نسخه چاپی
ارسال به دوستان
تصویب قطعنامه جدید شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کارگردانی سه کشور اروپایی عضو برجام علیه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران از ابعاد مختلفی قابل بررسی است.
سرویس سیاسی- تصویب
قطعنامه جدید شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کارگردانی سه
کشور اروپایی عضو برجام علیه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران از ابعاد
مختلفی قابل بررسی است.
قطعنامه‌ای که شورای حکام آژانس روز جمعه به پیشنهاد انگلیس، فرانسه وآلمان تصویب کرد، از ایران می‌خواهد دسترسی‌های جدیدی برای بازرسی بدهد و این در حالی است که ایران، فراتر از تعهدات ان‌پی‌تی و پروتکل الحاقی، رژیم بازرسی ویژه‌ای را طبق برجام پذیرفت؛ با این تصور که غرب به تعهدات لغو تحریم‌ها عمل کند.
مقامات ارشد دولت یازدهم در طول سال‌های ۹۲ تا ۹۴ در اظهارات مختلف تأکید داشتند که امضای مقامات آمریکایی تضمین است و آمریکا هیچگاه از توافق خارج نمی‌شود، اروپا آقا اجازه است، می‌توان با آمریکا بست و به نتیجه
برد- برد رسید! این در حالی بود که آمریکا به قاتل زنجیره‌ای توافقات بین‌المللی مشهور بود! وقتی آمریکا برجام را زیر پا گذاشت، تیم روحانی و ظریف بالغ بر یک سال، در زمین اروپا بازی کرده و این گزاره خلاف واقع را عنوان کردند که قصد اروپا اجرای تعهدات ضدتحریمی است؛ بنابراین ما هم باید تعهدات را ادامه دهیم.
پس از آن هم که ثابت شد اروپایی‌ها تعهدات را به انجام نمی‌رساند، ادعا شد اروپا انگیزه و اراده‌اش را دارد و فقط «نمی‌تواند» مقابل تحریم‌های آمریکا بایستد. به همین دلیل نیز روحانی و ظریف، حتی در پاریس و نیویورک، به دنبال جلب همراهی اروپایی‌ها بودند! در نهایت اما قطعنامه پیشنهادی تروئیکای اروپایی به آژانس، بار دیگر دور باطل و خوش‌خیالی دولت تدبیر و امید در اعتماد به بیگانگان را روشن و ثابت کرد سیاستی که یک روز با اروپا مذاکره شود برای مقابله با آمریکا و روز دیگر آمریکا را بزک کنند برای اینکه مذاکره با آن را شروع و برجام راه بیندازند و روز دیگر کدخدا! را مزاحم تلقی کرده و مجدداًً مذاکره با اروپا را در دستور، قرار دهند که نتیجه آن بشود صدور قطعنامه ضدایرانی، ناشی از یک دیپلماسی متزلزل و ضعیف است که ره به جایی نبرده و تضمین‌کننده منافع ملی نبوده است.
از سوی دیگر رسانه‌های اصلاح‌طلب که نقش زیادی در ایجاد فضای غیرواقعی از برجام داشتند حالا که موضوع قطعنامه علیه ایران مطرح شده و تروئیکای اروپایی علیه برجام اقدام کرده است، بدون عذرخواهی از روند گذشته با سکوت سعی دارند عملکرد گذشته خود را پنهان کنند.
جالب اینجاست که این روزنامه‌ها پس از اینکه آمریکا با بدعهدی تمام و به‌طور یک‌جانبه از برجام خارج شد به سمت اروپا چرخیدند و حتی یکی از جراید اصلاح‌طلب در تیتری حاکی از رویای ژورنالیستی از زبان «فدریکا موگرینی» مسئول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا نوشت: «هرچه تهران بگوید». این در حالی است که حالا بدعهدی اروپایی‌ها در برجام هم به خوبی آشکار می‌شود.
اما نکته بسیار مهمی‌که باید به آن پرداخت، این است که در خلال همه این سال‌هایی که تیم دیپلماسی دولت تدبیر و امید برای مذاکره و توافق بین آمریکا و اروپا هروله می‌کرد و نشریات اصلاح‌طلب با تیتر‌های غلوآمیز از این سیاست حمایت می‌کردند، رهبر انقلاب، گویی که این روزها را به چشم خود دیده باشد با توصیه‌های مشفقانه دولت را نسبت به خبث طینت آمریکا و همچنین غیرقابل اعتماد بودن اروپایی‌ها انذار می‌دادند و چه آنکه اگر از ابتدا به این توصیه‌ها توجه می‌شد این روزها شاهد لگدپرانی اروپایی‌ها، پس از عهدشکنی آمریکا نبودیم.
اروپا نشان داده
دنباله‌روی آمریکاست
رهبر انقلاب خرداد ماه 97 خطاب به مسئولان تأکید کردند: «یک تجربه دیگر که این هم تجربه مهمّی است، تجربه همراهیِ اروپا با آمریکا در مهم‌ترین موارد است. ما بنای دعوا کردن با اروپایی‌ها را نداریم؛ با این سه کشور اروپایی بنای معارضه و مخالفت و بگومگو نداریم، امّا واقعیّت‌ها را باید بدانیم. این سه کشور نشان داده‌اند که در حسّاس‌ترین موارد با آمریکا همراهی می‌کنند و دنبال آمریکا حرکت می‌کنند. سه کشور اروپایی در سیزده چهارده سالِ قبل، یک بدعهدی و بی‌صداقتی بزرگی با ما کرده‌اند سر همین قضیّه هسته‌ای؛ سال‌های ۸۳ و ۸۴ یک بی‌صداقتیِ بزرگی با ما کردند؛ یک چیزی را قول دادند، عمل نکردند، برخلافش عمل کردند. بایستی ثابت کنند که آن حالت را دیگر ندارند؛ این به عهده آنها است. دولت‌های اروپایی باید اثبات کنند به جمهوری اسلامی که امروز آن بی‌صداقتی و بدعهدیِ آن روز را نخواهند داشت؛ باید آن را جبران کنند.»
