اظهارات اخیر مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ مبنی بر اینکه دیگر تحریم و سختگیری بیشتری نمانده در مقابل با اظهاراتی است که از مایک پامپئو تا کنون شنیده ایم. ارزیابی کارزار فشار حداکثری آمریکا در این زمینه اهمیت ویژهای دارد تا بتوان مقصود هر یک از این دو دیدگاه را روشن کرد. فشارهای اقتصادی که دولت ترامپ به ویژه بعد از رسیدن پامپئو به وزارت خارجه بر ایران تحمیل کرد دارای اهدافی بود که به نتیجه لازم نرسید.
اظهارات اخیر مشاور امنیت
ملی دونالد ترامپ مبنی بر اینکه دیگر تحریم و سختگیری بیشتری نمانده در
مقابل با اظهاراتی است که از مایک پامپئو تا کنون شنیده ایم. ارزیابی
کارزار فشار حداکثری آمریکا در این زمینه اهمیت ویژهای دارد تا بتوان
مقصود هر یک از این دو دیدگاه را روشن کرد. فشارهای اقتصادی که دولت ترامپ
به ویژه بعد از رسیدن پامپئو به وزارت خارجه بر ایران تحمیل کرد دارای
اهدافی بود که به نتیجه لازم نرسید. اینکه گفته میشود سیاست فشار آمریکا
نتیجه بخش نبود به معنی این نیست که تاثیری بر ایران نداشته، پر واضح است
که فشارهای اقتصادی بر جامعه تاثیر گذاشته و امروز همه ما از این وضعیت
کلافه شده ایم! هرچند که بخش قابل توجهی از شرایط امروز نیز به دلیل
ناکارآمدی و نابسمانیهای داخلی است که در چنین وضعی اختلافات نامعقول میان
برخی مسئولان را شاهد هستیم.
با این حال لازم به تکرار است که آنچه
ترامپ از سیاست فشار حداکثری اقتصادی خود دنبال میکرد یعنی تسلیم ایران و
نشستن پای مذاکره برای اعطای امتیازات جدید در حوزههای غیرهستهای به
آمریکا به نتیجه نرسیده است. برای این هدف واشنگتن به دنبال استفاده از
اهرمهایی چون شورای امنیت و استفاده ازمکانیسم ماشه نیز بود اما حتی
نزدیکترین متحدین آنها یعنی بریتانیا و اتحادیه اروپا نیز مخالفت کردند.
هرچند که کاخ سفید توانسته است با قلدری شرکتهای اروپایی و بانکها را از
هرگونه معامله با ایران برحذر دارد. بنابراین در چنین شرایطی که همه
تحریمهای اقتصادی نیز تاکنون علیه تهران پیادهسازی شده است اظهارات اخیر
رابرت اوبراین مبنی بر دست خالی آمریکا برای تحریم بیشتر یک واقعیت است. از
سوی دیگر اما آنچه ترامپ و پامپئو مدنظر قرار میدهند و از افزایش شدت
فشار بر ایران سخن میگویند را باید در عرصهای فراتر از اقتصاد دنبال کرد.
تهدیدهایی که ترامپ در حوزه نظامی داشته است و تلاش کرده از طریق مانور
روی آن تبلیغاتی برای خود در آمریکا فراهم کند بخشی است که احتمالا به فرض
پیروزی ترامپ در انتخابات در دستور کار فشارهای پامپئو و ترامپ قرار خواهد
گرفت. بنابراین منظور ادامه فشار بر ایران از نظر کاخ سفید امری فراتر از
موضوع اقتصادی است. با این حال یک گمانه زنی دیگر نیز وجود دارد که برای
کاهش تنش در دور بعدی ریاست جمهوری ترامپ (به فرض پیروزی) با میانجی گری
روسها شاهد تعاملاتی میان تهران و واشنگتن برای کاهش اختلافات و دستیابی
به نقطه نظری مشترک باشیم.