستای برخورد با تهران و شنیدن توضیحات آن پیرامون اخبار منتشره اعلام کرده است. صالحی خبر منتشر شده در رویترز مبنی بر مشاهده آلودگی ذرات اورانیوم در دو نقطه در ایران را در راستای درز اطلاعات محرمانه آژانس در رسانههای بینالمللی و روند ناخوشایندی دانسته که از سالهای گذشته همچنان ادامه دارد. مدیرکل آژانس در تهران ابتدا با علیاکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و سپس با محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه دیدار و گفتوگو کرد. کاظم غریبآبادی، نماینده ایران در آژانس گفتوگوهای صورت گرفته در تهران را سازنده و مفید ارزیابی کرد.
استقبال اروپا از سفر گروسی
مقامهای اروپایی از روند همکاریهای مستمر میان ایران و آژانس ابراز خشنودی کردند. «استفان کلمنت»، نماینده دائم اتحادیه اروپا در سازمانهای بینالمللی در وین با انتشار پیامی در حساب کاربری خود در توئیتر اعلام کرد که از فعالیتهای اخیر مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی درخصوص توافق هستهای پشتیبانی میکند. او در پیام خود نوشت: «اتحادیه اروپا کماکان از تلاشهای رافائل گروسی مدیرکل آژانس برای یافتن یک فهم مشترک با ایران حمایت میکند تا این سازمان بتواند به فعالیتهای ضروری نظارتی خود در ایران که از اهمیت بسیار بالایی در چارچوب توافق هستهای برخوردار است، ادامه دهد». پیش از او «جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم در توئیتی از سفر مدیرکل آژانس به ایران استقبال کرده و گفته بود که اروپا از «گروسی» برای تلاشهایش درخصوص فعالیتهای راستیآزمایی در ایران از جمله سفر حائز اهمیت روز آیندهاش به تهران قدردانی میکند.
تأکید مجلس بر اجرای قانون
دیروز همزمان با دیدارهای گروسی با مقامات کشورمان، تعدادی از دانشجویان دانشگاههای کشور هم در تجمعی مقابل سازمان انرژی اتمی همزمان با سفر مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی به ایران با در دست داشتن پلاکاردهایی در محکومیت ترور دانشمندان هستهای و تصویر شهید فخریزاده، نسبت به عملکرد آژانس در قبال ایران اعتراض کردند. ۲۲۶ نماینده مجلس هم در بیانیهای، بر لزوم توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی از پنجم اسفندماه تأکید کردند. به گزارش ایرنا، در بخشی از این بیانیه آمده است: در راستای دفاع از حقوق هستهای و وادار کردن دشمنان ملت به برداشتن تحریمهای ظالمانه و به تبع آن گشایش اقتصادی مقرر شده است غنیسازی ۲۰ درصدی اورانیوم آغاز و نیز با اعطای مهلت دو ماهه به امریکا و سه کشور اروپایی برای برداشتن تحریمهای ظالمانه در صورت عدم صداقت و عدم انجام تعهدات ، ملت ایران نیز اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی در راستای اجرای بندهای ۲۶ و ۳۶ و بند ۱۳ قطعنامه ۲۲۳۱ را متوقف کند. نمایندگان تأکید کردند: همه مسئولان نظام از جمله مدیران دولتی موظف هستند که در صورت عدم رفع تحریمها، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را به صورت کامل از ۵ اسفند ۹۹ متوقف و بازرسیهای آژانس را صرفاً محدود به نظارتهای پادمان نمایند.