اقتصاد کشور را به اروپایی‌ها
موکول نکنید
ایشان بار دیگر در تیرماه 97 ضمن انتقاد از شرطی کردن زندگی مردم به برجام، از دولتمردان خواستند که مردم را دیگر نسبت به برجام اروپایی شرطی نکنند و فرمودند: «کار را در محدوده مقدورات کشور با جدّیّت دنبال بکنید؛ منتظر این و آن نباشید. ما یک روز مشکل اقتصادی کشور را موکول کردیم به برجام، [امّا] برجام نتوانست مشکل اقتصادی کشور ما را برطرف کند و به ما کمک قابل توجّهی بکند؛ و نتیجه این شد که مردم نسبت به برجام شرطی شدند، که وقتی آن بابا می‌خواهد از برجام خارج بشود، تا مدّتی که او می‌گوید خارج می‌شوم، ما همینطور دچار تلاطم در بازار خواهیم بود؛ ما شرطی شده‌ایم دیگر، مردم را ما شرطی کرده‌ایم. حالا هم «بسته اروپایی»؛ مردم را درباره بسته اروپایی شرطی نکنید. البتّه اروپایی‌ها مجبورند، ناچارند، چشمشان چهارتا! بایستی بگویند چگونه خواهند توانست از منافع ما دفاع کنند - که اسمش همان بسته است- امّا این را جزو موضوعات اصلی کشور قرار ندهید؛ بسته اروپایی بیاید، نیاید... بنده یک سینه حرف دارم در زمینه اروپایی‌ها - نه به‌خاطر سیاست‌های امروزشان- به‌خاطر ذات خبیثی که حکومت‌های اروپایی در طول این چند قرن از خودشان نشان داده‌اند؛ خیلی حرف گفتنی اینجا زیاد است، نمی‌خواهیم حالا وارد آن مسائل بشویم. به هر حال، اقتصاد کشور را به بسته اروپایی موکول نکنید.
از اروپایی‌ها قطع امید کنید؛
اینها کاری نخواهند کرد!
رهبری فرزانه انقلاب به جهت اهمیت موضوع دوماه بعد مجدداً ضمن یادآوری خباثت اروپایی‌ها از دولتمردان خواستند که نسبت به اروپایی‌ها قطع امید کنند و تصریح کردند: «یکی [هم] مسئله اروپا است. بنده قبلاًً هم گفته‌ام، الان هم می‌گویم که ارتباط با اروپا باید ادامه پیدا کند. البتّه اروپا یک شکل نیست، جاهای مختلفش مختلفند، در یک چیزهایی مشترکند، در یک چیزهایی نه، جور دیگرند، روش‌های مختلفی دارند. به‌هرحال با مجموعه اروپا - کشورهای اروپایی، نه جامعه اروپا- با کشورهای اروپایی بایستی ادامه ارتباط باشد امّا قطع امید کنید از اینها؛ از اروپا قطع امید بکنید. اروپا جایی نیست که ما بتوانیم برای مسائل گوناگون خودمان از جمله همین مسئله برجام و مسائل اقتصادی و مانند اینها به آنها امید ببندیم؛ نه، اینها کاری نخواهند کرد؛ قطع امید [بکنید]. این قطع امید به معنای قطع رابطه نیست، به معنای قطع مذاکره نیست؛ به معنای این است که ما تصمیم خودمان را جور دیگری بگیریم، این است معنایش و نگاه شک‌آلود داشته باشید به وعده‌های آنها؛ به هرچه وعده می‌دهند، با تردید نگاه کنید. الان هم که دارند بازی درمی‌آورند. به‌نظر من در این قضایای مربوط به برجام و تحریم‌ها دارند شوخی می‌کنند؛ در واقع اینها یک رفتار مناسبی الان با ما ندارند.»
راجع به اروپا هم می‌گویم
«غیر قابل اعتمادند»
رهبر انقلاب همچنین بهمن ماه 97 و در شرایطی که کشورهای اروپایی به منظور وقت‌کشی و زمان خریدن برای اثرگذاری بیشتر تحریم‌های آمریکا علیه کشورمان به دولتمردان ما پیشنهادهای خیالی ارائه می‌کردند، ضمن یادآوری اثبات غیرقابل اعتماد بودن آمریکایی‌ها فرمودند: «این روزها در کشور صحبت، صحبت اروپایی‌ها و پیشنهادهای اروپایی است. من توصیه‌ام این است که به اروپایی‌ها هم اعتماد نکنید. در مورد آمریکا هم من از دو، سه سال پیش که این بحث‌های مذاکرات مربوط به هسته‌ای برقرار بود دائماً، هم خصوصی به مسئولین می‌گفتم، هم در جلسات عمومی - در سخنرانی‌ها- مکرّر گفتم که من اعتمادی به اینها ندارم. به اینها اعتماد نکنید؛ به اینها اطمینان [نکنید]؛ به حرفشان، به قولشان، به امضایشان، به لبخندشان اعتماد نکنید، اینها مورد اعتماد نیستند. خب، حالا نتیجه این شده که خود مسئولینی که آن روز مذاکره می‌کردند، امروز دارند می‌گویند آمریکا غیرقابل اعتماد است! خب، از اوّل بایستی این غیرقابل اعتماد بودن را تشخیص می‌دادند و حرکت
می‌کردند. امروز هم دارم راجع به اروپا می‌گویم «غیر قابل اعتمادند»... اینها این جوری‌اند. یعنی با کمال وقاحت می‌ایستند یک چیزی را مطالبه می‌کنند، طلبکاری می‌کنند، با لحن خیلی خودخواهانه و تکبّر‌آمیز هم [مطالبه] می‌کنند. نمی‌شود به اینها اعتماد کرد، نمی‌شود به اینها احترام گذاشت؛ اینها این جوری هستند. ما بارها دیده‌ایم در این قضایای مختلف؛ فرانسه یک جور، انگلیس یکجور، آن یکی یکجور، آن یکی [دیگر] یکجور، هر کدام یکجور؛ رفتارهایشان
این‌جوری است.»!
