در اين رابطه وزارت بهداشت پروتکلي براي دفن اجساد مبتلا به کرونا تعيين کرده که براساس آن فرد متوفي در کاورهاي مخصوص قرار گرفته و تا زمان دفن، اين پوشش براي جلوگيري از انتقال ويروس باقي ميماند و کسي آن را باز نميکند.
در اين رابطه وزارت بهداشت
پروتکلي براي دفن اجساد مبتلا به کرونا تعيين کرده که براساس آن فرد متوفي
در کاورهاي مخصوص قرار گرفته و تا زمان دفن، اين پوشش براي جلوگيري از
انتقال ويروس باقي ميماند و کسي آن را باز نميکند. آمبولانسهاي ويژه و
پرسنل مجهز، اجساد را به آرامستان منتقل ميکنند. اجساد شستوشو و غسل داده
نميشوند و محل دفن آنها با فاصله از ديگر بخشهاي گورستان است. در اين
بين جنس تابوت، چگونگي شستوشو، مواد (آهک) که بايد روي جسد ريخته شود، عمق
دفن در خاک (بيش از دو متر) از ديگر دستورالعملهاي اين پروتکل است.
درباره شيوه دفن مردگان جداي از مصوبات دولت، نظرات مراجع تقليد هم
تعيينکننده است. برخي مراجع هم انجام غسل را ضروري ندانستهاند و در
دستورالعمل هم اين مورد حذف شد و جاي آن تيمم انجام ميشود. با اين حال
برخي از مسئولان و فيلمهاي منتشر شده در شبکههاي اجتماعي از استانهاي
مختلف نشان ميدهد که همچنان در بعضي از شهرهاي کوچک برخي موارد
دستورالعمل خاکسپاري رعايت نميشود و در اين گزارش در گفتوگو با مسئولان
به اين سوالات پاسخ خواهيم داد. اجازه دفن مرحوم خسروشاهي را در مقبره خانوادگي نداديم
چند روز پيش فيلمي از غسالخانه قم در شبکههاي منتشر شد که در آن فردي
همزمان با فيلمبرداري توضيح ميدهد که اين پيکر 43 جسد چندين روز به حال
خود رها شدهاند. در روزهاي بعد خبر رسيد که آن فرد بازداشت شده و رئيس
بهشت معصومه قم هم تغيير کرد. شنيده شده دفن در گلزار شهداي قم بهجاي قطعه
مخصوص در بهشت معصومه حواشي را به وجود آورده. يک منبع آگاه در شهرداري قم
با تکذيب اخبار منتشر شده در رابطه با دفن در گلزار شهداي قم، به «آرمان
ملي» ميگويد: زمانيکه مرحوم حجت الاسلام والمسلمين سيدهادي خسروشاهي، از
استادان حوزه علميه که بر اثر ابتلا به کرونا درگذشت، با وجود اينکه
خانوادهشان اصرار داشتند که طبق وصيت آن مرحوم، در آرامگاه خانوادگيشان
به خاک سپرده شوند، اين اجازه به آنها داده نشد و مراسم خاکسپاري ايشان در
قطعه مخصوص بهشت معصومه (متعلق به بيماران کرونايي) و با حضور چهار تا پنج
نفر از خانوادهشان به خاک سپرده شد. از سوي ديگر تمام پروتکلهاي بهداشتي
در مورد ايشان نيز رعايت شد و تبعيضي در اين باره وجود ندارد. اجسادي که به
آرامگاه ميآورند، چون تست کروناي آنها يک تا دو روز زمان نياز دارد تا
تاييد شود، اگر آزمايش آنها منفي باشد مشکلي بابت دفن در هر نقطهاي از
آرامستان ندارد، اما اگر آزمايش آنها مثبت اعلام شود در محيط مخصوص در بهشت
معصومه با خاک سپرده ميشوند. هيچفردي که آزمايش کرونا او مثبت اعلام
شده، در گلزار شهدا يا هر نقطه ديگر دفن نميشود و جان باختگان کرونا در قم
پس از انجام تيمم و کفن با رعايت موارد بهداشتي در قطعه 42 اين آرامستان
تدفين خواهند شد.
