نسخه چاپی
ارسال به دوستان
چالش دولت و مجلس
ارائه لایحه بودجه از سوی دولت به مجلس شورای اسلامی تعریف شده و راهکار آن در قانون اساسی آمده است. بر مبنای قانون دولت موظف است در ۱۵ آذرماه هر سال، لایحه بودجه را در صحن علنی مجلس تقدیم هیات رییسه مجلس کند. نکتهای که در تمامی سالهای گذشته به صورت قانون نبوده، اما رویکردی زیبا و تاثیرگذار بود، حضور رئیس جمهور در جلسه علنی مجلس و تقدیم لایحه بودجه به رئیس مجلس بوده است. با این وصف امسال دولت دوازدهم و مجلس یازدهم بدعت جدیدی را بر جای گذاشتند به نوعی که رئیس جمهور و رییس سازمان برنامه و بودجه به عنوان نماینده دولت برای تقدیم بودجه به مجلس نرفتند و معاون پارلمانی را رییس جمهوری را فرستادند، مجلس شورای اسلامی نیز در واکنش به این رفتار، نه تنها رئیس مجلس، بلکه معاون اول نیز در کرسی ریاست حضور نیافتند و نایب رئیس دوم برای دریافت بودجه بر صندلی ریاست تکیه زد. اگر چه روحانی برای نرفتن به مجلس، پروتکل های بهداشتی ستاد مقابله با کرونا را بهانه کرد، اما این توجیه قابل پذیرش نیست، چراکه از یک سو اقدامات بهداشتی لازم در مجلس شورای اسلامی به عمل می آید و از سوی دیگر این باور را تداعی می کند که تمام افرادی که در مجلس هستند به باور رئیس جمهور یا ناقل یا عامل کرونا هستند. نکته دیگر اینکه روحانی میتوانست در قالب ویدئو کنفرانس، حضور مجازی در صحنه علنی داشته باشد و به صورت رسمی از نمایندگان بابت این مساله عذرخواهی کند. تاسف آور این است که این رویکرد انعکاس خوبی در جامعه ندارد و بیانگر کدورت و کینه بین دو قوه مقننه و مجریه است. مسئله دیگر این که چالش ها و مشکلاتی که امروزه در عرصه تصمیم گیری و اداره کشور بروز می کند، ناشی از همین تضاد و تقابل بین دولت و مجلس است که در اذهان عمومی از آن به عنوان کارشکنی، بی توجهی و مقابله به مثل یاد میشود. غیبت قالیباف و نایب رئیس اول مجلس نیز بیانگر آن است که مجلس یازدهم نیز در لجبازی کوتاهی نکرده است. بی شک قالیباف میتوانست به عنوان رئیس مجلس در جایگاه خود باقی بماند تا سند تعامل و نهایت همکاری را از خود برجای بگذارد و نمره منفی برای دولت باشد.
واقعبینی حلقه گمشده در بودجه
اما بودجه ۱۴۰۰ نیز حاشیه های مخصوص خودش را دارد و نکات بسیاری در آن به چشم می خورد. یکی از این موارد فاصله گرفتن از واقعیت هاست. نفت بشکه ای ۴۰ دلار یا دلار ۱۱ هزار تومانی و بسیاری موارد دیگر نشان میدهد که این بودجه واقعی نیست، بلکه بر مبنای مسائل احساسی و مصلحت اندیشی تنظیم شده است.
اختصاص یک هشتم درآمدها به طرح های عمرانی
یکی دیگر از مواردی که نشان میدهد بودجه با واقعیت ها فاصله بسیاری دارد، خودنمایی در توجه به طرح های عمرانی است. امروزه بیش از ۷۰ هزار طرح عمرانی نیمه تمام در کشور وجود دارد که حداقل۸۰۰ هزار میلیارد تومان نیاز دارد اما تا امروز هرگز بودجه عمرانی به صورت صد در صد تخصیص نیافته و بودجههای عمرانی همواره قربانی هزینههای جاری شده اند. امسال نیز دو لت اعلام میکند نگاه ویژهای به بودجههای عمرانی دارد و بیش از ۳۷ هزار میلیارد تومان به آن اختصاص داده است، اما با توجه به سابقه مستمر کسری بودجه و اینکه دولت روحانی بیش از ۶ ماه مدیریت نخواهد داشت، سال آینده در مورد این بودجه رئیس جمهور دیگری تصمیم خواهد گرفت و معلوم نیست تا چه اندازه این بودجه ها محقق شود.