مواظب باشید فریب اروپایی‌ها را نخورید
ایشان بار دیگر در آخرین روزهای بهمن 97 مسئولین را نسبت به خدعه و نیرنگ اروپایی‌ها انذار دادند و فرمودند: «توصیه به مسئولین کشور هم این است که دشمن را درست بشناسند، فریب خدعه دشمن را نخورند. دشمن از طرق مختلف وارد می‌شود؛ گاهی دندان نشان می‌دهد، گاهی مشت نشان می‌دهد، گاهی هم لبخند نشان می‌دهد؛ همه اینها به یک معنا است. لبخند دشمن هم مثل همان دندان نشان دادنِ دشمن است، فرقی نمی‌کند، دشمنی است... امروز شما ملاحظه می‌کنید که غربی‌ها به معنای واقعی کلمه دارند خدعه می‌کنند. حالا کار آمریکا که دیگر از خدعه گذشته و کاملاًً آشکار و شمشیر از رو[بسته] است، [امّا] اروپایی‌ها هم دارند همین‌جور با خدعه عمل می‌کنند. من نمی‌گویم چه کار کنند؛ دولتی‌ها بنشینند فکر کنند، [منتها] مواظب باشند مخدوع نشوند، مواظب باشند فریب نخورند، از دشمن رودست نخورند، به امید اینکه بتوانیم یک کاری بکنیم، خودشان را و ملّت را دچار مشکل نکنند.»
از تجربه‌ها استفاده کنید، دو بار از یک سوراخ گزیده نشوید!
معظم‌له همچنین در اسفند 97 و در شرایطی که بدعهدی اروپایی در برجام محرز شده بود اما متأسفانه دولت همچنان کشور را معطل اروپا نگه داشته بود، ضمن توصیه دولتمردان به استفاده از تجربیات گذشته تأکید کردند: «بهره‌گیری از تجربه‌ها یا دو بار از یک سوراخ گزیده شدن؛ این هم یک مسئله [است]. حالا در همین مسائل مواجهه ما با دشمنان خارجی - مثلاً با غرب، با آمریکا، با اروپا- خب یک قضایایی داریم دیگر؛ قضایای گذشته را داریم، از اوّل انقلاب هم قضایایی داریم، امّا این اواخر هم قضیّه برجام [را داشتیم] و تعهّدات اینها و بعد هم زدن زیر تعهّدها و عدم رعایت‌شان، عدم ملاحظه‌شان؛ خب، این یک تجربه است. ما در برخورد با این جناحی که با ما این جور برخورد کرده و علی‌رغم عُهود و مواثیق مؤکّد، به وظایف خودش عمل نکرده و همین طور با لبخند و با ریشخند و با این حرفها قضایا را پیش برده، باید نوع برخوردمان با این طرف، با این آدم، با این دولت، با این جبهه، با استفاده از این تجربه باشد و بدانیم که با اینها چگونه باید برخورد کنیم.»
خنجر از پشت و خیانت اروپا؛ از اینها چه توقعی می‌توان داشت؟!
بار دیگر در سخنرانی اول سال در جوار حرم مطهر امام رضا علیه‌السلام بود که رهبر معظم انقلاب به‌رغم بی‌توجهی دولتمردان به هشدارها نسبت به غیرقابل اعتماد بودن اروپایی‌ها و عهد و پیمان‌شکنی آنها فرمودند: «غربی‌ها با ما همیشه همین‌جور رفتار کرده‌اند؛ نمی‌توانیم به آنها هیچ امیدی داشته باشیم. در همین قضیّه اخیر، در قضیّه برجام، وظیفه اروپایی‌ها چه بود؟ خب یک قرارداد هفت‌جانبه‌ای بسته شده بود - شش کشور و ایران این طرف؛ هفت کشور- یک طرف که آمریکا است خارج شد؛ وظیفه طرف‌های دیگر چه بود؟ وظیفه اروپایی‌ها این بود که می‌ایستادند در مقابل آمریکا، می‌گفتند ما به تعهّد خودمان پایبندیم؛ تعهّد آنها این بود که تحریم‌ها به طور کلّی برداشته بشود؛ باید محکم می‌ایستادند، [امّا] با بهانه‌های مختلف نَایستادند. علاوه بر اینکه در مقابل آمریکا نَایستادند، خودشان هم در عین اینکه مدام به ما تأکید کردند و می‌کنند که «نبادا از برجام خارج بشوید»، عملاًً از برجام خارج شده‌اند؛ یعنی حتّی تحریم‌های جدیدی را علیه ایران به‌وجود آورده‌اند. این رفتار اروپایی‌ها است؛ از اینها می‌شود توقّع داشت؟ این کانال مالی‌ای هم که اخیراً مدام گفته می‌شود یک کانال مالی درست کرده‌اند، این به شوخی شبیه‌تر است؛ البتّه شوخی تلخی است. این هیچ معنی‌ای ندارد؛ آن چیزی که وظیفه آنها است با آنچه آنها دارند مطرح می‌کنند زمین تا آسمان فرق می‌کند. در آخرین مسئله بین‌المللی ما، باز اروپایی‌ها مثل گذشته از پشت خنجر زدند، به ما خیانت کردند. از اینها توقّع نمی‌شود داشت؛ هیچ توقّعی نمی‌شود داشت.»
ارتباط اشکال ندارد، دنباله‌رَوی و اعتماد اشکال دارد
رهبری انقلاب در عین حال در پاسخ به تحریف و دروغ‌سازی برخی نشریات مدعی اصلاح‌طلبی از بیانات ایشان تأکید کردند: «شرارت و شیطنت، طبیعت قدرت‌های غربی است، آمریکا و اروپا هم ندارد، این نکته را توجّه کنید، چون بعضی‌ها مغالطه می‌کنند من [این را] بگویم. این حرف‌هایی که من میزنم به هیچ وجه به معنای قطع رابطه با کشورهای غربی نیست؛ ارتباط مانعی ندارد. بنده در دولت‌های مختلف، در طول این سال‌ها همیشه دولت‌ها را به ایجاد رابطه با کشورهای مختلف تشویق کرده‌ام؛ با همسایگان یکجور، با کشورهای اسلامی یکجور، با حرکت‌های مختلف یکجور، با کشورهای اروپایی هم همین‌جور؛ الان هم معتقدم. ارتباط اشکال ندارد، دنباله‌رَوی اشکال دارد، اعتماد اشکال دارد؛ من می‌گویم اعتماد نکنید. شاید بسیاری یا لااقل بعضی از مشکلات ما ناشی از این است که به غربی‌ها اعتماد شد؛ در مذاکرات گوناگون، در قراردادهای گوناگون، در تصمیم‌گیری‌های سیاسی گوناگون، به غربی‌ها اعتماد شد. ارتباط مانعی ندارد، ارتباط پیدا کنید، منتها طرفتان را بشناسید؛ با لبخند آنها، با ترفند آنها، با سخن دروغ آنها، راه را اشتباه نکنید، عوضی نروید؛ حرف من این است.»