انباشت مردهها در بهشت رضوان رشت
با توجه به اينکه استان گيلان، يکي از مناطق بحراني در شيوع اين ويروس
است، آرامستان «باغ رضوان» رشت نيز روزهاي شلوغي را سپري ميکند. انتهاي
باغ رضوان سمت چپ يک فضاي باير دست نخورده وجود دارد که جلوي ورودياش يک
ماشين پليس گذاشتهاند با يک نوار زرد رنگ از ورود افراد به محل دفن
مردگاني که به کرونا مبتلا شدهاند، جلوگيري ميکند. جنازههايي را که پزشک
قانوني نوشته «بر اثر بيماري عفوني يا کرونا» يا سازمان آرامستان روي جواز
کفنشان نوشته «دفن بهداشتي»، به اين نقطه ميبرند و در قبرهايي که سه متر
عمقشان است و با آهک دفن ميکنند. جنازه مبتلايان به کرونا شستوشو نميشود
اما در سردخانه و در کاورهاي مخصوصشان روي هم چيده شدهاند. باغرضوان
اما آمادگي رتق و فتق اين همه جنازه را ندارد. خانواده متوفياني که براثر
کرونا فوت نشدهاند و به آنها در اين شرايط «عادي» ميگويند بهعلت
درگيربودن پرسنل کم تعداد باغ رضوان در خاکسپاري متوفيان کرونايي،
ساعتهاست پشت در غسالخانه ماندهاند. رجبعلي رمضاني يکي از ساکنان رشت در
اين رابطه به «آرمان ملي» ميگويد: تا 10 روز پيش کمتر موارد بهداشتي در
رابطه با تدفين اجساد رعايت ميشد و اجسادي که بر اثر کرونا درگذشته بودند،
يا تحويل خانوادههايشان ميدادند که خودشان دفن کنند يا پشت وانت و به
سمت قبرستانها ميبردند، اما در اين مدت و با وجود اينکه سه نفر از بستگان
ما در يک روز فوت شدند، اجازه دفن در قبرهاي خريداري شده به آنها داده
نشد. دو متر و نيم زمين را ميکنند و با آهک، فرد فوت شده را به خاک
ميسپارند. واقعيت اين است که تاکنون و در يک مدت کوتاه اين همه مرگومير
در خانواده و ميان دوستانمان نديده بودم. همه آنها همشهريان من بودند. يکي
از فومن، يکي از رشت و يکي از صومعهسرا. اوضاع خيلي بد است و خدا به
همهمان رحم کند.
سپاه در آرامستانها مستقر است
در ادامه با راستگو، مديرعامل سازمان آرامستان شهرداري رشت تماس
ميگيريم تا از آخرين وضعيت دفن مردگان جويا شويم، اما او ميگويد که وقت
صحبت کردن ندارد و با صدايي خسته ادامه ميدهد: «لطف کنيد و مردم را در
جريان بگذاريد. آگاهشان کنيد که نيايند از خانههايشان بيرون.» ولي منوچهر
جمالي سوسفي، نماينده رودبار و عضو کميسيون بهداشت مجلس پاسخگوي ما ميشود و
به «آرمان ملي» ميگويد: اين روزها استان گيلان جزو استانهاي بحراني
کشور است و طي يک ماه اخير آسيبهاي جدي به کادر پزشکي، پرستاري و مردم
وارد شده است. تلاش همه مسئولان بر اين است که هر چه سريعتر استان را از
اين وضعيت نجات دهند. از زماني که سپاه در آرامستانها مستقر شده و مسئوليت
نظارت بر دفن اجساد مبتلا به کرونا را برعهده گرفته، شرايط دفن بهتر شده و
مشکل خيلي جدي براي اين موضوع نداريم. شايد تا چند وقت پيش اجساد در
روستاها و شهرستانها بدون نظارت دفن ميشدند، اما حالا با مسئولان شهرستان
تماس گرفته ميشود و اگر کمبودي وجود داشته باشد، برطرف و بعد جسد به
شهرهاي مختلف ارسال خواهد شد. وي در رابطه اخبار و فيلمهايي که در فضاي
مجازي منتشر ميشود و باعث نگراني مردم شده است، اظهار ميکند: اين امکان
وجود دارد که فردي در شهر يا روستايي کوتاهي کرده باشد، ولي اکثريت اجساد
در باغ رضوان رشت با مديريت کارگروه مخصوص و رعايت پروتکل مخصوص وزارت
بهداشت به خاک سپرده ميشوند. اين نماينده رودبار در رابطه با اينکه تدفين
اجساد بدون آهک و در عمق کمتر از دو متر، چه عوارضي ميتواند در آينده به
همراه داشته باشد، ميافزايد: اين احتمال که در آينده با کندن زمين و تجمعي
که در آن مکان صورت ميگيرد، اين ويروس به بدن آنها منتقل شود. اما حالا
که عمق قبرها بيش از دو متر است و از آهک استفاده ميشود، اين مشکل در
آينده به وجود نخواهد آمد. سپاه، شهرداري و دانشگاه علوم پزشکي در
آرامستانها کارگروهي تشکيل دادهاند و با رعايت پروتکل بهداشتي خوشبختانه
هيچ مشکلي وجود ندارد. اگر در اين رابطه نگراني نيز به وجود آمده در رابطه
با تجمع مردم در آرامستانها است، چون مردم فکر ميکنند که وقتي فردي
مانند زنده ياد سيامند رحمان که بر اثر ايست قلبي فوت کرده، ميتوانند در
مراسم خاکسپاريش شرکت کنند، در حالي که جسد فرد فوت شده بر اثر کرونا اصلا
خطرناک نيست و اين تجمع مردم در آرامستانهاست که ميتواند خطرناک و باعث
شيوع ويروس شود.