مالیات ۲۴۷ هزار میلیارد تومانی
از بخشهایی که دولت نگاه ویژهای به آن داشته، مالیات ستانی است. رقمی که امسال در بودجه لحاظ شده، بسیار بیشتر از رقم سال ۹۹ است. این در حالی است که شیوع کرونا همچنان کسب و کارها را با بحران روبرو کرده و معلوم نیست این روش مالیات ستانی تا چه اندازه بر اقتصاد بنگاههای بحران زده از کرونا تاثیر منفی خواهد گذاشت. امروزه بسیاری از اصناف و بنگاههای اقتصادی اعلام بحران میکنند و مشاغل بسیاری در آستانه ورشکستگی قرار دارند. در این حال، افزایش مالیات آنها نه تنها راهکاری به وجود نمی آورد، بلکه باعث دلزدگی در اشتغال زایی می شود، چرا که ناتوانی در پرداخت مالیات تاثیرات بسیار بدی بر جای می گذارد.
صادرات ۱۹۹ هزار میلیارد تومانی نفت
یکی دیگر از مواردی که بودجه را رویایی نشان می دهد، انتظار فروش روزانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه نفت است. آنچه امروز در مجلس اتفاق میافتد و طرحی که برای مقابله با تحریم ها در مجلس تصویب شده و بازتاب نگران کننده ای را بر جای گذاشته، کنایه عجیبی به بودجه می زند. چگونه امکان دارد در شرایط دشمن تراشی بتوان تحریم ها را کاهش داد، نفت صادر کرد و درآمدهای آنچنانی برای بودجه تعریف کرد؟
شناسایی و حذف سه دهک یارانه بگیر
اگرچه در قانون برنامه توسعه حذف دهکهای بالای یارانهبگیر به عنوان بخشی از قانون درآمده و دولت می بایست در سال های گذشته نیز سه دهک بالا را حذف میکرد، اما نه تنها سه دهک بالای یارانه بگیر حذف نشد، بلکه یارانه معیشت نیز به آن افزوده شد و اکنون دو یارانه کرونایی نیز تعریف شده است. در این شرایط معلوم نیست در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد، به ویژه آنکه هرگاه دولت تصمیم گرفته یارانهبگیران را حذف کند، خانواده هایی را حذف کرده که در بین دهک های پایین بوده اند و اشتباهاتی که صورت گرفته، اصل ماجرا را زیر سوال برده است. نکته دیگر اینکه کودکانی که به دنیا می آیند، هنوز نتوانسته اند یارانه بگیرند و در این زمینه مشکل وجود دارد. بنابراین لازم است در این خصوص با جدیت بیشتری در صحن علنی بررسی صورت بگیرد.
معضل سهم خواهی در بودجه
یکی از جدی ترین چالشهای بودجه، سهم خواهی نمایندگان از بودجه است. نمایندگان هنگام بررسی بودجه مواردی را پیشنهاد می دهند که با تصویب ان سهمی برای حوزه انتخابیه بگیرند. بی شک موارد بسیاری در بودجه وجود دارد که تحقق آن را با اما و اگر روبهرو میکند. بنابراین لازم است در صحن علنی و کمیسیون تلفیق لایحه با بودجه منطقیتر برخورد شود و نمایندگان فراموش نکنند که از فردا هر کدام بخشی از بودجه را همچون گوشت قربانی به سوی حوزه انتخابیه خود می کشند و آنگاه تحقق بسیاری از بخشهای بودجه زیر سوال خواهد بود چالشی که همواره بودجه را آزرده است.