معنای پایبندی آلمان و فرانسه و انگلیس به برجام چیست؟
ایشان همچنین اردیبهشت سال گذشته که بی‌عملی و بدعهدی اروپا در قضیه برجام حتی برای دولتمردان ثابت شده بود بار دیگر ضمن توصیه دولت به عدم چشمداشت به خارج برای حل مشکلات کشور تصریح کردند: برای اصلاح امور هم چشم به خارج از کشور نداشته باشید؛ دیگران به ما کمکی نخواهند کرد [بلکه] ضربه می‌زنند؛ خارج به ما ضربه [می‌زند]. اروپا را ملاحظه می‌کنید؟ این کشورهای اروپایی که دیگر آمریکا نبودند، ما با اینها که دعوایی نداشتیم، ما که با اینها اختلاف نداشتیم، با بعضی‌شان به‌اصطلاح روابط خوبِ دوستانه هم داشتیم. ملاحظه می‌کنید چه جوری برخورد کردند در همین قضیّه برجام و تعهدات‌شان و مانند اینها. حالا جالب هم این است که مدام هم تکرار می‌کنند که «ما پایبند برجامیم». اصلاً معنای پایبندی آلمان و فرانسه و انگلیس به برجام چیست؟ یکی از اینها سؤال کند که شما پایبندید، یعنی چه کار می‌کنید؟ شماها چه تعهدی در مقابل برجام دارید؟ به کدام تعهّد عمل می‌کنید؟ همینطور مدام می‌گویند ما متعهّدیم، ما پایبندیم.
تفکّر این اروپایی‌ها همان تفکّر آمریکاست
رهبر انقلاب در مهرماه 97 نیز پایبندی اروپایی‌ها به تحریم‌های ثانویه آمریکا بر اساس هشدارهای داده شده به دولتمردان را یادآور شده و فرمودند: «همینطور که بارها گفته‌ایم مطلقاً نبایستی اعتماد ما به غیر نیروی داخلی باشد؛ به‌خصوص به آن کسانی که عَلَم دشمنی در برابر جمهوری اسلامی و نظام اسلامی بلند کرده‌اند که در رأس آنها بعد از آمریکا همین چند کشور اروپایی‌اند. اینها صریحاً با جمهوری اسلامی دشمنی می‌کنند؛ انگیزه‌های آنها در مورد دشمنی با نظام اسلامی، با انگیزه‌های آمریکا تفاوت اصولی و جوهری ندارد؛ البتّه وضع آمریکا یک وضع ویژه‌ای است؛ اینها نه توانشان آن قدر است، نه تسلّط‌شان و امکاناتشان آن قدر است؛ ولیکن تفکّر این اروپایی‌ها همان تفکّر است؛ به‌عنوان میانجی وارد می‌شوند، مذاکره می‌کنند، تماس می‌گیرند، تلفن می‌کنند، حرف‌های طولانی می‌زنند، وعده می‌دهند که همه آنها پوچ است. بعد از همین معاهدات هسته‌ای که اروپایی‌ها راه افتادند در داخل کشور، چند رئیس‌جمهور آمدند و رفتند، با ما هم ملاقات کردند، من همان وقت به چند نفر از رؤسای‌شان، [یعنی] همان‌هایی که آمدند با ما ملاقات[کردند]، گفتم که این رفت و آمدها فایده ندارد؛ اگر صادق هستید در اینکه می‌خواهید با جمهوری اسلامی همکاری کنید، [باید] عمل کنید [امّا] ملاحظه کردید که عمل نکردند. همه اینها پایبند به همین تحریم‌های ثانویه‌ای که آمریکا ظُلماً اجرا کرد، ماندند و هیچ قدمی برنداشتند. بعد از این هم بنده تصوّر نمی‌کنم [کاری کنند]. حالا احتمالات ضعیفی همیشه هست، نمی‌شود ابواب احتمالات را به کلّی مسدود کرد لکن من گمان نمی‌کنم که اینها کاری برای جمهوری اسلامی انجام بدهند؛ ما باید به کلّی از اینها قطع امید کنیم. حالا ارتباط، تعامل، نشست و برخاست، رفت و آمد ایرادی ندارد؛ قرارداد معامله خواستند ببندند اشکالی ندارد لکن مطلقاً به اینها نمی‌شود اعتماد کرد؛ [چون] در همه تعهّدات خودشان اینها نقض‌عهد کردند.»
امروز کاملاً واضح شده که اروپایی‌ها پادوی آمریکا هستند
رهبر معظم انقلاب همچنین دی ماه سال گذشته ضمن گلایه از دولتمردان نسبت به بی‌توجهی به هشدارهای داده شده درخصوص بی‌اعتمادی نسبت به اروپایی‌ها فرمودند: «بنده از اوّل هم گفتم، بعد از خروج آمریکا از برجام که این سه دولت مدام حرف می‌زدند، مدام یاوه‌گویی می‌کردند، بنده همان روز هم گفتم من به اینها اعتمادی ندارم، اینها کاری نخواهند کرد، در خدمت آمریکا خواهند بود؛ امروز کاملاًً واضح شده است، بعد از گذشت حدود یک سال معلوم شده است که اینها به معنای واقعی کلمه، پادوی آمریکا هستند؛ اینها پادوِ آمریکا هستند. آن وقت این دولت‌های حقیر در انتظار این هستند که ملّت ایران را به زانو در بیاورند. آمریکا که بزرگ‌ترِ شما بود، پیشروِ شما بود، ارباب شما بود، قادر نبود ملّت ایران را به زانو در بیاورد؛ شما کوچک‌تر از آن هستید که بخواهید ملّت ایران را به زانو در بیاورید.»
آنچه که امروز دولتمردان باید به افکار عمومی پاسخگو باشند، آن است که چرا به‌رغم توصیه‌ها و هشدارهای مکرر رهبر انقلاب که صحت همگی آنها بر همه ثابت شده، معیشت و مقدرات یک ملت را به نقطه‌های خیالی گره زده و این حجم از خسارت را متوجه کشور و مردم کرده‌اند.
البته در این میان نباید از نقش جریانی هم گذشت که روزی ابزار فریب افکار عمومی درباره مذاکره و توافق با آمریکا بودند و پس از خروج آمریکا از برجام، تطهیر و بزک آمریکا را همزمان با قالب کردن اروپا به‌عنوان نقطه امیدواری کشور دنبال کردند و امروزه هم با وقاحت هرچه تمام‌تر مدعی هستند نباید فرصت مذاکره با ترامپ را از دست داد!