تبعيضي بين نماينده و مردم وجود ندارد
با توجه به اين گفته، ذکر اين نکته الزامي است که يکي از موضوعاتي که
اين روزها پيرامون دفن اجساد وجود دارد، عدم حضور اقوام و بستگان در زمان
خاکسپاري است و به خيلي از خانوادهها اجازه حضور آنها در مراسم تدفين داده
نميشود، اما زمانيکه عکسها و فيلمهاي مراسم تدفين فاطمه رهبر، نماينده
تهران در مجلس که در روز 18 اسفند در قطعه 21 بهشت زهرا (س) به خاک سپرده
شد با حضور بستگان نزديک و جمعيتي بالغ بر 100 نفر برگزار شد، اين صحبت به
گوش رسيد که در برگزاري مراسمات بيماران مبتلا به کرونا تبعيض وجود دارد.
سعيد خال، مديرعامل سازمان بهشت زهرا (س) تهران اين روزها مثل سابق پاسخگوي
خبرنگاران نيست و به سراغ سيدمحمود ميرلوحي، عضو شوراي شهر تهران رفتيم،
او معتقد است که هيچمشکلي بابت دفن اجساد مبتلا به کرونا در بهشت زهراي
تهران وجود ندارد و در اين رابطه به «آرمان ملي» ميگويد: شهرداري و شوراي
شهر تهران اخطارهاي لازم را به مدير عامل سازمان بهشت زهرا در رابطه با
خطاهاي احتمالي دادهاند تا پروتکل بهداشتي با دقت انجام شود و آقاي خال
نيز به اين توصيهها عمل کردهاند. هم اکنون هم جنبههاي بهداشتي و
مجوزهاي شرعي در رابطه با تدفين اجساد رعايت ميشود و تا کنون شکايتي به
شوراي شهر از سوي خانواده متوفيان و مردم ارسال نشده است.وي در ادامه
ميافزايد: بدن مردگان مبتلا به کرونا شست و شو داده نميشود و اجساد آنها
با تيمم بهداخل کاور مخصوص ميرود. انتقال اجساد از بيمارستان با دو
آمبولانس و هشت پرسنل به بهشتزهرا صورت ميگيرد و راهروي جدا از محل
رفتوآمد عمومي، براي آنها وجود دارد. نظر بستگان در انتخاب نقطه دفن در
قطعه مخصوص بهشت زهرا (س) جويا و در چارچوب پروتکل اعمال ميشود و اين
عوامل در اجسادي که به شهرستانها نيز فرستاده ميشود، رعايت خواهد شد.
ميرلوحي در پاسخ به اين سوال که آيا تبعيضي در ميان افراد صاحب پست با مردم
عادي در نحوه خاکسپاري وجود دارد يا خير ميگويد: براي دفن مرحومه فاطمه
رهبر تا آنجايي که من اطلاع دارم اجازه نزديک شدن هيچکدام از بستگان به جسد
ايشان داده نشد و آن مرحومه نيز مانند ديگران و در چارچوب پروتکل به خاک
سپرده شد، اما اينکه چندين نفر براي خاکسپاري آمده بودند، ما فقط ميتوانيم
به آنها توصيه و اخطارهاي لازم را بدهيم آنها از اقوام بودند و
نميتوانستيم مانع همه آنها شويم. بايد خود بستگان متوفي به اين نتيجه
برسند که حضورشان در آرامستانها تا چه اندازه ميتواند در شرايط اپيدمي
کرونا خطرناک باشد. با اين حال به جرأت ميگويم که تبعيضي وجود ندارد و
مراسمات دفن اجساد، عادلانه و با رعايت پروتکل بهداشتي و حال بستگان اين
کار انجام ميشود. اين تبعيضها فقط در فضاي مجازي است و در فضاي حقيقي
اصلا چنين اتفاقي واقعيت ندارد.