قطعنامه‌ای که شورای حکام آژانس روز جمعه به پیشنهاد انگلیس، فرانسه وآلمان تصویب کرد، از ایران می‌خواهد دسترسی‌های جدیدی برای بازرسی بدهد و این در حالی است که ایران، فراتر از تعهدات ان‌پی‌تی و پروتکل الحاقی، رژیم بازرسی ویژه‌ای را طبق برجام پذیرفت؛ با این تصور که غرب به تعهدات لغو تحریم‌ها عمل کند.
مقامات ارشد دولت یازدهم در طول سال‌های ۹۲ تا ۹۴ در اظهارات مختلف تأکید داشتند که امضای مقامات آمریکایی تضمین است و آمریکا هیچگاه از توافق خارج نمی‌شود، اروپا آقا اجازه است، می‌توان با آمریکا بست و به نتیجه
برد- برد رسید! این در حالی بود که آمریکا به قاتل زنجیره‌ای توافقات بین‌المللی مشهور بود! وقتی آمریکا برجام را زیر پا گذاشت، تیم روحانی و ظریف بالغ بر یک سال، در زمین اروپا بازی کرده و این گزاره خلاف واقع را عنوان کردند که قصد اروپا اجرای تعهدات ضدتحریمی است؛ بنابراین ما هم باید تعهدات را ادامه دهیم.
پس از آن هم که ثابت شد اروپایی‌ها تعهدات را به انجام نمی‌رساند، ادعا شد اروپا انگیزه و اراده‌اش را دارد و فقط «نمی‌تواند» مقابل تحریم‌های آمریکا بایستد. به همین دلیل نیز روحانی و ظریف، حتی در پاریس و نیویورک، به دنبال جلب همراهی اروپایی‌ها بودند! در نهایت اما قطعنامه پیشنهادی تروئیکای اروپایی به آژانس، بار دیگر دور باطل و خوش‌خیالی دولت تدبیر و امید در اعتماد به بیگانگان را روشن و ثابت کرد سیاستی که یک روز با اروپا مذاکره شود برای مقابله با آمریکا و روز دیگر آمریکا را بزک کنند برای اینکه مذاکره با آن را شروع و برجام راه بیندازند و روز دیگر کدخدا! را مزاحم تلقی کرده و مجدداًً مذاکره با اروپا را در دستور، قرار دهند که نتیجه آن بشود صدور قطعنامه ضدایرانی، ناشی از یک دیپلماسی متزلزل و ضعیف است که ره به جایی نبرده و تضمین‌کننده منافع ملی نبوده است.
از سوی دیگر رسانه‌های اصلاح‌طلب که نقش زیادی در ایجاد فضای غیرواقعی از برجام داشتند حالا که موضوع قطعنامه علیه ایران مطرح شده و تروئیکای اروپایی علیه برجام اقدام کرده است، بدون عذرخواهی از روند گذشته با سکوت سعی دارند عملکرد گذشته خود را پنهان کنند.
جالب اینجاست که این روزنامه‌ها پس از اینکه آمریکا با بدعهدی تمام و به‌طور یک‌جانبه از برجام خارج شد به سمت اروپا چرخیدند و حتی یکی از جراید اصلاح‌طلب در تیتری حاکی از رویای ژورنالیستی از زبان «فدریکا موگرینی» مسئول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا نوشت: «هرچه تهران بگوید». این در حالی است که حالا بدعهدی اروپایی‌ها در برجام هم به خوبی آشکار می‌شود.
اما نکته بسیار مهمی‌که باید به آن پرداخت، این است که در خلال همه این سال‌هایی که تیم دیپلماسی دولت تدبیر و امید برای مذاکره و توافق بین آمریکا و اروپا هروله می‌کرد و نشریات اصلاح‌طلب با تیتر‌های غلوآمیز از این سیاست حمایت می‌کردند، رهبر انقلاب، گویی که این روزها را به چشم خود دیده باشد با توصیه‌های مشفقانه دولت را نسبت به خبث طینت آمریکا و همچنین غیرقابل اعتماد بودن اروپایی‌ها انذار می‌دادند و چه آنکه اگر از ابتدا به این توصیه‌ها توجه می‌شد این روزها شاهد لگدپرانی اروپایی‌ها، پس از عهدشکنی آمریکا نبودیم.
اروپا نشان داده
دنباله‌روی آمریکاست
رهبر انقلاب خرداد ماه 97 خطاب به مسئولان تأکید کردند: «یک تجربه دیگر که این هم تجربه مهمّی است، تجربه همراهیِ اروپا با آمریکا در مهم‌ترین موارد است. ما بنای دعوا کردن با اروپایی‌ها را نداریم؛ با این سه کشور اروپایی بنای معارضه و مخالفت و بگومگو نداریم، امّا واقعیّت‌ها را باید بدانیم. این سه کشور نشان داده‌اند که در حسّاس‌ترین موارد با آمریکا همراهی می‌کنند و دنبال آمریکا حرکت می‌کنند. سه کشور اروپایی در سیزده چهارده سالِ قبل، یک بدعهدی و بی‌صداقتی بزرگی با ما کرده‌اند سر همین قضیّه هسته‌ای؛ سال‌های ۸۳ و ۸۴ یک بی‌صداقتیِ بزرگی با ما کردند؛ یک چیزی را قول دادند، عمل نکردند، برخلافش عمل کردند. بایستی ثابت کنند که آن حالت را دیگر ندارند؛ این به عهده آنها است. دولت‌های اروپایی باید اثبات کنند به جمهوری اسلامی که امروز آن بی‌صداقتی و بدعهدیِ آن روز را نخواهند داشت؛ باید آن را جبران کنند.»
اقتصاد کشور را به اروپایی‌ها
موکول نکنید
ایشان بار دیگر در تیرماه 97 ضمن انتقاد از شرطی کردن زندگی مردم به برجام، از دولتمردان خواستند که مردم را دیگر نسبت به برجام اروپایی شرطی نکنند و فرمودند: «کار را در محدوده مقدورات کشور با جدّیّت دنبال بکنید؛ منتظر این و آن نباشید. ما یک روز مشکل اقتصادی کشور را موکول کردیم به برجام، [امّا] برجام نتوانست مشکل اقتصادی کشور ما را برطرف کند و به ما کمک قابل توجّهی بکند؛ و نتیجه این شد که مردم نسبت به برجام شرطی شدند، که وقتی آن بابا می‌خواهد از برجام خارج بشود، تا مدّتی که او می‌گوید خارج می‌شوم، ما همینطور دچار تلاطم در بازار خواهیم بود؛ ما شرطی شده‌ایم دیگر، مردم را ما شرطی کرده‌ایم. حالا هم «بسته اروپایی»؛ مردم را درباره بسته اروپایی شرطی نکنید. البتّه اروپایی‌ها مجبورند، ناچارند، چشمشان چهارتا! بایستی بگویند چگونه خواهند توانست از منافع ما دفاع کنند - که اسمش همان بسته است- امّا این را جزو موضوعات اصلی کشور قرار ندهید؛ بسته اروپایی بیاید، نیاید... بنده یک سینه حرف دارم در زمینه اروپایی‌ها - نه به‌خاطر سیاست‌های امروزشان- به‌خاطر ذات خبیثی که حکومت‌های اروپایی در طول این چند قرن از خودشان نشان داده‌اند؛ خیلی حرف گفتنی اینجا زیاد است، نمی‌خواهیم حالا وارد آن مسائل بشویم. به هر حال، اقتصاد کشور را به بسته اروپایی موکول نکنید.
از اروپایی‌ها قطع امید کنید؛
اینها کاری نخواهند کرد!
رهبری فرزانه انقلاب به جهت اهمیت موضوع دوماه بعد مجدداً ضمن یادآوری خباثت اروپایی‌ها از دولتمردان خواستند که نسبت به اروپایی‌ها قطع امید کنند و تصریح کردند: «یکی [هم] مسئله اروپا است. بنده قبلاًً هم گفته‌ام، الان هم می‌گویم که ارتباط با اروپا باید ادامه پیدا کند. البتّه اروپا یک شکل نیست، جاهای مختلفش مختلفند، در یک چیزهایی مشترکند، در یک چیزهایی نه، جور دیگرند، روش‌های مختلفی دارند. به‌هرحال با مجموعه اروپا - کشورهای اروپایی، نه جامعه اروپا- با کشورهای اروپایی بایستی ادامه ارتباط باشد امّا قطع امید کنید از اینها؛ از اروپا قطع امید بکنید. اروپا جایی نیست که ما بتوانیم برای مسائل گوناگون خودمان از جمله همین مسئله برجام و مسائل اقتصادی و مانند اینها به آنها امید ببندیم؛ نه، اینها کاری نخواهند کرد؛ قطع امید [بکنید]. این قطع امید به معنای قطع رابطه نیست، به معنای قطع مذاکره نیست؛ به معنای این است که ما تصمیم خودمان را جور دیگری بگیریم، این است معنایش و نگاه شک‌آلود داشته باشید به وعده‌های آنها؛ به هرچه وعده می‌دهند، با تردید نگاه کنید. الان هم که دارند بازی درمی‌آورند. به‌نظر من در این قضایای مربوط به برجام و تحریم‌ها دارند شوخی می‌کنند؛ در واقع اینها یک رفتار مناسبی الان با ما ندارند.»
راجع به اروپا هم می‌گویم
«غیر قابل اعتمادند»
رهبر انقلاب همچنین بهمن ماه 97 و در شرایطی که کشورهای اروپایی به منظور وقت‌کشی و زمان خریدن برای اثرگذاری بیشتر تحریم‌های آمریکا علیه کشورمان به دولتمردان ما پیشنهادهای خیالی ارائه می‌کردند، ضمن یادآوری اثبات غیرقابل اعتماد بودن آمریکایی‌ها فرمودند: «این روزها در کشور صحبت، صحبت اروپایی‌ها و پیشنهادهای اروپایی است. من توصیه‌ام این است که به اروپایی‌ها هم اعتماد نکنید. در مورد آمریکا هم من از دو، سه سال پیش که این بحث‌های مذاکرات مربوط به هسته‌ای برقرار بود دائماً، هم خصوصی به مسئولین می‌گفتم، هم در جلسات عمومی - در سخنرانی‌ها- مکرّر گفتم که من اعتمادی به اینها ندارم. به اینها اعتماد نکنید؛ به اینها اطمینان [نکنید]؛ به حرفشان، به قولشان، به امضایشان، به لبخندشان اعتماد نکنید، اینها مورد اعتماد نیستند. خب، حالا نتیجه این شده که خود مسئولینی که آن روز مذاکره می‌کردند، امروز دارند می‌گویند آمریکا غیرقابل اعتماد است! خب، از اوّل بایستی این غیرقابل اعتماد بودن را تشخیص می‌دادند و حرکت
می‌کردند. امروز هم دارم راجع به اروپا می‌گویم «غیر قابل اعتمادند»... اینها این جوری‌اند. یعنی با کمال وقاحت می‌ایستند یک چیزی را مطالبه می‌کنند، طلبکاری می‌کنند، با لحن خیلی خودخواهانه و تکبّر‌آمیز هم [مطالبه] می‌کنند. نمی‌شود به اینها اعتماد کرد، نمی‌شود به اینها احترام گذاشت؛ اینها این جوری هستند. ما بارها دیده‌ایم در این قضایای مختلف؛ فرانسه یک جور، انگلیس یکجور، آن یکی یکجور، آن یکی [دیگر] یکجور، هر کدام یکجور؛ رفتارهایشان
این‌جوری است.»!
مواظب باشید فریب اروپایی‌ها را نخورید
ایشان بار دیگر در آخرین روزهای بهمن 97 مسئولین را نسبت به خدعه و نیرنگ اروپایی‌ها انذار دادند و فرمودند: «توصیه به مسئولین کشور هم این است که دشمن را درست بشناسند، فریب خدعه دشمن را نخورند. دشمن از طرق مختلف وارد می‌شود؛ گاهی دندان نشان می‌دهد، گاهی مشت نشان می‌دهد، گاهی هم لبخند نشان می‌دهد؛ همه اینها به یک معنا است. لبخند دشمن هم مثل همان دندان نشان دادنِ دشمن است، فرقی نمی‌کند، دشمنی است... امروز شما ملاحظه می‌کنید که غربی‌ها به معنای واقعی کلمه دارند خدعه می‌کنند. حالا کار آمریکا که دیگر از خدعه گذشته و کاملاًً آشکار و شمشیر از رو[بسته] است، [امّا] اروپایی‌ها هم دارند همین‌جور با خدعه عمل می‌کنند. من نمی‌گویم چه کار کنند؛ دولتی‌ها بنشینند فکر کنند، [منتها] مواظب باشند مخدوع نشوند، مواظب باشند فریب نخورند، از دشمن رودست نخورند، به امید اینکه بتوانیم یک کاری بکنیم، خودشان را و ملّت را دچار مشکل نکنند.»
از تجربه‌ها استفاده کنید، دو بار از یک سوراخ گزیده نشوید!
معظم‌له همچنین در اسفند 97 و در شرایطی که بدعهدی اروپایی در برجام محرز شده بود اما متأسفانه دولت همچنان کشور را معطل اروپا نگه داشته بود، ضمن توصیه دولتمردان به استفاده از تجربیات گذشته تأکید کردند: «بهره‌گیری از تجربه‌ها یا دو بار از یک سوراخ گزیده شدن؛ این هم یک مسئله [است]. حالا در همین مسائل مواجهه ما با دشمنان خارجی - مثلاً با غرب، با آمریکا، با اروپا- خب یک قضایایی داریم دیگر؛ قضایای گذشته را داریم، از اوّل انقلاب هم قضایایی داریم، امّا این اواخر هم قضیّه برجام [را داشتیم] و تعهّدات اینها و بعد هم زدن زیر تعهّدها و عدم رعایت‌شان، عدم ملاحظه‌شان؛ خب، این یک تجربه است. ما در برخورد با این جناحی که با ما این جور برخورد کرده و علی‌رغم عُهود و مواثیق مؤکّد، به وظایف خودش عمل نکرده و همین طور با لبخند و با ریشخند و با این حرفها قضایا را پیش برده، باید نوع برخوردمان با این طرف، با این آدم، با این دولت، با این جبهه، با استفاده از این تجربه باشد و بدانیم که با اینها چگونه باید برخورد کنیم.»
خنجر از پشت و خیانت اروپا؛ از اینها چه توقعی می‌توان داشت؟!
بار دیگر در سخنرانی اول سال در جوار حرم مطهر امام رضا علیه‌السلام بود که رهبر معظم انقلاب به‌رغم بی‌توجهی دولتمردان به هشدارها نسبت به غیرقابل اعتماد بودن اروپایی‌ها و عهد و پیمان‌شکنی آنها فرمودند: «غربی‌ها با ما همیشه همین‌جور رفتار کرده‌اند؛ نمی‌توانیم به آنها هیچ امیدی داشته باشیم. در همین قضیّه اخیر، در قضیّه برجام، وظیفه اروپایی‌ها چه بود؟ خب یک قرارداد هفت‌جانبه‌ای بسته شده بود - شش کشور و ایران این طرف؛ هفت کشور- یک طرف که آمریکا است خارج شد؛ وظیفه طرف‌های دیگر چه بود؟ وظیفه اروپایی‌ها این بود که می‌ایستادند در مقابل آمریکا، می‌گفتند ما به تعهّد خودمان پایبندیم؛ تعهّد آنها این بود که تحریم‌ها به طور کلّی برداشته بشود؛ باید محکم می‌ایستادند، [امّا] با بهانه‌های مختلف نَایستادند. علاوه بر اینکه در مقابل آمریکا نَایستادند، خودشان هم در عین اینکه مدام به ما تأکید کردند و می‌کنند که «نبادا از برجام خارج بشوید»، عملاًً از برجام خارج شده‌اند؛ یعنی حتّی تحریم‌های جدیدی را علیه ایران به‌وجود آورده‌اند. این رفتار اروپایی‌ها است؛ از اینها می‌شود توقّع داشت؟ این کانال مالی‌ای هم که اخیراً مدام گفته می‌شود یک کانال مالی درست کرده‌اند، این به شوخی شبیه‌تر است؛ البتّه شوخی تلخی است. این هیچ معنی‌ای ندارد؛ آن چیزی که وظیفه آنها است با آنچه آنها دارند مطرح می‌کنند زمین تا آسمان فرق می‌کند. در آخرین مسئله بین‌المللی ما، باز اروپایی‌ها مثل گذشته از پشت خنجر زدند، به ما خیانت کردند. از اینها توقّع نمی‌شود داشت؛ هیچ توقّعی نمی‌شود داشت.»
ارتباط اشکال ندارد، دنباله‌رَوی و اعتماد اشکال دارد
رهبری انقلاب در عین حال در پاسخ به تحریف و دروغ‌سازی برخی نشریات مدعی اصلاح‌طلبی از بیانات ایشان تأکید کردند: «شرارت و شیطنت، طبیعت قدرت‌های غربی است، آمریکا و اروپا هم ندارد، این نکته را توجّه کنید، چون بعضی‌ها مغالطه می‌کنند من [این را] بگویم. این حرف‌هایی که من میزنم به هیچ وجه به معنای قطع رابطه با کشورهای غربی نیست؛ ارتباط مانعی ندارد. بنده در دولت‌های مختلف، در طول این سال‌ها همیشه دولت‌ها را به ایجاد رابطه با کشورهای مختلف تشویق کرده‌ام؛ با همسایگان یکجور، با کشورهای اسلامی یکجور، با حرکت‌های مختلف یکجور، با کشورهای اروپایی هم همین‌جور؛ الان هم معتقدم. ارتباط اشکال ندارد، دنباله‌رَوی اشکال دارد، اعتماد اشکال دارد؛ من می‌گویم اعتماد نکنید. شاید بسیاری یا لااقل بعضی از مشکلات ما ناشی از این است که به غربی‌ها اعتماد شد؛ در مذاکرات گوناگون، در قراردادهای گوناگون، در تصمیم‌گیری‌های سیاسی گوناگون، به غربی‌ها اعتماد شد. ارتباط مانعی ندارد، ارتباط پیدا کنید، منتها طرفتان را بشناسید؛ با لبخند آنها، با ترفند آنها، با سخن دروغ آنها، راه را اشتباه نکنید، عوضی نروید؛ حرف من این است.»
معنای پایبندی آلمان و فرانسه و انگلیس به برجام چیست؟
ایشان همچنین اردیبهشت سال گذشته که بی‌عملی و بدعهدی اروپا در قضیه برجام حتی برای دولتمردان ثابت شده بود بار دیگر ضمن توصیه دولت به عدم چشمداشت به خارج برای حل مشکلات کشور تصریح کردند: برای اصلاح امور هم چشم به خارج از کشور نداشته باشید؛ دیگران به ما کمکی نخواهند کرد [بلکه] ضربه می‌زنند؛ خارج به ما ضربه [می‌زند]. اروپا را ملاحظه می‌کنید؟ این کشورهای اروپایی که دیگر آمریکا نبودند، ما با اینها که دعوایی نداشتیم، ما که با اینها اختلاف نداشتیم، با بعضی‌شان به‌اصطلاح روابط خوبِ دوستانه هم داشتیم. ملاحظه می‌کنید چه جوری برخورد کردند در همین قضیّه برجام و تعهدات‌شان و مانند اینها. حالا جالب هم این است که مدام هم تکرار می‌کنند که «ما پایبند برجامیم». اصلاً معنای پایبندی آلمان و فرانسه و انگلیس به برجام چیست؟ یکی از اینها سؤال کند که شما پایبندید، یعنی چه کار می‌کنید؟ شماها چه تعهدی در مقابل برجام دارید؟ به کدام تعهّد عمل می‌کنید؟ همینطور مدام می‌گویند ما متعهّدیم، ما پایبندیم.
تفکّر این اروپایی‌ها همان تفکّر آمریکاست
رهبر انقلاب در مهرماه 97 نیز پایبندی اروپایی‌ها به تحریم‌های ثانویه آمریکا بر اساس هشدارهای داده شده به دولتمردان را یادآور شده و فرمودند: «همینطور که بارها گفته‌ایم مطلقاً نبایستی اعتماد ما به غیر نیروی داخلی باشد؛ به‌خصوص به آن کسانی که عَلَم دشمنی در برابر جمهوری اسلامی و نظام اسلامی بلند کرده‌اند که در رأس آنها بعد از آمریکا همین چند کشور اروپایی‌اند. اینها صریحاً با جمهوری اسلامی دشمنی می‌کنند؛ انگیزه‌های آنها در مورد دشمنی با نظام اسلامی، با انگیزه‌های آمریکا تفاوت اصولی و جوهری ندارد؛ البتّه وضع آمریکا یک وضع ویژه‌ای است؛ اینها نه توانشان آن قدر است، نه تسلّط‌شان و امکاناتشان آن قدر است؛ ولیکن تفکّر این اروپایی‌ها همان تفکّر است؛ به‌عنوان میانجی وارد می‌شوند، مذاکره می‌کنند، تماس می‌گیرند، تلفن می‌کنند، حرف‌های طولانی می‌زنند، وعده می‌دهند که همه آنها پوچ است. بعد از همین معاهدات هسته‌ای که اروپایی‌ها راه افتادند در داخل کشور، چند رئیس‌جمهور آمدند و رفتند، با ما هم ملاقات کردند، من همان وقت به چند نفر از رؤسای‌شان، [یعنی] همان‌هایی که آمدند با ما ملاقات[کردند]، گفتم که این رفت و آمدها فایده ندارد؛ اگر صادق هستید در اینکه می‌خواهید با جمهوری اسلامی همکاری کنید، [باید] عمل کنید [امّا] ملاحظه کردید که عمل نکردند. همه اینها پایبند به همین تحریم‌های ثانویه‌ای که آمریکا ظُلماً اجرا کرد، ماندند و هیچ قدمی برنداشتند. بعد از این هم بنده تصوّر نمی‌کنم [کاری کنند]. حالا احتمالات ضعیفی همیشه هست، نمی‌شود ابواب احتمالات را به کلّی مسدود کرد لکن من گمان نمی‌کنم که اینها کاری برای جمهوری اسلامی انجام بدهند؛ ما باید به کلّی از اینها قطع امید کنیم. حالا ارتباط، تعامل، نشست و برخاست، رفت و آمد ایرادی ندارد؛ قرارداد معامله خواستند ببندند اشکالی ندارد لکن مطلقاً به اینها نمی‌شود اعتماد کرد؛ [چون] در همه تعهّدات خودشان اینها نقض‌عهد کردند.»
امروز کاملاً واضح شده که اروپایی‌ها پادوی آمریکا هستند
رهبر معظم انقلاب همچنین دی ماه سال گذشته ضمن گلایه از دولتمردان نسبت به بی‌توجهی به هشدارهای داده شده درخصوص بی‌اعتمادی نسبت به اروپایی‌ها فرمودند: «بنده از اوّل هم گفتم، بعد از خروج آمریکا از برجام که این سه دولت مدام حرف می‌زدند، مدام یاوه‌گویی می‌کردند، بنده همان روز هم گفتم من به اینها اعتمادی ندارم، اینها کاری نخواهند کرد، در خدمت آمریکا خواهند بود؛ امروز کاملاًً واضح شده است، بعد از گذشت حدود یک سال معلوم شده است که اینها به معنای واقعی کلمه، پادوی آمریکا هستند؛ اینها پادوِ آمریکا هستند. آن وقت این دولت‌های حقیر در انتظار این هستند که ملّت ایران را به زانو در بیاورند. آمریکا که بزرگ‌ترِ شما بود، پیشروِ شما بود، ارباب شما بود، قادر نبود ملّت ایران را به زانو در بیاورد؛ شما کوچک‌تر از آن هستید که بخواهید ملّت ایران را به زانو در بیاورید.»
آنچه که امروز دولتمردان باید به افکار عمومی پاسخگو باشند، آن است که چرا به‌رغم توصیه‌ها و هشدارهای مکرر رهبر انقلاب که صحت همگی آنها بر همه ثابت شده، معیشت و مقدرات یک ملت را به نقطه‌های خیالی گره زده و این حجم از خسارت را متوجه کشور و مردم کرده‌اند.
البته در این میان نباید از نقش جریانی هم گذشت که روزی ابزار فریب افکار عمومی درباره مذاکره و توافق با آمریکا بودند و پس از خروج آمریکا از برجام، تطهیر و بزک آمریکا را همزمان با قالب کردن اروپا به‌عنوان نقطه امیدواری کشور دنبال کردند و امروزه هم با وقاحت هرچه تمام‌تر مدعی هستند نباید فرصت مذاکره با ترامپ را از دست داد!
نظر شما
آخرین اخبار
